Zadbaj o odpowiednie przyprawy w diecie!
Przyprawy łączą przyjemne z pożytecznym. Nie tylko nadają potrawom wyjątkowy smak i aromat, mają też często działanie lecznicze. Kucharze wykorzystują ich walory smakowe, dietetycy pozytywny wpływ na procesy trawienia. Przyprawy czynią potrawy lżej strawnymi i przyspieszają tempo przemiany materii, pomagają więc w utrzymaniu szczupłej sylwetki. Dodawajmy je za każdym razem do zup, sałatek, surówek i mięs.
Bogactwo kolorów i właściwości smakowo-zapachowych przypraw sprawia, że pobudzają łaknienie i zwiększają wydzielanie soków żołądkowych. Nadają potrawom pożądany smak, zapach i wygląd. Dzięki ich umiejętnemu użyciu można znacznie zmniejszyć ilość używanej w kuchni soli, która cały czas jest spożywana przez Polaków w za dużych ilościach. Sól jest głównym źródłem sodu, który przyjmowany w za dużych ilościach powoduje zatrzymywanie wody w organizmie i podnosi ciśnienie krwi. Badania wskazują, że wyższe spożycie soli wiąże się z większym ryzykiem udaru mózgu i wpływa niekorzystnie na stan układu krążenia. Najbardziej wartościowe są przyprawy ziołowe, działają profilaktycznie i leczniczo, dlatego mogą mieć duże zastosowanie w dietetyce.
Przyprawy i ich działanie
* Przyprawy korzenne*
Anyż – używany do napojów i pieczywa, przynosi ulgę we wzdęciach, łagodzi kolkę jelitową, dodany do potraw pobudza czynność jelit, reguluje funkcje gruczołów trawiennych.
Cynamon - dodawany najczęściej do deserów, ciast i innych słodkich potraw, stosowany jest w niestrawnościach, wzdęciach i biegunce.
Imbir – ułatwia trawienie, łagodzi wzdęcia, jak również chroni przed zakażeniem układu pokarmowego. Stosowany jest do wielu potraw i napoi zarówno na słodko i słono.
Kardamon – łagodzi niestrawność i hamuje wymioty. Najczęściej używany jest do potraw z ryżu, ciast i napojów (np. kawy).
Pieprz czarny– ułatwia trawienie, sprzyja wydzielaniu soków trawiennych, przyspiesza przemianę materii, łagodzi wzdęcia, zapobiega zaparciom.
Ziele angielskie – pomaga w trawieniu. Herbatka z ziela angielskiego łagodzi zaburzenia żołądkowe i hamujące biegunki.
Przyprawy ziołowe
Bazylia – zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, przyspiesza delikatnie pracę jelit, dzięki czemu ma działanie wiatropędne, zapobiega wzdęciom. Bazylia ma ostry korzenny smak i aromat i jest znakomitą przyprawą do sałatek (szczególnie dobrze komponuje się z pomidorem), zup i potraw mięsnych.
Cząber – pobudza wydzielanie soku żołądkowego, wzmaga trawienie. Jest ziołem wiatropędnym, zapobiega wzdęciom, reguluje perystaltykę jelit. Stosowany do zup, sosów i potraw mięsnych.
Estragon– dobrze działa na przewód pokarmowy. Stosuje się go we wzdęciach, braku łaknienia, a także jako środek pobudzający wydzielanie żółci przez wątrobę. W kuchni używany do różnego rodzaju sałat, potraw jarzynowych, a także mięsnych.
Jałowiec – w medycynie używany w niewydolności wątroby i zastoju dróg żółciowych, przez kucharzy do zup, mięs, wędlin, kiszonek i marynat.
Kminek – ma zastosowanie w zaburzeniach trawienia, wzdęciach, bólach brzucha i nieregularnych wypróżnieniach. Reguluje procesy fermentacyjne w jelitach, działa przeciwskurczowo. Dodawany do pieczywa, słonych ciast, sałatek, zup, potraw mięsnych. Dobrze dodawać go zawsze do kapusty.
Kolendra – pozytywnie działa w przypadku wzdęć, kolce jelitowej i braku łaknienia, pobudza czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych, a w kulinariach ma szerokie zastosowanie.
Lubczyk – pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit i przeciwdziała wzdęciom. Działa także moczopędnie. Służy do przyprawiania zup, zwłaszcza rosołu, sałatek, potraw z mięsa i ryb.
