WAŻNE
TERAZ

Rosja zamyka polski konsulat w Królewcu

Podejmujesz wolne wybory?

Zgodnie z naszymi przyzwyczajeniami kulturowymi, stylem wychowania, wzorcami językowymi, mamy na co dzień wciąż wiele możliwości uchylania się od odpowiedzialności za własne emocje, wybory i czyny oraz przypisywania jej innym ludziom, autorytetom, grupom itd.

Podejmujesz wolne wybory?
Źródło zdjęć: © 123RF

Zgodnie z naszymi przyzwyczajeniami kulturowymi, stylem wychowania, wzorcami językowymi, mamy na co dzień wciąż wiele możliwości uchylania się od odpowiedzialności za własne emocje, wybory i czyny oraz przypisywania jej innym ludziom, autorytetom, grupom itd.

Marshall B. Rosenberg, autor koncepcji Nonviolent Communication (w Polsce: Porozumienie bez Przemocy), uczy jak brać odpowiedzialność za swoje emocje i dokonywać świadomych wyborów co do własnych zachowań. Twierdzi on, że za naszymi „przyzwyczajeniami kulturowymi” stoją ludzie i ich przekonania, dotyczące następujących ważnych życiowo kwestii:

  1. wyboru właściwej drogi w życiu (kto i jak ma w tym pomagać),
  2. norm i zasad (jak należy się zachowywać, jak postępować, kto o tym decyduje),
  3. jakimi prawami rządzi się świat, a jak „powinien” wyglądać,
  4. co „powinno się” robić, a czego nie i skąd mamy to wiedzieć.

Wielu ludzi żyjących w jednym społeczeństwie ma podobne przekonania. Znajduje to wyraz w przysłowiach takich jak: „Prawdziwi mężczyźni nie płaczą”; „Biednemu to zawsze wiatr w oczy”; „Dzieci i ryby głosu nie mają” itp. Bezkrytyczne przyjmowanie takich przekonań sprawia, że za całkiem normalne uznawane są zachowania, które często nie są dobre dla nikogo. Ilustrują je sformułowania typu: „Mężczyźnie może zdarzyć się „skok w bok.”; „Kobieta powinna zajmować się domem i dbać o potrzeby rodziny.”; „Dzieciom nie wolno się złościć.”, „W życiu najważniejsze to się dobrze ustawić.” itp.

Nawykowo wypieramy się odpowiedzialności za własne emocje związane z sytuacją oraz postępowanie w ich wyniku i wtedy twierdzimy, że spowodowały je:

  1. role, jakie wynikają z podziału na płeć, wiek, pozycję społeczną itp.: np. "Nie cierpię chodzić do pracy, ale muszę pracować, bo jestem mężem i ojcem",
  2. nasz stan, problemy osobiste lub psychiczne, diagnoza postawiona przez lekarza: np. "Piję, ponieważ jestem alkoholikiem",
  3. działanie nieokreślonych sił (bezosobowych): np. "Skosiłem trawę, ponieważ musiałem to zrobić",
  4. działanie innych osób: np. "Dałam ci klapsa, ponieważ nie słuchałeś mnie i wybiegłeś sam na jezdnię",
  1. polecenia innych osób: np. "Szef mi kazał, więc powiedziałem klientowi nieprawdę",
  2. presja wywołana przez przynależność do grupy: np. "Wszyscy moi koledzy palą, więc chcę być tacy jak oni i też palę",
  3. zasady, regulaminy, polityka instytucji itd.: np. "Musimy cię teraz wyrzucić ze szkoły, gdyż tego wymaga przyjęta procedura",
  4. niepohamowane impulsy: np. "Owładnęła mną wielka chęć, żeby zjeść całą czekoladę".

