Pochodzenie szlacheckie czy chłopskie? Jest sposób, żeby to sprawdzić

Przyjęło się, że polskie nazwiska z końcówkami "-ski" i "-cki" mają związek z szlacheckimi rodami. W rzeczywistości jednak nie każde nazwisko z takim przyrostkiem oznacza, że jego właściciel pochodzi z arystokratycznej rodziny.

Jak tłumaczy językoznawczyni, prof. Monika Kresa z Uniwersytetu Warszawskiego, pierwsze polskie nazwiska pojawiły się mniej więcej w XIII i XIV wieku. Wtedy to szlachta zaczęła nadawać sobie nazwiska, które najczęściej odnosiły się do posiadanych majątków, a przyrostek "-ski" lub "-cki" był swego rodzaju znakiem identyfikacyjnym.

- Szlachta identyfikowała się w odniesieniu do tego, co posiadała. A posiadała ziemię - wyjaśniła prof. Kresa w rozmowie z radiową Trójką. Jeśli szlachcic był właścicielem miejscowości o nazwie Dobra Wola, nazywał się Dobrowolskim, co wskazywało na jego majątek. W ten sposób nazwiska z końcówką "-ski" były typowe dla szlachty w okresie średniowiecza i wczesnej nowożytności.

Zgodnie z wyjaśnieniem prof. Kresy, nazwiska z przyrostkami "-ski" czy "-cki" były szlacheckie jedynie wtedy, gdy były odmiejscowe. Oznaczało to, że pochodziły od nazw miejscowości, w których dana osoba posiadała ziemię. Na przykład, szlachcic noszący nazwisko "Suski" pochodził z miejscowości Sucha, a "Dobrowolski" wywodził się z Dobrej Woli. Tego typu nazwiska zazwyczaj wskazywały na status szlachecki ich właścicieli.

- Jan, który posiadał wieś o nazwie Sucha, identyfikował się początkowo jako Jan z Suchej. Z czasem jednak zaczynał się mianować Janem Suskim - wyjaśniła ekspertka.

W miarę jak populacja rosła, a wprowadzenie nowych nazwisk stało się koniecznością, pojawiły się także inne rodzaje nazwisk, takie jak nazwiska przezwiskowe. To one często wskazywały na cechy fizyczne lub charakterystyczne zachowania osoby. Tego rodzaju nazwiska mogły, ale nie musiały, mieć pochodzenie szlacheckie.

- Nazwiska przezwiskowe, jak np. Baran, Głąb czy Dąb, to nazwiska niekoniecznie ładne i nobilitujące - zauważyła prof. Kresa, dodając, że niektóre osoby, które chciały zmienić swoje społeczne postrzeganie, mogły dodać do swojego nazwiska przyrostek "-ski". Na przykład osoba wcześniej nosząca nazwisko Baran mogła przekształcić je w Baranowski, co miało na celu podniesienie jej statusu.

Zobacz też: Imię na skraju zapomnienia. Nosi je tylko pięć Polek

Jeśli chcemy dowiedzieć się, czy nasze nazwisko rzeczywiście wskazuje na szlacheckie korzenie, warto przeanalizować dokumenty genealogiczne swojej rodziny. Często to właśnie w takich materiałach kryje się klucz do odkrycia historii rodu. Przydatne będą między innymi akty urodzenia czy zgonu. W takich dokumentach mogą pojawić się cenne informacje, które rzucą światło na nasze pochodzenie.

- Jeśli chcemy poznać historię naszej rodziny, warto dokładnie przejrzeć wszystkie rodzinne dokumenty, takie jak akty ślubu, urodzenia czy zgonu. Tam można znaleźć wiele wskazówek, a czasem nawet całą historię danego nazwiska - radzi g.pl.

Ponadto, dokumenty kościelne, takie jak metryki chrztów i ślubów, również mogą zawierać istotne informacje na temat przynależności do stanu szlacheckiego. W niektórych przypadkach obok nazwiska można znaleźć herb lub dopisek "urodzony" (łac. nobilis), który świadczy o pochodzeniu szlacheckim.

Warto również poszukać informacji w archiwach państwowych, które mogą dostarczyć więcej szczegółów na temat historii rodziny.

Czytaj także: Całkowicie zapomniane imię. Noszą je zaledwie dwie Polki

Zapraszamy na grupę na Facebooku - #Samodbałość. To tu będziemy informować na bieżąco o wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.