Pokrzywa zwyczajna - najbardziej niedoceniana z roślin
Jeśli w twoim ogródku rozpleni się pokrzywa, nie pozwól, by zginęła, przemielona przez kosiarkę. Pokrzywa to nie chwast, a niezwykle cenna roślina, która wzmocni zdrowie, zapewni piękny wygląd, pomoże wyleczyć choroby i znajdzie zastosowanie w kuchni.
Jeśli w twoim ogródku rozpleni się pokrzywa, nie pozwól, by zginęła, przemielona przez kosiarkę. Pokrzywa to nie chwast, a niezwykle cenna roślina, która wzmocni zdrowie, zapewni piękny wygląd, pomoże wyleczyć choroby i znajdzie zastosowanie w kuchni.
Co to za roślina?
Pokrzywa zwyczajna (łac. Urtica dioica) jaka jest, każda widzi - chciałoby się powiedzieć. Z karbowanymi listkami, dorastająca średnio do metra wysokości, choć zdarzają się okazy półtora- i dwumetrowe, jeśli rośliną pospolitą. Wszyscy wiemy o niej jedno: parzy. Kontakt z pokrzywą kończy się pieczeniem, swędzeniem oraz pojawieniem się jasnych krostek na skórze. Nic przyjemnego. Dzieje się tak za sprawą włosków parzących, które zawierają parzący płyn. Pod wpływem kontaktu z pokrzywą dochodzi do toksycznego zapalenia skóry - to szczególny rodzaj dermatozy, który określa się nazwą urticantia.
Ewa Podsiadły-Natorska/(mtr), WP Kobieta
Niezwykły skład pokrzywy
A jednak pokrzywa to bardzo cenna roślina, którą śmiało można wykorzystać na wiele sposobów - działa leczniczo, kosmetycznie, a przy tym jest jadalna. Bywa wykorzystywana dla włókien i barwnika. Jadwiga Górnicka, wybitna specjalistka chorób wewnętrznych i medycyny naturalnej, nazywa ją "kopalnią zdrowia".
Pokrzywa zwyczajna ma bardzo wartościowy skład. Zawiera cenne karotenoidy, flawonoidy, duże ilości chlorofilu, kwas glikolowy, kwas krzemowy, kwas pantotenowy, aglutyniny, sole mineralne (m.in. potas, żelazo, wapń, fosfor), witaminy C, K, z grupy B i A, tłuszcze, garbniki, białka, sterole, olejek eteryczny, węglowodany, lignany. We włoskach parzących jest też kwas mrówkowy, serotonina, acetylocholina.
Działanie moczopędne
Pokrzywa zwyczajna w medycynie naturalnej stosowana jest od tysiącleci, choć należy do roślin najbardziej niedocenianych. Leczył nią Hipokrates. Ceniła ją średniowieczna mistyczka i uzdrowicielka Hildegarda z Bingen. Jadwiga Górnicka tłumaczy, że pokrzywę zwyczajną ceni się szczególnie za właściwości moczopędne. Działa na nas w ten sposób, że ułatwia wydalanie zbędnego mocznika i chloru.
Moczopędne właściwości pokrzywy opisywano już w starych podręcznikach, dlatego jej podawanie zalecane jest w stanach zapalnych dróg moczowych. A ponieważ zwiększa wydalanie moczu (diurezę), znalazła zastosowanie w leczeniu obrzęków, kamicy nerkowej oraz chorób woreczka żółciowego.
Pomoc w chorobach reumatycznych
Pokrzywa od lat stosowana jest na reumatyzm. Nasi dziadkowie biczowali się pokrzywami w leczeniu stanów reumatycznych, choć to zwyczaj z długą tradycją - prawdopodobnie robiono tak już w starożytności. Rzymianie uważali, że biczowanie pokrzywą pomaga w przypadkach cholery.
Chłostanie pokrzywą pomoże na rwę kulszową i atak korzonków (pieczenie ustępuje po ok. 10-15 minutach). W zapaleniu stawów warto trzy razy dziennie pić herbatkę z pokrzywy przygotowaną według przepisu: łyżkę suszonego ziela zalać filiżanką wrzątku i parzyć przez 10 minut, a przed wypiciem odcedzić.
Szereg korzyści dla zdrowia
Pokrzywa zwyczajna ma również działanie krwiotwórcze, przeciwcukrzycowe, pobudzające przemianę materii i zmniejszające nadmierne poty. Zwęża naczynia krwionośne, hamując krwawienie, odprowadza złogi żółciowe z dróg przewodów żółciowych, poprawia pracę wątroby i dzięki temu odtruwa organizm. Wykazuje działanie przeciwbiegunkowe i przeciwinfekcyjne. Pomaga na anemię. Zwiększa produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny. Pobudza wytwarzanie enzymów trzustkowych. Sok z pokrzywy (łyżka dziennie) zalecany jest w hemoroidach. Korzeń pokrzywy wykazuje delikatne działanie przeciwalergiczne. Wywar z pokrzywy pomoże również kobietom w przypadku stanów zapalnych miejsc intymnych.
Wzmocnienie żołądka
Na wrzody żołądka można przygotować mieszankę według przepisu Jadwigi Górnickiej: łyżkę korzenia arcydzięgla zalać czterema szklankami wody, zagotować. Następnie wsypać łyżeczkę siemienia i łyżkę babki lancetowatej razem z łyżką liści pokrzywy. Odstawić do naciągnięcia i wypijać w małych ilościach w ciągu dnia.
