Bóle brzucha - przewlekłe

Przyczyny bólów przewlekłych mogą być podobne do tych, które powodują powstanie bólów ostrych. Umowna jest też granica między bólami ostrymi, a przewlekłymi. O tych drugich mówi się zazwyczaj wtedy, kiedy trwają one dni, tygodnie lub miesiące. Większość bólów ostrych może przejść w przewlekłe (oczywiście jeżeli choroba związana z ostrym bólem nie wywoła zgonu pacjenta), mogą się one też okresowo nasilać - daje to obraz bólów przewlekłych, nawracających.

Dla celów poznawczych przybliżymy charakterystkę bólów związanych ze schorzeniami poszczególnych narządów jamy brzusznej.

Choroby żołądka i dwunastnicy
Jest to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych i może być związana zarówno z zapaleniem, chorobą wrzodową jaki z nowotworami tych narządów. Często dolegliwości jakie zgłaszają chorzy są podobne, choć powodują je różne choroby przewodu pokarmowego. Jednak istnieją pewne charakterystyczne cechy, pozwalające wstępnie ustalić przyczynę bólów. I tak w chorobach przełyku często występuje zgaga, pieczenie, kwaśne odbijanie, nasilenie dolegliwości po pochyleniu do przodu.

W zapaleniu żołądka bóle są raczej tępe, umiejscowione w nadbrzuszu, ale niezbyt dokładnie zlokalizowane. Natomiast w chorobie wrzodowej ból jest dokładniej umiejscowiony: we wrzodzie żołądka w nadbrzuszu po stronie lewej od linii środkowej ciała, we wrzodzie dwunastnicy po stronie prawej od tej linii.

Bóle wywołane wrzodem stopniowo narastają, z reguły nie są związane z nudnościami i brakiem apetytu, pojawiają się na czczo, w nocy lub 2 - 3 godziny po spożyciu posiłków, przeważnie są odczuwane tylko w jednym miejscu (mogą promieniować np. w przypadku wrzodu drążącego do trzustki - w kierunku kręgosłupa).

Zaznaczyć należy, że z reguły bóle nie są związane z wczesnymi postaciami raka żołądka - pojawiają się raczej w bardziej zawansowanych fazach rozwoju nowotworu (wcześniej występują takie objawy jak chudnięcie, osłabienie, brak apetytu, niedokrwistość).

W/w bóle są zawiązane z konkretnymi chorobami żołądka i dwunastnicy, pamiętać jednak należy, że istnieją też tzw. bóle czynnościowe żołądka. Są one związane z zaburzeniami perystaltyki przewodu pokarmowego, nasilają się po spożyciu pokarmów, mogą towarzyszyć im wymioty lub nudności, brak łaknienia. W odróżnieniu od poprzednio opisywanych dolegliwości bóle czynnościowe są niegroźne i poza nieprzyjemnymi doznaniami nie zagrażają zdrowiu i życiu pacjenta. Choroby jelita grubego i cienkiego
Jest to liczna grupa dolegliwości wywołanych czynnikami zakaźnymi (np. lamblioza, pałzakowica, włośnica), niezakaźnymi (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna, zapalenie uchyłków), chorobami nowotworowymi, zmianami immunologicznymi, zaburzeniami metabolicznymi, endokrynologicznymi, zatruciami i innymi.

Jedną z najczęstszych przyczyn bólów związanych z jelitem grubym jest zespół jelita drażliwego (colon irritabile)- zaburzenia czynności skurczowej jelit charakteryzujące się bólami brzucha o zmiennej lokalizacji (głównie w godzinach rannych), wzmożonego parcia na stolec, zaburzeniami wypróżnienie i konsystencji stolca, nudności, wzdęcia, śluz w stolcu. Dolegliwości trwają miesiącami i nie powodują pogorszenia stanu ogólnego zdrowia pacjenta. Rozpoznanie colon irritabile opiera się głównie na wykluczeniu innych możliwych przyczyn chorób jelit.

Choroby wątroby i dróg żółciowych
Są to: kamica pęcherzyka żółciowego (kolkowe bóle w prawym podżebrzu lub śródbrzuszu trwające od kilku godzin do kilku dni mogą promieniować do prawej łopatki lub ręki, towarzyszą im nudności lub wymioty), zapalenie pęcherzyka żółciowego (objawy podobne jak wyżej, ale dołącza się gorączka i wzrost leukocytów w badaniu morfologicznym krwi), bóle wątrobowe (wywołane przez wzrost napięcia torebki otaczającej wątrobę - np. w przewlekłej niewydolności krążenia, zapaleniu wątroby, nowotworami wątroby).

Podobne jak w opisywanych uprzednio chorobach czynnościowych żołądka i jelit może też istnieć zaburzenie czynności dróg żółciowych powodujące dolegliwości bólowe w prawym podżebrzu, a niezwiązane z jakąkolwiek organiczną chorobą wątroby.

Choroby trzustki
Częstą chorobą tego narządu jest przewlekłe lub nawracające zapalenie, wywołujące silne bóle nadbrzusza, głównie po stronie lewej. Często jest wywołane spożyciem tłustego posiłku i utrzymuje się kilka godzin lub dni. Innymi chorobami trzustki wywołującymi bóle są torbiele lub nowotwory trzustki.