Pochodzenie szlacheckie czy chłopskie? Tak to sprawdzisz
Nazwiska często skrywają informacje o naszym pochodzeniu i przeszłości. Chociaż wiele osób sądzi, że określone końcówki nazwisk świadczą o szlacheckich korzeniach, nie zawsze musi to być prawdą. Istnieją jednak metody, które pozwalają to zweryfikować.
Czy nazwisko może świadczyć o wywodzeniu się ze szlachty?
Powszechnie przyjęło się, że nazwiska kończące się na "-ski" lub "-cki" związane są z dawną polską szlachtą. W praktyce jednak nie każda osoba nosząca takie nazwisko wywodzi się z arystokracji.
Według prof. Moniki Kresy z Uniwersytetu Warszawskiego, początki polskich nazwisk sięgają XIII i XIV stulecia. W tym okresie przedstawiciele szlachty zaczęli przyjmować nazwiska, które często nawiązywały do ich dóbr ziemskich. Końcówki takie jak "-ski" czy "-cki" pełniły wówczas funkcję wyróżnika.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Dziwne szlacheckie porady. Zaskakujące, czym leczono 300 lat temu
Kiedy przyrostki "-ski" i "-cki" świadczą o pochodzeniu szlacheckim?
- Szlachta identyfikowała się w odniesieniu do tego, co posiadała. A posiadała ziemię - zdradziła prof. Kresa w rozmowie z radiową Trójką. Gdy właścicielem wsi Dobra Wola był przedstawiciel szlachty, przyjmował nazwisko Dobrowolski, co odzwierciedlało jego posiadłość. Takie nazwiska z końcówką "-ski" dominowały wśród szlachty w średniowieczu oraz na początku czasów nowożytnych.
Jak podkreśla prof. Kresa, tylko te nazwiska zakończone na "-ski" lub "-cki", które wywodziły się od nazw miejscowości, miały związek ze szlachectwem. Oznaczało to, że osoba nosząca takie nazwisko była właścicielem ziemi w danej wsi. Przykładowo, nazwisko "Suski" wskazywało na powiązanie z Suchą, a "Dobrowolski" z Dobrą Wolą. Takie formy nazwisk najczęściej świadczyły o przynależności do stanu szlacheckiego.
- Jan, który posiadał wieś o nazwie Sucha, identyfikował się początkowo jako Jan z Suchej. Z czasem jednak zaczynał się mianować Janem Suskim - wyjaśniła specjalistka.
Wraz ze wzrostem liczby ludności i potrzebą nadawania nowych nazwisk, zaczęły pojawiać się także nazwiska pochodzące od przezwisk. Takie formy często odnosiły się do wyglądu zewnętrznego lub specyficznych cech danej osoby. Nazwiska tego typu nie zawsze były związane z rodowodem szlacheckim.
- Nazwiska przezwiskowe, jak np. Baran, Głąb czy Dąb, to nazwiska niekoniecznie ładne i nobilitujące - podkreśliła prof. Kresa. Właśnie dlatego osoby pragnące poprawić swój wizerunek społeczeństwie decydowały się na dodanie końcówki "-ski" do swojego nazwiska. Przykładowo, ktoś o nazwisku Baran mógł przyjąć formę Baranowski, by sprawiać wrażenie wyższego statusu społecznego.
Czytaj też: Dodał do swojego nazwisko żony. Taki był powód
Tak poznasz swoje pochodzenie
Jak sprawdzić, czy nasze nazwisko faktycznie ma związek ze szlachectwem? W tym przypadku warto sięgnąć do rodzinnych archiwów i prześledzić dokumenty przodków. To właśnie w takich źródłach, jak metryki urodzenia czy akty zgonu, można znaleźć istotne dane dotyczące historii rodziny. Takie materiały często pomagają odkryć prawdziwe pochodzenie nazwiska.
Nie każdy też wie, że księgi parafialne, takie jak rejestry chrztów czy zawartych małżeństw, również mogą dostarczyć cennych wskazówek dotyczących szlacheckiego pochodzenia. Zdarza się, że przy nazwisku widnieje herb lub adnotacja "urodzony" (nobilis), co potwierdza przynależność do warstwy szlacheckiej.
Dobrze jest także przejrzeć zbiory archiwów państwowych, gdzie można znaleźć dodatkowe dane dotyczące dziejów własnej rodziny.
Zapraszamy na grupę na Facebooku - #Samodbałość. To tu będziemy informować na bieżąco o wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.
