Napój energetyczny: skład, działanie i skutki uboczne picia energetyków

Napój energetyczny to jeden z popularniejszych produktów spożywanych przez sportowców, jak i osoby, które potrzebują dodatkowej dawki energii. Napój energetyczny jest źródłem łatwo przyswajalnych węglowodanów, a także związków aktywnych biologicznie. To powoduje, że nadmierne spożywanie energetyków nie pozostaje obojętne dla kondycji organizmu. Jak działają energetyki i co warto o nich wiedzieć?

Napój energetyczny nazywany potocznie energetykiem to pobudzający i przeważnie gazowany napój bezalkoholowy, który zawiera kofeinę, taurynę i guaranę.

Napoje energetyczne bardzo często mylone są z napojami izotonicznymi, które mają inne działanie. Napoje energetyczne z racji zawartych w nich składników poprawiają koncentrację i wydolność organizmu. Niektóre z nich usprawniają metabolizm oraz czas reakcji na bodźce zewnętrzne. Zadaniem energetyków jest opóźnianie skutków zmęczenia, dlatego bardzo często są spożywane przez studentów w czasie sesji egzaminacyjnej, osoby aktywne fizycznie czy pracowników fizycznych.

Pierwszy napój energetyczny został wyprodukowany w Stanach Zjednoczonych w 1949 roku. Energetyk ten był sprzedawany pod nazwą Dr. Enuf. Na kontynencie europejskim natomiast pierwsze napoje energetyczne pojawiły się w 1987 roku, a ich popularność znacznie wzrosła, kiedy na rynek zostały wprowadzone energetyki Red Bull. W 2104 roku energetyki były dostępne w ponad 140 państwach.

Badania przeprowadzone wśród konsumentów napojów energetycznych wykazały, że po energetyki najczęściej sięgają ludzie młodzi, także dzieci. Aż 50 proc. osób spożywających energetyki to dzieci, młodzież i młodzi dorośli w wieku do 25 lat. 75 proc. konsumentów napojów energetycznych nie ukończyło jeszcze 35. roku życia.

Producenci napojów energetycznych intensywnie promują swoje wyroby, stawiając bardzo często na agresywne kampanie reklamowe, do których zatrudniają gwiazdy boksu czy MMA, na przykład Mike Tyson czy Joanna Jędrzejczyk.

Skład napojów energetycznych może różnić się w zależności od producenta energetyków, ale podstawowym i obowiązkowym składnikiem każdego napoju energetycznego jest działająco pobudzająco kofeina. Kofeina zaliczana jest do alkaloidów purynowych, które wywołują w organizmie stan zbliżony do reakcji na stres.

Poza kofeiną napoje energetyczne w składzie zawierają guaranę, taurynę, inozytol oraz witaminy z grupy B. Niektóre energetyki mogą być wzbogacone o wyciągi roślinne, np.: z miłorzębu, korzenia żeń-szenia, ostropestu plamistego czy yerby.

Smak energetyków jest z kolei pochodną łatwo przyswajalnych węglowodanów w postaci cukru pozyskiwanego najczęściej z buraków cukrowych. Napoje energetyczne typu light zamiast cukru zawierają cyklaminiany, sacharyny, acesulfam K czy aspartam.

Zadaniem napojów energetycznych jest polepszenie zdolności kognitywnych, uwagi i nastroju. Działanie na wysiłek psychiczny jest uzależnione przede wszystkim od składu danego energetyka. Nadmierne spożywanie napojów energetycznych może być szkodliwe dla człowieka. Skutkami ubocznymi częstego stosowania energetyków są palpitacje serca, tachykardia, niepokój, problemy żołądkowe, a także ból w klatce piersiowej.