Przetwory z liści pokrzywy zwyczajnej zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego. Herbatka z pokrzywy pomoże w nieżytach żołądka, wzdęciu oraz w biegunce (pomaga oczyścić układ trawienny). Przy chorobach przewodu pokarmowego można popijać syrop pokrzywowy. Robimy go, 125 g soku wyciśniętego z miazgi pokrzywowej łącząc ze 125 g cukru. Gotując, mieszankę należy doprowadzić do konsystencji syropu.
Dobroczynna dla skóry
Rozcieńczony sok ze świeżej pokrzywy, jak tłumaczy Jadwiga Górnicka, jest stosowany zewnętrznie do płukania ust przy aftach, infekcjach gardła, błony śluzowej i jamy ustnej. Wspomaga gojenie się ran oraz czyraków. Preparaty z pokrzywą stosowane zewnętrznie mają działanie ściągające oraz tonizujące. Pomogą w przypadku egzemy. Picie soku albo herbatki z pokrzywy pomaga wygładzić i wzmocnić skórę, może więc pomóc w przypadku cellulitu. Wyciągi z liści oraz korzeni pokrzywy zwyczajnej wykorzystywane są na wzmocnienie włosów. Pomagają pozbyć się łupieżu. Przeciwdziałają łojotokowi skóry.
Zbieranie i przerabianie
By pozbyć się piekących właściwości pokrzywy, należy ją ugotować lub wysuszyć. Łukasz Łuczaj w książce "Dzikie rośliny jadalne Polski" pisze, że młode liście i pędy od przedwiośnia do maja są bardzo wartościowym pokarmem po ugotowaniu - później należy używać jedynie najmłodszych liści na wierzchołku pędu (o ile są zielone i świeże). Stare liście i pędy nie powinny być spożywane: zawierają drobne kamyczkowate twory zwane cystolitami, które podrażniają nerki. Jadwiga Górnicka tłumaczy, że ususzone ziele pije się w postaci herbatki. Przyrządza się ją z łyżki ziela zalanego szklanką wody, gotując na małym ogniu przez kilka minut.
Zastosowanie w kuchni
Liście pokrzywy z powodzeniem można wykorzystać w kuchni. Łukasz Łuczaj podpowiada, że najlepiej gotować je z niewielką ilością wody, z dodatkiem masła i czosnku. Można dodać także trochę imbiru. Liście pokrzywy z powodzeniem nadają się do zup oraz do sałatek. "Sok z liści lub wywar z całej rośliny może być stosowany zamiast podpuszczki do wyrobu wegetariańskiego nabiału" - zauważa Łukasz Łuczaj. Marta Dymek z bloga Jadłonomia robi z pokrzywy (2 szklanki liści) pesto, do którego dodaje uprażone ziarna słonecznika (szklanka), delikatny olej (pół szklanki), koper (2 łyżki), czosnek (ząbek), sok z cytryny (łyżeczka), sól oraz pieprz i ewentualnie 2 łyżki koziego sera. Całość wystarczy zmiksować
Pielęgnacja włosów
Pokrzywa zwyczajna ma właściwości osuszające skórę głowy, odtłuszczające, nadające włosom blask i puszystość. By przygotować znakomity domowy środek na pielęgnację włosów, świeże ziele nasturcji ogrodowej należy połączyć z liśćmi pokrzywy (pół na pół) i przekręcić przez sokowirówkę, a uzyskany sok zalać spirytusem w tej samej ilości. Całość odstawiamy w ciemne miejsce, a po dwóch tygodniach otrzymamy doskonały środek pielęgnujący włosy (przepis Jadwigi Górnickiej). Tak przygotowaną nalewką należy smarować skórę głowy, rozczesując włosy rano (jeśli włosy będziemy myć wieczorem) i wieczorem (jeśli włosy będziemy myć rano). Napar z pokrzywy pomoże także pokonać łupież.
Pielęgnacja skóry
Substancje czynne obecne w pokrzywie pomogą w przypadku tłustej skóry - wspomagają jej ukrwienie i oczyszczają cerę. Przepis z wykorzystaniem pokrzywy zwyczajnej: garść świeżych liści wrzucić do rondelka z 300 ml mleka i podgrzać. Mleko krótko przed zagotowaniem należy odcedzić i schłodzić. Tak przygotowaną mieszankę nakłada się na skórę wacikiem. Z pokrzywy przygotujemy też odwar do przemywania skóry. W tym celu 2 łyżeczki liści zalewamy szklanką wrzącej wody i odstawiamy na 10 minut (pod przykryciem). Takim odwarem przemywamy zanieczyszczoną skórę najlepiej trzy razy dziennie. Picie herbatki z pokrzywy pomoże ponadto na trądzik.
Nie przesadzić
Pokrzywa zwyczajna jest rośliną wszechstronnie oddziałującą na nasze zdrowie, pod warunkiem że stosuje się ją umiejętnie. Pokrzywa powinna być dodatkiem do leczenia podstawowego, jeśli takie zalecił lekarz. Przeciwwskazaniem do stosowania pokrzywy zwyczajnej bez konsultacji lekarskiej są krwotoki wywołane polipami i rakami macicy oraz przydatków. Ostrożność w jej stosowaniu muszą zachować osoby chore na nerki. Rzadko u osób wrażliwych i przy większych dawkach wyciągów występują reakcje alergiczne, także przy stosowaniu preparatów zewnętrznych. Zaleca się, aby podczas stosowania kuracji pokrzywowej co pewien czas zrobić krótką przerwę (2-3 dni).
Ewa Podsiadły-Natorska/(mtr), WP Kobieta