Majeranek – stosowany w nieżytach żołądka i jelit, ma działanie wiatropędne. Ułatwia trawienie, pobudza wydzielanie żółci, przyspiesza przemianę materii. Przyprawia się nim wiele potraw, najczęściej mięsa. Doskonały również do dań z nasion roślin strączkowych i grzybów.
Melisa – korzystnie wpływa na pracę żołądka i jelit, dobrze działa napicie się wyciągu z melisy po zbyt obfitym posiłku.
Mięta – wyciągi z mięty wzmagają czynność wydzielniczą żołądka, wątroby, ułatwiają trawienie, zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit i dróg żółciowych, działają wiatropędnie. Mięta wchodzi w skład napoi orzeźwiających i herbat ziołowych, stosuję się ją również do sałatek, twarożku, mięs i sosów.
Oregano – pomaga w kłopotach żołądkowych, a także działa przeciwskurczowo, moczopędnie oraz potrafi łagodzić wzdęcia. W kuchni oregano służy do przyprawiania warzyw, serów i ryb. Bez niego ani pizza ani spaghetti nie będą miały charakterystycznego smaku.
Warzywa przyprawowe
Chili – zawarta w niej kapsaicyna reguluje i poprawia trawienie, poprzez zwiększenie wydzielania soków żołądkowych. Należy jednak uważać by nie spożywać ostrej papryki w zbyt dużych ilościach, gdyż może za bardzo podrażniać przewód pokarmowy.
Koper– zmniejsza napięcie mięsni gładkich jelit i przewodów żółciowych. Ma działanie wiatropędne, łagodzi wzdęcia i pobudza wydzielanie soków trawiennych. Koperek najczęściej dodaje się do sałatek, surówek, ziemniaków, twarożku, zup, sosów i kiszonek.
Pietruszka – stosowana w niestrawnościach i wzdęciach, ma szerokie zastosowanie w kuchni, podobnie jak koper.
Jak używać przyprawy?
Dobranie odpowiedniego rodzaju i ilości przyprawy jest sztuką. Ich zastosowanie nie może niwelować naturalnych smaków potrawy. Najlepszy smak można wydobyć z ziół świeżych, wyhodowanych w naszych warunkach klimatycznych. Takie mają też najlepsze właściwości. Potrawy ciężko strawne należy przyprawiać intensywniej w celu poprawienia stopnia ich strawności (by zapobiec wzdęciom do posiłku warto używać koperku, kminku i majeranku)
Najlepiej używać kompozycji różnych ziół przyprawowych. Uważać jednak należy na gotowe mieszanki przypraw, które można kupić w sklepach. Często mają dodatek soli, glutaminianu sodu lub tłuszczu utwardzonego.
Osoby z wrażliwym żołądkiem, mające problemy ze zgagą i refluksem przełykowo-żołądkowym powinny zrezygnować z ostrych przypraw i ziół, które pobudzają żołądek do produkcji kwasu.
Najbardziej wartościowe są świeże zioła i przyprawy. Wiele z nich, takich jak bazylia, oregano, koper czy mięta, można uprawiać samodzielnie. Hodowane przyprawy powinny stać w nasłonecznionym miejscu i być regularnie podlewane.
Suszone zioła warto przechowywać w suchym i zaciemnionym miejscu, najlepiej w papierowej torbie, pojemniku lub zamkniętym słoiczku, żeby nie straciły na jakości, chronić je przed wysoką temperaturą i wilgocią.
Przykładowy jadłospis z odpowiednim wykorzystaniem przypraw
Śniadanie - kanapki z pastą twarogową ze świeżą miętą:
pieczywo razowe posmarowane cienko margaryną,
pasta: 2 plastry sera twarogowego, łyżka jogurtu naturalnego, szczypta pieprzu, posiekane listki mięty,
kawałek papryki.
II śniadanie - jogurt z cynamonem i jabłkiem:
opakowanie jogurtu naturalnego,
pół startego jabłka,
szczypta cukru, pół łyżeczki cynamonu.
Obiad:
plaster pieczonego schabu z majerankiem,
2-3 młode ziemniaki posypane koperkiem,
fasolka szparagowa gotowana z cząbrem,
surówka z utartej marchewki i jabłka skropiona olejem z odrobiną pieprzu,
napar z mięty lub melisy.
Podwieczorek - porcja owoców sezonowych
Kolacja - sałatka caprese ze świeżą bazylią i pieczywem:
sałatka: liście sałaty, 2 pomidory, mała kulka mozzarelli, łyżeczka oliwy, listki świeżej bazylii,
szczypta pieprzu;
pieczywo razowe posmarowane margaryną.
(mkr/bb)
