Polska architekturą stoi. Te budynki i ich historie powinien znać każdy!

W podróż zabiera nas Hyundai KONA, który charakteryzuje się odważnym i nowoczesnym designem zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Zobaczymy budynki, które wywróciły do góry nogami polską myśl architektoniczną albo trochę szokowały. Zaczynamy!

W Krynicy Górskiej w latach 1932–1934 powstawał hotel Patria, który zaprojektował Bohdan Pniewski. Fundatorem był najbardziej znany przedwojenny tenor – Jan Kiepura, który bardzo chętnie fotografował się na tle budynku ze swoją żoną Martą Egghert. To był najnowocześniejszy obiekt w Krynicy. Posiadał windę, drzwi obrotowe, centralne ogrzewanie i luksusową restaurację. Współcześnie zachowało się sporo elementów tamtej epoki. Hol wraz z recepcją wyłożony jest marmurem i alabastrem. Obecnie hotel funkcjonuje jako sanatorium.

Budowa tego nowatorskiego – jak na tamte czasy – wieżowca trwała pięć lat i zakończyła się w 1934 r. To dość spektakularny przykład funkcjonalizmu w Polsce. Projektem zajął się Tadeusz Kozłowski, a konstrukcję stalową opracował Stefan Bryła. Ma szesnaście kondygnacji (w tym dwie podziemne). Liczy 62 m wysokości. Budynek posiada rozczłonkowany narożnik, na który nachodzą balkony. Przestronne mieszkania znajdujące się w wieżowcu były przeznaczone dla pracowników Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Izby Skarbowej. Po wojnie do grona lokatorów dołączyli także artyści. Mieszkał tam Gustaw Holoubek, Kazimierz Kutz czy pisarz Kalman Segal. O wieżowcu powstał nawet film dokumentalny "Budownictwo żelazno-szkieletowe, jego zasady i zastosowanie".

To ostatni budynek zbudowany na Śląsku w czasach II Rzeczypospolitej. Wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Składa się z dwóch brył: niższej (były tam kasy z dwiema salami operacyjnymi) oraz wyższej (10 kondygnacji, na których rozmieszczono 19 mieszkań). Największe apartamenty liczyły 260 metrów kwadratowych! Budynek przeszedł też renowację i na elewację wróciły szlachetne tynki – piaskowiec i mika.

Hala Stulecia to niewątpliwie ikona światowego modernizmu. Powstała w 1913 r. jako element Wystawy Stulecia, którą zorganizowano przy okazji obchodów stulecia bitwy pod Lipskiem i wyzwolenia Prus spod okupacji Napoleona. Projekt stworzył Max Berg – ówczesny architekt miejski. Zaprojektował on kolisty układ, na którym została stworzona monumentalna kopuła ułożona z żelbetowych pierścieni. Okna, które tam się znalazły, wraz z całą konstrukcją dają szczególny efekt wewnątrz budynku. Promienie słoneczne tworzą magiczną aurę, ponieważ przenikają przez żebra surowej konstrukcji. Hala została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 2011 r. zakończono jej renowację.

Sky Tower został oddany do użytku w 2012 r. Mieści się w centrum Wrocławia. To najwyższy budynek w Polsce w kategoriach wysokość do dachu oraz wysokość do najwyżej położonego piętra. Łączy w sobie funkcję biurowca, budynku mieszkalnego i galerii handlowej. Część biurowa to 28 500 mkw, galeria handlowa - 25 000 mkw, a powierzchnia mieszkalna liczy sobie 240 apartamentów. Cała inwestycja obejmuje: podstawę budynku, tzw. podium, w której jest galeria handlowa oraz dwa budynki mieszkalno-biurowe. Jeden z budynków ma charakterystyczną wieżę o wysokości 212 m. Drugi jest w kształcie żagla.

Budynek powstał w 1939 r. Projekt wykonał Stanisław Ziołowski. Była to zdecydowanie największa inwestycja w przedwojennej Gdyni. Według niektórych na tym obiekcie można uczyć się gdyńskiej architektury modernistycznej. Liczy osiem kondygnacji – dziewięć, gdy dodamy półokrągłą wieżę ("mostek kapitański"). W podziemiu, pod narożnikiem, jest garaż z boksami na czternaście samochodów. Długość budynku wzdłuż ul. 3 Maja wynosi 90 metrów.

I w tym mieście mamy sporo budynków przykuwających uwagę. Zajrzyjmy więc na Tor Wyścigów Konnych na Służewcu, który powstał w 1939 r. Projektem zajął się Zygmunt Plater-Zyberk wraz z zespołem.

