Kobieta pod kontrolą

Czujesz się młoda i pełna energii. Nie lubisz i nie potrafisz odpoczywać. Wciąż masz coś do zrobienia. Pośpiech, stres, zmęczenie to Twoi nieodłączni towarzysze. Wydaje Ci się, że jedna, dwie nieprzespane noce nie mają wpływu na Twoje zdrowie. Tłumaczysz sobie, że odeśpisz na emeryturze. Myślisz, że kawa zamiast śniadania to jeszcze nie tragedia. Przecież Twój młody organizm potrafi wiele znieść. A jeśli nawet czasami coś Cię zaboli, po prostu łykasz tabletkę. Wolisz szybko zapomnieć o bólu, niż dowiedzieć się, dlaczego boli. Kontrolne badania w pracy to według Ciebie strata czasu. Termin wizyty przesuwasz w nieskończoność, bo we wtorek ważne zebranie, a w piątek musisz oddać projekt. Myślisz, że w Twoim wieku na wizytę u lekarza jest jeszcze za wcześnie? Błąd! To idealny czas, by poznać swoje ciało i nauczyć się go słuchać. Większość nawet bardzo poważnych chorób wykrytych we wczesnym stadium można wyleczyć. Bądź sprytniejsza i szybsza niż choroba! Jeśli będziesz czujna, wytropisz ją, zanim zaatakuje.
Pomoże Ci Twój lekarz.
My poprosiliśmy specjalistów: ginekologa-endokrynologa prof. Romualda Dębskiego, ginekologa dr. Marka Marcyniaka, gastrologa dr Małgorzatę Kozłowską-Wojciechowską, onkologa dr. Wiktora Chmielarczyka, specjalistę chorób wewnętrznych dr. Marka Zarębę i internistę dr Małgorzatę Celuch, aby wskazali części kobiecego ciała najbardziej narażone na choroby i doradzili, jakie badania powinnaś zrobić.

Tarczyca - czuły barometr Twojego nastroju *Wydziela hormony, które regulują przemianę energii i materii w organizmie. Jeśli produkuje za mało hormonów, chorujesz na niedoczynność, jeśli za dużo, na nadczynność. Zarówno *niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy wpływają na Twój nastrój i samopoczucie. Zbyt mało hormonów powoduje zmęczenie i apatię. Objawów tych nie złagodzi nawet długi sen. Kobieta zaczyna też tyć, nawet jeśli nie je więcej niż dawniej. Nadmiar hormonów wywołuje zaś podenerwowanie i napięcie oraz trudne do zniesienia ciągłe rozdrażnienie. Jest też przyczyną zbyt szybkiego metabolizmu, co objawia się nagłym chudnięciem.
Jeśli więc często bez wyraźnego powodu masz zły humor, sprawdź, czy nie jest to wina tarczycy. Zrób kontrolne badania, zanim dojdzie do powiększenia gruczołu i powstania wole. Rozrośnięta tarczyca nie tylko szpeci, ale też niebezpiecznie uciska przełyk i tchawicę, utrudniając przełykanie i oddychanie. Badanie polega na sprawdzeniu poziomu hormonów TSH i fT4 we krwi. Niski poziom TSH i podwyższony fT4 świadczy o nadczynności tarczycy, wysokie stężenie TSH i niskie fT4 o jej niedoczynności.

Piersi - najwrażliwsza część ciała *W piersiach mogą tworzyć się niegroźne torbiele i włókniaki, ale też złośliwe guzki. Dlatego od 20. roku życia co miesiąc, tydzień po menstruacji, *badaj sobie sama piersi. Przy każdej wizycie domagaj się też, by zbadał je Twój ginekolog.
Do 35. roku życia powinnaś raz w roku robić USG piersi. Po ukończeniu 35 lat co dwa lata rób mammografię. Jeśli Twoja mama lub babcia chorowały na raka piersi lub jajnika, pierwsze USG powinnaś zrobić w wieku 20 lat, a potem regularnie co pół roku. Możesz też wykonać badania genetyczne, by sprawdzić, czy nie masz uszkodzonych genów BRCA1 i BRCA2. Istnieje wtedy większe ryzyko zachorowania na raka piersi.

