Problemy wychowawcze w szkole

Zaburzenia zachowania oraz nieprzystosowanie społeczne obserwujemy coraz częściej już od wczesnego wieku szkolnego. To już wręcz codzienny obraz w polskich szkołach w klasach z 6- czy 7-latkami. Zachowanie dzieci i młodzieży niepokoi, oburza, szokuje, staje się z czasem bardziej bezczelne, nauczyciele pozostają bezradni, rodzice stają w obliczu kryzysu, natomiast wychowankowie czują się bezkarni.

Przyjrzyjmy się zjawisku zaburzeń wychowawczych społecznych, psychicznych i dydaktycznych. Nieposłuszeństwo, niesubordynacja, szantaże, powstawanie patologicznych subkultur, demoralizacja czy przestępczość nie muszą, a wręcz nie mogą być dłużej tolerowane. Wszak szkoła ma kierować się dyscypliną, wyróżniać nauczaniem na wysokim poziomie, nie być rządzona chaosem i przejawami problemów wychowawczych.

Większa skłonność do wykazywania trudności wychowawczych występuje u dzieci z jednym rodzicem, z rodzin wielodzietnych, z problemem z alkoholem w rodzinie. Problemy wychowawcze w szkole i w domu objawiają się intensywniej także w przypadku dzieci z rodzin doświadczających trudności materialnych czy długotrwałego bezrobocia rodzica, a także przebywających w patologicznej grupie rówieśników.

Przyczyny problemów wychowawczych możemy podzielić na zależne od samego dziecka oraz środowiskowe, pozostające poza jego bezpośrednim wpływem. Do pierwszej grupy zaliczamy:

• czynniki biopsychiczne,
• organiczne,
• genetyczne wady wrodzone,
• uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
• zaburzenia somatyczne,
• obniżoną sprawność umysłową.

Egzogenne przyczyny zewnętrzne to natomiast to, co tkwi w środowisku życia dziecka, a więc:

• zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny, środowiska życia na co dzień,
• błędy wychowawcze nauczycieli, ich złe przygotowanie do radzenia sobie z problemami wychowawczymi,
• nieegzekwowanie zasad dobrego wychowania w szkole,
• brak reakcji na przejawy już wykazywanych trudności.

Główne problemy opiekuńczo-wychowawcze, z którymi spotkamy się wśród dzieci w wieku szkolnym, oraz ich przejawy są następujące:

• Agresja fizyczna, słowna, przedmiotowa.
• Kłamstwa.
• Kradzieże.
• Konflikty z nauczycielami i pracownikami szkoły.
• Lękliwość.
• Wstydliwość.
• Hałaśliwość.
• Brak skupienia uwagi.
• Brak postępów w nauce.
• Lekceważenie poleceń.
• Nadpobudliwość psychoruchowa.
• Niedojrzałość uczuciowa.

Żadne metody wychowawcze nie pomogą, jeśli nie wychwycimy pierwszych przejawów problemów wychowawczych i nie zareagujemy we właściwy sposób. Nie ma pobłażania, tolerancji, zamiatania problemów pod dywan. Szkoła powinna bezwzględnie współpracować z rodzicami zaburzonych czy trudnych dzieci. Współpraca najbliższego otoczenia naszych dzieci jest tutaj środkiem do celu, którym jest pomoc im.

Indywidualne podejście do dziecka, specyficzność działań, pomoc profesjonalistów, postawa optymizmu pedagogicznego, przejawianie pozytywnego zachowania w połączeniu z odczuwanym wsparciem i akceptacją oraz podmiotowym traktowaniem wraz z systematycznymi wysiłkami, sprzyjają powodzeniu. Pomoże także organizacja pracy z dziećmi na zasadach porządku, komunikacji, wzajemnego szacunku i karności.