Jak na tamte czasy, to naprawdę duże przedsięwzięcie. Był wtedy największym i najnowocześniejszym obiektem tego typu w Europie. Składały się na niego dwa tory wyścigowe (główny oraz treningowy) razem z całym zapleczem budynków pomocniczych. Imponujące wrażenie robi trybuna główna inspirowana twórczością Le Corbusiera i stylem okrętowym. Oprócz torów wyścigowych zaprojektowano również szeroką aleję dojazdową, parking na dwa tysiące aut, a przez doprowadzenie linii kolejowej oraz tramwajowej wskazano kierunek dalszego rozwoju Mokotowa.

Współczesną budowlą, budzącą od początku sporo kontrowersji, jest wieżowiec Złota 44, zwany "Żaglem". Zaprojektowany przez Daniela Libeskinda miał przypominać skrzydło orła (symbol polskości), ale uznano, że kojarzy się z żaglem. Budowę zakończono w 2013 r., a do użytku został oddany w 2017 r. Po drodze zmienił inwestora. Koniec końców jest luksusowym apartamentowcem – tak jak w pierwotnych założeniach.

Natomiast Warsaw Spire to kompleks budynków biurowych na Woli przy placu Europejskim. W jego skład wchodzą trzy budynki: 180-metrowy wieżowiec (z iglicami 220 m) oraz dwa budynki boczne o wysokości 55 m. Ich całkowita powierzchnia to około 100 000 mkw. Cały kompleks został oddany do użytku w 2016 r. Jest najwyższym obiektem biurowym w Warszawie i jednym z najwyższych w Europie. Wewnątrz kompleksu powstał otwarty dla mieszkańców miasta plac z elementami małej architektury, otoczonymi terenami zielonymi. Jest tam także jeziorko i długi kaskadowy strumień (120 metrów).

To największe centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe w Europie Wschodniej powstało na terenie fabryki Izraela Poznańskiego w Łodzi. Poznański zakupił parcele w 1871 r, a do końca XIX wieku powstał 30-hektarowy kompleks mieszczący tkalnię, przędzalnię, bielnik i apreturę, farbiarnię, drukarnię tkanin i wykończalnię, oddział naprawy i budowy maszyn, ślusarnię, odlewnię i parowozownię, gazownię, remizę strażacką, magazyny, bocznicę kolejową oraz kantor fabryczny, pałac fabrykanta i budynki mieszkalne dla robotników.

Przebudowę fabryki wykonano tak, żeby zachować charakter poprzedniego miejsca. Cała renowacja trwała cztery lata, a samo opracowywanie projektu – pięć lat! Otwarcie Manufaktury nastąpiło w maju 2006 r. Wizytówką kompleksu jest pięciokondygnacyjna bryła przędzalnia bawełny z czerwonej nieotynkowanej cegły.

To połączenie centrum handlowego z galerią artystyczną. W tym miejscu, na początku XIX wieku, niemiecki piwowar Ambrosius Hugger, otworzył swój pierwszy browar przy ulicy Woronieckiej w Poznaniu. Przedsiębiorstwo szybko osiągnęło sukces, co pozwoliło otworzyć Huggerowi drugi zakład piwowarski, przy ulicy św. Wojciecha. Z biegiem lat branża piwna rozwinęła się i zautomatyzowano produkcję. Zbudowano pomieszczenie dla warzelni, słodowni i suszarni z charakterystycznym kominem. Zakład wyróżniał się stylem arkadowym i elewacjami z czerwonej (licowanej) cegły. Przez lata zakład zmieniał właściciela. Po drodze funkcjonowała tu wytwórnia wód gazowanych, a potem budynki niszczały i nikt nie zwracał na nie uwagi. Dopiero spółka Fortis "Nowy Stary Browar" (należąca do Grażyny Kulczyk) wykupiła od firmy Lech Browary Wielkopolskie nieruchomości przy ulicy Półwiejskiej i postanowiła, że zrealizuje tam projekt "Centrum Biznesu i Sztuki Stary Browar 50/50". W listopadzie 2003 r. otwarto kompleks. Stary Browar niejednokrotnie dostawał nagrody wyróżniające architekturę tego miejsca, m. in. wygrał plebiscyt organizowany przez National Geographic Traveler na 7 Nowych Cudów Polski (2012 r.).

Partnerem artykułu jest Hyundai