Stres - na czym to polega?
Określenia "stres" używa się w różnych znaczeniach. Autor pierwszej koncepcji stresu H. Selye określił go jako niespecyficzną reakcję organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania.
Określenia "stres" używa się w różnych znaczeniach. Autor pierwszej koncepcji stresu H. Selye określił go jako niespecyficzną reakcję organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Można przyjąć, że jest to zespół niespecyficznych (ze względu na rodzaj zagrożenia) reakcji fizjologicznych i psychicznych mobilizujących, adaptacyjnych i obronnych na sytuacje trudne i zagrażające lub zakłócające równowagę (homeostazę) biologiczną i psychiczną.
Mechanizm stresu
Czynniki zagrażające lub zakłócające równowagę pochodzenia fizycznego (np. skaleczenie, zimno), chemicznego (np. trucizna), infekcyjnego (np. wirus) lub psychicznego (np. strach, zawstydzenie) nazywamy stresorami.
Specyfika stresu psychicznego u człowieka:
- Stres ma charakter antycypacyjny.
- Stresorem jest subiektywne znaczenie zdarzenia, czyli subiektywna ocena trudności czy zagrożenia.
- Człowiek, oprócz wrodzonych, posiada indywidualne, będące efektem doświadczeń mechanizmy regulacji zachowania w stresie.
Czynniki sytuacyjne mające znaczenie w stresie:
- Wieloznaczność sytuacji - niepewność, nieokreśloność stresora potęguje stres.
- Ocena możliwości przeciwdziałania - poczucie bezradności potęguje stres.
- Im mniejszy przedział czasowy między rozpoznaniem przyszłej sytuacji jako stresującej a samą sytuacją, tym silniejsze reakcje stresowe.
Czynniki osobowościowe mające znaczenie w stresie:
- Wcześniejsze doświadczenie, przeżycia.
- Struktura motywacji - system wartości, potrzeby, aktualne zadania i inne czynniki mające wpływ na ocenianie i nadawanie znaczeń sytuacjom i wydarzeniom.
- Samoocena, obraz siebie i poczucie własnej wartości.
- Wiedza, system przekonań i wierzeń o ludziach i świecie.
- Cechy alienacji - egocentryzm, nieufność, podejrzliwość, lękliwość, drażliwość, pesymizm.
- Właściwości układu nerwowego.
Korzystne następstwa stresu psychicznego:
- Mobilizacja, wzrost aktywności i rozwój umiejętności.
- Integracja psychiczna.
- Pozytywny obraz siebie.
- Niekorzystne następstwa stresu:
- Napięcie emocjonalne, przede wszystkim lęk i agresja.
- Regresja psychiczna.
- Fiksacja procesów psychicznych i zachowań, natręctwa i kompulsje.
- Objawy chorób psychosomatycznych.
- Dezorganizacja zachowania i zaburzenia psychiczne.
- Nadmierny rozwój i aktywność psychologicznych mechanizmów obronnych
