Dieta w zespole jelita drażliwego

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) lub z angielskiego irritable bowel syndrome (IBS) należy do najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego. Diagnostyka choroby jest trudna, podobnie jak leczenie. Istotne jest indywidualnie dobranie zaleceń żywieniowych w zależności od objawów choroby. Odpowiednią dietę często trzeba połączyć z psychoterapią i regularnym przyjmowaniem leków.

ZJN jest chorobą czynnościową układu pokarmowego charakteryzującą się zaburzeniami w oddawaniu stolca (biegunki lub zaparcia) i bólem brzucha, który zmniejsza swą intensywność lub ustępuje po wypróżnieniu.

W przebiegu choroby może również występować wiele innych objawów klinicznych, niezwiązanych z przewodem pokarmowym np. poczucie lęku, rozdrażnienia czy depresja. Osoby cierpiące na ZJN mają bardzo wrażliwy układ pokarmowy na szereg czynników, takich jak rozciąganie (przesuwanie treści pokarmowej, gazy), stres, leki, sposób odżywiania, niektóre składniki pokarmowe oraz inne czynniki środowiskowe.

1. ZJN z przewagą biegunki (dominują papkowate lub wodniste wypróżnienia z bolesnymi parciami na stolec).
2. ZJN z przewagą zaparć (dominują zaparcia stolca – mniej niż 3 wypróżnienia na tydzień, bądź stolce twarde, oddawane z wysiłkiem).
3. Postać mieszaną biegunkowo – zatarciową (okresy luźnych stolców przeplatają się z kilku lub kilkunastodniowymi okresami zaparć).

Dieta powinna być przede wszystkim indywidualnie dopasowana w zależności od objawów (postać zaparciowa, biegunkowa) i nasilenia choroby.

Często sami pacjenci zauważają, że spożycie niektórych produktów powoduje złe samopoczucie. Do najczęściej wymienianych należą: mleko, produkty zawierające pszenicę i jaja. Objawy mogą również nasilać się po spożyciu potraw tłustych. Duże ilości tłuszczu zaburzają prawidłową prace jelit. Podobne działanie wywołuje nadmiar kofeiny, czekolady, alkoholu.

Powolne wprowadzanie diety bogatoresztkowej - zwiększanie w dziennym jadłospisie błonnika pokarmowego. Najwięcej tego składnika zawierają: otręby pszenne, siemię lniane, jabłka suszone, płatki jęczmienne, śliwki suszone, ryż brązowy, płatki kukurydziane, płatki owsiane, rodzynki, kasza gryczana, kasza jęczmienna, pieczywo razowe i grahamki, seler, pietruszka, buraki, marchew.

Produkty te należy do diety wprowadzać stopniowo, gdyż może się okazać, że niektóre z nich są źle tolerowane. W postaci zaparciowej choroby codziennie powinno się przyjmować ok. 30-40 g błonnika.

Picie dużych ilości płynów (min. 2 lity), szczególnie wody, łagodnych herbatek owocowych, słabej herbaty zielonej. Najlepiej by napoje, miały dość wysoką temperaturę. Ciepłe płyny pobudzają jelita do pracy.

Ograniczenie spożywania tłuszczów, cukru, słodyczy, naturalnej kawy, alkoholu, gazowanych napojów, białego pieczywa białego ryżu, mąki pszennej wysokiego przemiału.

* Więcej na stronie diety.wp.pl*

Pomocna jest także aktywność fizyczna, zwłaszcza, jeśli wykonywana jest bardzo regularnie. Na zaparcia dobre są ćwiczenia angażujące do pracy mięśnie brzucha, szczególnie dolne partie (np. brzuszki w nogami w górze czy skręty tułowia).

REGULARNOŚĆ JEDZENIA POSIŁKÓW: Należy jeść 5 posiłków dziennie, o nie za dużej objętości, co 2,5-4 godziny, o w miarę stałych porach. Częstą przyczyną zaprać jest nie spożywanie śniadania, posiłek ten wywołuje bowiem odruch „ żołądkowo-okrężniczy”.

