Boże Narodzenie – ciekawostki historyczne

25 grudnia to data, która w kalendarzu chrześcijan przypisana została dniu narodzin Jezusa. Data jest jednak umowna, a wszystko to za sprawą walki z pogaństwem.

Kościół w swojej historii podejmował wiele prób wyparcia wierzeń pogańskich. Jedną z nich na ziemiach polskich było ustanowienie Nocy Świętojańskiej (Nocy Św. Jana) zamiast Nocy Sobótki w dniu przesilenia letniego. Również dzień Bożego Narodzenia miał wiele wspólnego z walką z wierzeniami, tym razem w bożków rzymskich. Dzień ten przypadł na moment przesilenia zimowego, gdy Rzymianie czcili boga słońca. Świętowanie narodzin Jezusa, jako "Światło świata" miało wyprzeć kult boga Sola.

Ciekawostką o dacie Bożego Narodzenia i jej zupełnej nietrafności jest to, że zapisy ewangeliczne jasno wskazują pastuszków jako pierwszych, którzy ujrzeli Dzieciątko. Tymczasem wypas trzody na tamtych ziemiach trwa maksymalnie od marca do listopada.

Święta Bożego Narodzenia nieodłącznie kojarzą się z Gwiazdą Betlejemską, która ponad 2000 lat temu miała doprowadzić do stajenki trzech króli ze Wschodu. Badania astronomiczne prowadzone przez wieki po dziś dzień wykazały, że mogło być to jedno z czterech zjawisk astronomicznych. Nie da się jednoznacznie wskazać, które na pewno nim było, gdyż sam rok Bożego Narodzenia nie jest potwierdzony w stu procentach. Ciekawostka naukowa o Bożym Narodzeniu mówi zatem, że może chodzić o:

• jakikolwiek meteor lub bolid,
• trzykrotną koniunkcję, czyli nałożenie się na siebie z perspektywy obserwatora na Ziemi, Jowisza i Saturna w 7 r p.n.e.,
• koniunkcję Marsa, Jowisza i Saturna w 6 w p.n.e.,
• wybuch supernowej w 5 w p.n.e., który widoczny był na niebie przez 76 dni (ta teoria jest jednak mało prawdopodobna, ponieważ nie współgra z innymi zapisanymi w ewangelii wydarzeniami, na przykład spisem powszechnym).

Angielskie słowo Christmas to połączenie dwóch słów: Christ oraz mass, czyli "Chrystus" i "msza". Można więc śmiało wydedukować, że określenie to oznacza mszę na cześć Chrystusa.

Co ważne, słowo Christmas to skrót myślowy dla Christmas Day, określający tylko jeden dzień – 25 grudnia, podczas gdy w Polsce Świętami Bożego Narodzenia określa się cały okres świąteczny. Bierze się to stąd, że w krajach anglosaskich wszelkie uroczystości odbywają się tylko w tym jednym dniu.

Ciekawostka o kolędach na Boże Narodzenie dotyczy dwóch najpopularniejszych utworów, międzynarodowej "Cichej nocy" i polskiej kolędy "Bóg się rodzi".

Większość znanych kolęd i pastorałek ma korzenie ludowe. "Cicha noc" powstała natomiast w 1818 roku w Austrii na podstawie słów Jesepha Mohra, wikarego z malutkiej parafii w Mariapfarr, a także muzyki Franza Xaviera Grubera, organisty z kościoła w Arnsdorfie. Kolęda po raz pierwszy została wykonana na dwa głosy w akompaniamencie gitary podczas pasterki w miejscowości Oberndorf bei Salzburg i szybko rozprzestrzeniła się w regionie. Kilkanaście lat później dotarła na dwór królewski w Berlinie. Jednak najważniejszą ciekawostką o tej kolędzie na Boże Narodzenie jest to, że została przetłumaczona na ponad 300 języków i dialektów.

Jeśli chodzi o "Bóg się rodzi" polską kolędę na Boże Narodzenie, ciekawostka dotyczy autorstwa i budowy utworu. Otóż twórcą słów do kolędy jest znany polski poeta Franciszek Karpiński, a oryginalnym tytułem "Pieśń o Narodzeniu Pańskim". Poeta stworzył utwór na zamówienie księżnej marszałkowej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej. Premiera kolędy miała miejsce w 1792 roku w Starym Kościele Farnym w Białymstoku. Zachwyca przede wszystkim koncepcja i budowa tego utworu na Boże Narodzenie. Ciekawostką jest fakt, że bazuje na oksymoronach, które mają podkreślić niesamowity cud, który nastąpił tej nocy w stajence. Tekst kolędy składa się z pięciu zwrotek zakończonych znaną formułką ewangeliczną, wersów 8-zgłoskowych i rymów żeńskich.