Serce - wymagające centrum życia *O swoje serce zacznij dbać już teraz. *Jeśli palisz papierosy, brakuje Ci ruchu albo jesz dużo tłuszczów zwierzęcych, przed miażdżycą nie ochronią Cię nawet estrogeny, czyli kobiece hormony.Od lekarza pierwszego kontaktu zawsze domagaj się zmierzenia ciśnienia. Jego regularne kontrolowanie ostrzeże Cię przed niebezpiecznym nadciśnieniem. Nie bez powodu nazywa się je cichym zabójcą. Nadciśnienie jest główną przyczyną udarów mózgu i zawałów serca. Pamiętaj, by raz w roku zrobić morfologię, podstawowe badanie krwi. Bez tego nie będziesz wiedziała, że np. brakuje Ci żelaza i dlatego jesteś osłabiona i łatwo się męczysz. Od czasu do czasu warto również sprawdzić poziom dobrego (HDL) i złego (LDL) cholesterolu we krwi oraz trójglicerydów. Ich podwyższone stężenie, tak jak zły cholesterol, sprzyja miażdżycy i chorobie wieńcowej.
Nie zapominaj, że Ty też jesteś narażona na zawał. U kobiet nieraz trudno go rozpoznać, dlatego uważnie słuchaj swojego serca. Zawał objawia się nie tylko uciskiem w klatce piersiowej, ale również uczuciem duszności, mdłości, bólami pleców, mrowieniem rąk, a nawet żuchwy. Tych objawów nie bagatelizuj. Koniecznie zgłoś się do lekarza i zrób EKG.

Żołądek - wrażliwa przetwórnia kalorii *Najczęściej przyczynami dolegliwości żołądka są stres, pospieszne połykanie dużych kęsów oraz częste przejadanie się. Jeśli zdarza się to tylko od czasu do czasu, nie ma powodu do niepokoju. Jeśli jednak *bóle żołądka, zgaga i uczucie przepełnienia dokuczają Ci bardzo często, zwłaszcza na czczo i nie ustępują po posiłku, koniecznie zgłoś się do lekarza.
Szczególnie poważnie traktuj takie objawy, gdy ktoś w Twojej najbliższej rodzinie cierpiał na choroby przewodu pokarmowego. To mogą być sygnały, że w żołądku tworzy się wrzód. Jeżeli od razu podejmiesz leczenie, unikniesz naprawdę przykrych dolegliwości. Nieleczone wrzody mogą być przyczyną raka żołądka. Dlatego nigdy nie lecz się na własną rękę. Głównym winowajcą powstawania wrzodów jest bakteria Helicobacter pylori. Zakażonych tą bakterią jest aż 70% chorych na wrzody żołądka i 95% chorych na wrzody dwunastnicy.
Jeżeli często skarżysz się na bóle brzucha, a w Twojej rodzinie zdarzały się przypadki zachorowań na raka żołądka, sprawdź, czy nie jesteś zarażona bakterią Helicobacter pylori. Wystarczy zrobić prosty test, który możesz kupić w aptece. Pamiętaj jednak, że najpewniejszą diagnozą jest zawsze gastroskopia. Nie bój się tego badania i nie odkładaj go bez przerwy na później. Wprawdzie nie jest zbyt przyjemne, ale trwa tylko kilka minut i jest całkowicie bezpieczne dla organizmu.

Macica i jajniki - kapryśne źródło Twojej kobiecości *Każda kobieta przynajmniej raz na pół roku powinna zbadać się u ginekologa. Regularne badania ginekologiczne pozwalają wykryć wiele dolegliwości kobiecych we wczesnym stadium. *Nieleczone nadżerki, torbiele czy endometrioza mogą być przyczyną niepłodności lub nowotworów. *Pamiętaj, by przynajmniej raz w roku zrobić *cytologię. To badanie pozwala wykryć zmiany przednowotworowe szyjki macicy. Rak szyjki macicy wykryty we wczesnym stadium jest całkowicie uleczalny. Na cytologię powinnaś zgłosić się najwcześniej 5 dni po zakończeniu miesiączki. Na 48 godzin przed badaniem nie stosuj irygacji, środków nawilżających pochwę i nie współżyj. Zamiast kąpieli w wannie weź prysznic.
Dokładniejszą diagnozę można postawić, wykonując kolposkopię. Zaleca się ją, gdy lekarz podejrzewa chorobę, mimo że nie ma jeszcze wyraźnych objawów.
Jeśli odczuwasz choćby niewielki dyskomfort w jamie brzusznej, np. ucisk czy rozpieranie, a w Twojej rodzinie zdarzały się zachorowania na raka jajnika, piersi i jelita grubego, poproś lekarza o skierowanie na USG przezpochwowe (wewnętrzne). Pozwala ono na dokładne zbadanie jajników i wykrycie wczesnych zmian nowotworowych. Uważnie obserwuj swoje ciało.
Skonsultuj się z lekarzem, jeśli Twoje miesiączki trwają bardzo długo lub nie pojawiają się wcale. Zaniepokoić Cię powinny* plamienie międzymiesiączkowe, krwawienie po stosunku, upławy oraz pieczenie przy oddawaniu moczu*. W takich przypadkach nie czekaj na kolejną wizytę u ginekologa, ale zgłoś się do niego natychmiast. Nie bagatelizuj również bardzo obfitego krwawienia czy silnego bólu w czasie miesiączki.

