Czy uśmiech jest przejawem głupoty? Niektórzy tak właśnie uważają
Co oznacza nasz uśmiech? Czy na jego podstawie można ocenić inteligencję? Czy ta ocena zależy od naszej kultury? Na te pytania próbują odpowiedzieć Kuba Kryś i Karolina Hansen, badając różnice kulturowe w postrzeganiu inteligencji i szczerości osób uśmiechniętych i nieuśmiechniętych.
Badanie zostało przeprowadzone na 508 studentach w Polsce, Niemczech, USA, Iranie, Norwegii oraz na dwóch grupach pochodzących z RPA (o białym i niebiałym kolorze skóry). Uczestnicy tego eksperymentu dostali do oceny osiem zdjęć różnych twarzy. Były to czarno-białe fotografie portretowe tych samych osób uśmiechniętych i nieuśmiechniętych. Uczestnicy na podstawie wyglądu tych osób mieli ocenić ich szczerość i inteligencję za pomocą ośmiu pytań. Przy każdym zdjęciu mieli ocenić osiem cech: inteligentna, fałszywa, tępa, bystra, autentyczna, nienaturalna, głupia, szczera, na skali od 1 (cecha ani trochę nie pasuje) do 7 (cecha pasuje idealnie).
Autorzy sprawdzali także, jak postrzegane są osoby uśmiechające się i nieuśmiechające się należące do dwóch różnych grup: własnej ("swoich") oraz obcych w ramach jednego obszaru kulturowego. Ta część badania została przeprowadzona na dwóch próbach: homogenicznej kulturowo (ograniczony kontakt z obcymi) i heterogenicznej kulturowo (ciągły kontakt z obcymi). Autorzy zakładali, że czynniki kulturowe mają znaczny wpływ na postrzeganie społeczne ludzi uśmiechniętych oraz, że uśmiech jest lepiej postrzegany w kulturach indywidualistycznych i asertywnych. Przypuszczali też, że płeć ma odmienny wpływ na interpretacje uśmiechu.
Tak jak badacze oczekiwali, wyniki różniły się w zależności od państwa i jego kultury. W Niemczech uśmiech wskazywał na większą inteligencję w porównaniu z jego brakiem. Zaś w próbie perskiej (Iran) zależność była odwrotna, ludzie uśmiechnięci byli odbierani jako mniej inteligentni. Jeżeli chodzi o szczerość, osoby uśmiechnięte były oceniane we wszystkich kulturach, oprócz perskiej, jako bardziej szczere. W Iranie uśmiech wpływał negatywnie na ocenę szczerości. Kwestia płci badanych nie miała wpływu na ocenę inteligencji, w odróżnieniu od oceny szczerości. Kobiety odbierały osoby uśmiechnięte jako bardziej szczere niż mężczyźni w kulturach, gdzie uśmiech pozytywnie wpływał na ocenę szczerości.
Co do podziału na grupy "swoich" i obcych, w polskiej kulturze homogenicznej osoby o białym kolorze skóry, które były uśmiechnięte, oceniane były jako bardziej inteligentne. Zaś osoby uśmiechające się o innym kolorze skóry niż biały były odbierane jako mniej inteligentne. W próbie RPA osoby białe przypisywały innym uśmiechniętym białym osobom większą inteligencję. Zaś osoby nie białe z RPA nie oceniały uśmiechniętych osób białych jako bardziej szczere. Oznacza to, że w RPA zgodnie ze stereotypami kolor skóry świadczy o różnicach w postrzeganiu społecznym. W obu grupach z RPA "swoi" oceniają siebie lepiej niż obcych.
Wyniki badań wykazują zgodność z tezą badaczy, że ocena uśmiechu różni się w zależności od kultury. W kulturach asertywnych osoby uśmiechnięte są postrzegane jako bardziej inteligentne. Zaś w kulturach kolektywistycznych i mało asertywnych uśmiech ma negatywny wpływ na ocenę inteligencji i szczerości. Podróżując do innych państw, warto mieć na uwadze, że kultura ma ogromy wpływ na automatyczny proces percepcji, dlatego możemy być odebrani zupełnie inaczej niż w naszym obszarze kulturowym. To badanie jest bardzo interesujące, jako że dotyczy naszego uśmiechu, a co za tym idzie naszej oceny przez innych. Niestety, słabością badania jest to, że zostało przeprowadzone na małej próbie i tylko na studentach.
Tekst pochodzi w serwisu badania.net
