Problemy wychowawcze dzieci w wieku szkolnym

Problemy wychowawcze to powszechne zjawisko wśród dzieci w wieku szkolnym. Dzieci mogą być zaburzone pod względem społecznym, psychicznym oraz dydaktycznym. Najlepiej byłoby zapobiegać trudnościom wychowawczym, gdyż walka z nimi jest długotrwałym procesem.

Fakt, że problemy wychowawcze w przedszkolu są tak powszechne, pozwala przygotować się psychicznie na problemy wychowawcze dzieci w wieku szkolnym. Ich drobne przejawy trzeba wychwytywać jak najszybciej, aby skutecznie zapobiegać przyszłym skutkom nieprzystosowania społecznego.

Czym są problemy wychowawcze dzieci w wieku szkolnym? Trudności wychowawcze specyficzne dla dzieci powyżej 6. roku życia utożsamiamy również z zaburzeniami w zachowaniu oraz nieprzystosowaniem społecznym. Możemy je rozpatrywać z kilku stron:

• Społeczne problemy wychowawcze – nieumiejętne próby nawiązania kontaktów w środowisku skutkują konfliktami.
• Psychiczne problemy wychowawcze – skutek rozdarcia i zagubienia wyrażający się konfliktami wewnętrznymi objawiającymi się niepożądanym zachowaniem.
• Problemy wychowawcze pod kątem wychowawczym i dydaktycznym – problemy w szkole, niedogadywanie się z nauczycielami, mierne osiągnięcia w nauce.

Niepokojące zachowanie objawia się na różne sposoby i niejednokrotnie u dzieci w wieku szkolnym obserwujemy jednoczesne występowanie wielu przejawów problemów wychowawczych z niejednej grupy.

Oto najczęstsze przejawy problemów wychowawczych w wieku szkolnym, które powinni zaniepokoić osoby z najbliższego otoczenia:

• Zaburzone kontakty z codziennym środowiskiem życia.
• Lekceważenie poleceń.
• Zachowania agresywne.
• Nieuzasadnione lęki.
• Kłamstwa.
• Kradzieże.
• Nadmierna wstydliwość.
• Głośne zwracanie na siebie uwagi.
• Brak postępów w nauce.
• Konflikty z nauczycielami.
• Nocne moczenie się.
• Nadpobudliwość psychoruchowa.
• Nieumiejętność skupienia uwagi.
• Niedojrzałość emocjonalna i reakcje typowe dla młodszego wieku.

Problemy opiekuńczo-wychowawcze dzieci w wieku szkolnym występują u członków pełnych rodzin, bez żadnych wyraźnych dysfunkcji czy trudności materialnych. Z tzw. normalnych rodzin także pochodzą przecież przestępcy czy narkomani. Stosowane tam metody wychowawcze nie odbiegają od norm ściśle podręcznikowych.

Skłonność do intensyfikowania się problemów wychowawczych wzrasta jednak w rodzinach niepełnych, wielodzietnych, z rodzicem alkoholikiem czy długotrwale bezrobotnym albo w złej sytuacji finansowej. Podobnie jest w przypadku, gdy podatne na wpływy dziecko w młodszym wieku szkolnym (6. lub 7. rok życia do 12 lat) bądź nastolatek obracają się w niesprzyjającym środowisku poza domem.

Wrodzone przyczyny problemów wychowawczych u dzieci nazywamy endogennymi. Czynniki biopsychiczne bądź organiczne to zarówno genetyczne przyczyny wrodzone, jak i uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczamy tutaj obniżoną sprawność umysłową i zaburzenia somatyczne, które prowadzą bezpośrednio do zmian w zachowaniu dziecka (wady wzroku, słuchu, problemy z tarczycą, choroby układu krążenia)
.

Przyczyny problemów wychowawczych u dzieci w wieku szkolnym tkwiące na zewnątrz to przyczyny egzogenne, czyli środowiskowe. Dotyczą przede wszystkim wszelkiego rodzaju dysfunkcji rodziny, czyli podstawowej komórki społecznej. Do wad w funkcjonowaniu rodziny dochodzą dodatkowo błędy wychowawcze szkoły i nauczycieli oraz niszczący wpływ środowiska rówieśniczego, w tym jednostek z marginesu społecznego.

Po raz kolejny warto podkreślić, że w zwalczaniu problemów wychowawczych dzieci w wieku szkolnym najistotniejsza jest profilaktyka. Jeżeli już wystąpią, poradzenie sobie z nimi nie jest łatwe. Stanowi proces długofalowy, do którego trzeba zaangażować rodziców i nauczycieli. Uczeń z problemami wychowawczymi wymagający pomocy angażuje uwagę, potrzebuje podejścia indywidualnego i specyficznych działań.

Trudne dzieci w wieku szkolnym muszą mieć okazję przejawiania zachowania pozytywnego, dorastać w warunkach odczuwalnego wsparcia, akceptacji, postawy pedagogicznego optymizmu. Praca z nimi jest systematyczna, a traktowanie dzieci powinno być podmiotowe. Środkiem do celu będzie właściwa organizacja pracy w klasie oparta na zasadach szacunku, komunikacji, humanizacji, karności oraz porządku.