Pęcherz - delikatny i elastyczny zbiorniczek *Kobiety, częściej niż mężczyźni, narażone są na *infekcję dróg moczowych. To dlatego, że cewka moczowa u kobiet jest krótsza niż u mężczyzn. Znajduje się też bardzo blisko pochwy i odbytu, co sprzyja przedostawaniu się bakterii.
Najczęstszą przyczyną zapalenia pęcherza jest zakażenie bakterią Escherichia Coli. Bakteria ta normalnie, nie robiąc nam szkody, żyje w naszym przewodzie pokarmowym. Niebezpieczna staje się wtedy, gdy przedostanie się do układu moczowego. Zapalenie cewki moczowej często nazywane jest chorobą miesiąca miodowego. Sprzyjają mu mikrourazy cewki, do których dochodzi podczas stosunków płciowych. Jeśli nie masz żadnych przykrych objawów, wystarczy, że raz w roku zbadasz mocz. Prawidłowy powinien mieć odczyn kwaśny i barwę od jasnosłomkowej do ciemnożółtej. Wyniki badań pokaż swojemu lekarzowi. Na ich podstawie oceni on stan Twojego pęcherza i pracę nerek. Jeśli narzekasz na bóle w podbrzuszu, często chodzisz do łazienki i odczuwasz pieczenie przy oddawaniu moczu, kapiącego po kropelce, koniecznie zrób badanie moczu. To najczęstsze objawy zapalenia pęcherza, nie lekceważ ich. Nieleczone zagrażają nerkom i mogą doprowadzić do groźnej choroby odmiedniczkowego zapalenia nerek. Jeśli infekcje dróg
moczowych nawracają, koniecznie zgłoś się do lekarza. Najpewniej zaleci wykonanie USG nerek, by sprawdzić, czy przyczyną zakażeń nie jest ich nieprawidłowa budowa.

Mapa Twojego ciała Tarczyca przypomina dużego motyla, który przysiadł na szyi, poniżej krtani. Waży ok. 30 gramów i składa się z pęcherzyków wypełnionych jodem. To między innymi z niego tarczyca produkuje hormony, które sterują Twoim metabolizmem.

Piersi mogą być różnej wielkości, od jabłka do melona. Przyglądaj się im uważnie. Ty lepiej niż lekarz zauważysz najmniejszą zmianę. Nie musi to być coś groźnego, ale powiedz o tym lekarzowi.

Płuca składają się z aż 700 mln pęcherzyków, które gdyby je ułożyć obok siebie, pokryłyby kort tenisowy. Prześwietlenie płuc robione co dwa lata pozwala wykryć pierwsze objawy gruźlicy oraz zmiany nowotworowe. Powinny o nim pamiętać zwłaszcza kobiety palące papierosy.

Serce jest wielkości zaciśniętej pięści. W ciągu życia człowieka uderza przeciętnie 2,5 mld razy. Bez ustanku przepompowuje krew przez naczynia krwionośne, które mają około 90 tys. km długości, czyli ponad dwa razy więcej niż obwód Ziemi.

Żołądek, worek na końcu przełyku, pomieści obiad z czterech dań. Wydziela żrący kwas solny. Do niedawna uważano, że w takim środowisku nic nie przeżyje. Okazało się jednak, że doskonale czuje się w nim Helicobacter pylori, bakteria, która przyczynia się do powstawania wrzodów.

Jelita wchłaniają składniki odżywcze. Jednak zanim to nastąpi, jedzenie musi przebyć długą, bo aż 8-metrową podróż krętymi korytarzami. Pracę jelit poprawia błonnik, który znajdziesz w suszonych owocach, fasoli czy kaszach. Nie rezygnuj z nich, nawet jeśli wywołują gazy. To objaw pracy jelit, a nie choroby.

Jajniki wysyłają gotowe do zapłodnienia jajeczka. Rodzimy się wyposażone w około 400 tys. komórek jajowych. Dojrzewa tylko 400 z nich. Najwięcej w wieku 20-28 lat. Na jajnikach często tworzą się torbiele. Jeśli odczuwasz ból w podbrzuszu, zgłoś się do ginekologa.

Wyrostek robaczkowy to ślepa wypustka o długości 5-7 cm na końcu jelita grubego. Zapalenie wyrostka najczęściej zdarza się między 10. a 30. rokiem życia. Nie lekceważ go, może zagrażać Twojemu życiu. Jeśli poczujesz ostry ból brzucha, najczęściej po jego prawej stronie, a towarzyszyć mu będą gorączka i wymioty, nic nie jedz i natychmiast zgłoś się do lekarza.

Pusty pęcherz moczowy ma wielkość piłki tenisowej. Ale ponieważ jest bardzo elastyczny, może pomieścić aż pół litra płynu. Nie lekceważ uczucia pieczenia podczas oddawania moczu. To objaw zapalenia pęcherza. Nieleczony stan zapalny może zagrozić Twoim nerkom.

Macica wielkością i kształtem przypomina gruszkę. To źródło comiesięcznych krwawień menstruacyjnych, choć nieraz także bolesnych skurczów. Ból może wywoływać również endometrioza. Ta choroba występuje u około 20% kobiet, a nieleczona może prowadzić do niepłodności.

Anna Mandes