Marshall B. Rosenberg zachęca nas do zmiany perspektywy. Twierdzi, że wcale nie musimy ulegać wzorcom, które nie pozwalają nam działać samodzielnie i świadomie. Mamy możliwość, aby sformułowania, w których zawierają się domniemania braku wyboru, zastąpić takimi, który uznają wybór za realną możliwość. Zamiast mówić np. „Muszę znowu zmywać naczynia” można powiedzieć: „Zmywam naczynia, gdyż czystość i porządek w kuchni są dla mnie ważne”. Stwierdzenie, w którym świat zewnętrzny o nas decyduje, typu: „Muszę studiować, bo to takie czasy, że bez studiów to człowiek nic nie wart” można zastąpić myślą: „Chcę studiować, gdyż w przyszłości zależy mi na dobrej pracy.” Jeśli powiemy na przykład: „Sprzątam, gdyż znowu będzie awantura”, nie uświadamiamy sobie, co nami kieruje, że wykonujemy daną czynność, choć nie odnosimy się do niej z entuzjazmem.

Zupełnie inne będzie nasze nastawienie, gdy uświadomimy sobie, jakie nasze potrzeby czy ważne wartości motywują nas do tego, aby posprzątać w mieszkaniu i powiemy: „Sprzątam, gdyż zależy mi na dobrych relacjach z żoną”. Nawet jeśli nie do końca uwielbiamy jeździć odkurzaczem po domu i wycierać kurze, to zrobimy to z większym entuzjazmem i radością, jeśli to będzie nasz własny wybór i decyzja, a nie przymus.

Alicja Krata – mediator; trener, superwizor; Prezes Zarządu Fundacji MEDIARE: Dialog-Mediacja-Prawo; założycielka Szkoły Miłości, w ramach której prowadzi coaching oraz warsztaty dla osób i par, które chcą budować dobre relacje, dialog i współpracę, tworzyć szczęśliwe związki.

(akr/bb)

Więcej na temat psychologii:

Wybrane dla Ciebie

Wskoczyła w strój jednoczęściowy. Niewiarygodne, ile kosztował
Wskoczyła w strój jednoczęściowy. Niewiarygodne, ile kosztował
"Aperol nails" podbijają salony. Idealna stylizacja na lato
"Aperol nails" podbijają salony. Idealna stylizacja na lato
Sięgnij po fasolę czarną. Twoje jelita ci podziękują
Sięgnij po fasolę czarną. Twoje jelita ci podziękują
Nigdy nie jedz tej ryby nad morzem. Najgorszy wybór
Nigdy nie jedz tej ryby nad morzem. Najgorszy wybór
Korzystasz z tej aplikacji? Policjantka mówi o przykrych konsekwencjach
Korzystasz z tej aplikacji? Policjantka mówi o przykrych konsekwencjach
Wybiera imię dla dziecka. "Mówisz teraz serio czy żartujesz?"
Wybiera imię dla dziecka. "Mówisz teraz serio czy żartujesz?"
Wskoczyła na kort w małej czarnej. "Albo grasz, albo wyglądasz"
Wskoczyła na kort w małej czarnej. "Albo grasz, albo wyglądasz"
Usłyszał krzyk i ruszył dziecku na ratunek. "Widziałem tylko włosy"
Usłyszał krzyk i ruszył dziecku na ratunek. "Widziałem tylko włosy"
Chodził do szkoły, w której uczyła Kornhauser-Duda. "Dobrze ją pamiętam"
Chodził do szkoły, w której uczyła Kornhauser-Duda. "Dobrze ją pamiętam"
Była w przemocowym związku. "Moje życie szybko stało się koszmarem"
Była w przemocowym związku. "Moje życie szybko stało się koszmarem"
Scenę kręcono 127 razy. Aktorka miała już rany na rękach
Scenę kręcono 127 razy. Aktorka miała już rany na rękach
Na evencie przyciągała spojrzenia. Kubicka włożyła opiętą kreację
Na evencie przyciągała spojrzenia. Kubicka włożyła opiętą kreację