Potrawy najlepiej przyprawiać ziołami, szczególnie tymi, które poprawiają przemianę materii (np. imbir, mięta, ziele angielskie, bazylia, cząber, kminek, koper włoski, majeranek).

Zmniejszenie ilości spożywanego błonnika nierozpuszczalnego. Niewskazane są więc otręby pszenne, pełnoziarniste produkty zbożowe, musli, surowe warzywa. Można natomiast jeść produkty będące źródłem frakcji rozpuszczalnej błonnika, np. miąższ owoców, gotowane warzywa np. marchew, ziemniaki. W czasie stosowania diety wskazane jest również spożywanie oczyszczonych produktów zbożowych, takich jak pieczywo jasne, ryż biały, makaron, drobne kasze np. manna.

Odpowiednia podaż płynów, ponieważ podczas biegunki traci się jej bardzo dużo (również elektrolitów – sodu i potasu). Zaleca się wypijanie minimum 2 litrów płynów na dobę. Najlepiej by była to woda, pita między posiłkami. Wypijanie wody razem z posiłkiem przyspiesza przejście jedzenia przez przewód pokarmowy.

Osoby cierpiące na biegunkę powinny spożywać często (5-6 razy dziennie) małe ilości wskazanych pokarmów w pewnych odstępach czasu (2-3h). Ważne jest by wyeliminować produkty smażone na rzecz gotowanych w wodzie i na parze, pieczonych w folii w piekarniku, duszonych.

- produkty działające wzdymająco: głównie cebula, czosnek, kapusta, brukselka, rośliny strączkowe (fasola, groch), papryka, kukurydza, orzechy;
- mocna kawa i herbata;
- tłuste pokarmy;
- czekolada i słodycze;
- alkohol;
- duże ilości jaj;
- jeżeli ZJN przebiega z nadwrażliwością na laktozę, wykluczyć trzeba mleko, zazwyczaj dobrze tolerowane są jogurty i kefiry.

Dobrze jest jeść w spokoju, nie podczas innych czynności (np. oglądania TV), powoli, małe kęsy, dokładnie każdy żując. Dietę należy modyfikować w zależności od postaci choroby. Ważna jest też jej indywidualizacja, gdyż nie wszystkie produkty spożywcze działają tak samo na każdego. Niezbędna jest więc własna obserwacja organizmu i samopoczucia po posiłkach.

* Więcej na stronie diety.wp.pl*

Śniadanie:
- 2 kromki chleb żytniego pełnoziarnistego,
- łyżeczka margaryny,
- kilka plastrów sera twarogowego chudego,
- pomidor, sałata,
- sok marchwiowy.

II śniadanie:
- opakowanie jogurtu naturalnego z dodatkiem płatków kukurydzianych,
- gruszka.

Obiad:
Ryba po grecku:
- ryż brązowy,
- filet z mintaja (lub innej chudej ryby: soli, dorsza),
- duża marchew lub 2 mniejsze,
- pietruszka (50g),
- łyżka oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego,
- przyprawy: szczypta soli, pieprzu, świeże / suszone zioła.

Rybę posypać przyprawami i ugotować na parze ok. 20 min. lub upiec w piekarniku. Marchew i pietruszkę utrzeć na tarce i poddusić razem na oliwie. Podać z rybą i ryżem.

Podwieczorek:
- szklanka kefiru.

Kolacja:
- 2 kromki chleb żytniego pełnoziarnistego,
- łyżeczka margaryny,
- kilka plastrów polędwicy z indyka,
- surówka z selera z dodatkiem kiełków.

Śniadanie:
- kajzerka,
- łyżeczka margaryny,
- kilka plasterków pieczonej piersi kurczaka,
- liść sałaty, plasterki pomidora bez skórki.

II śniadanie:
- kasza manna na wodzie z dodatkiem pieczonego jabłka.

Obiad:
- krupnik z ryżem,
- mintaj gotowany na parze z ziemniakami i duszoną bez tłuszczu cukinią.

Podwieczorek:
- jogurt naturalny i sucharki.

Kolacja:
- kajzerka,
- łyżeczka margaryny,
- plastry chudego twarogu,
- liść sałaty, plasterki pomidora bez skórki.

(mkr/bb)

* Więcej na stronie diety.wp.pl*