„Alloeh” po grecku znaczy „gorzki” – i taki smak ma sok wyciśnięty z aloesa, bliskiego krewniaka agawy.
Aloes (Aloe) należy do rodziny aloesowatych (Aloaceae), która obejmuje około 400 gatunków. Występuje w naturze w pustynnych rejonach Półwyspu Arabskiego, Południowej Afryki i Madagaskaru. Na Wyspach Kanaryjskich i Maderze rośnie gatunek Aloe vera, którego sok wykorzystywany jest w medycynie
W naszym klimacie aloes uprawiany jest przeważnie w doniczkach. Tworzy duże, rozrośnięte, jasnozielone rozety, a niektóre gatunki mogą przybierać formę drzewka, krzewu, byliny albo pnącza. Gatunki, które tworzą tylko rozety, dorastają do 30 – 40 cm wysokości, a gatunki drzewiaste - nawet do 2 m. Liczne pędy boczne powodują rozrastanie się rośliny na boki.
Mięsiste, kolczasto zakończone liście aloesu gromadzą wodę na okres suszy. Są pokryte ochronną warstewką wosku, zmniejszającego parowanie. Kolce chronią roślinę przed spragnionymi zwierzętami.
Wiosną lub latem, ze środka rozety, wyrasta pęd kwiatostanowy z licznymi, drobnymi rurkowatymi żółtymi, pomarańczowymi, zielonkawo-białymi, a czasem dwubarwnymi kwiatami. Niektóre gatunki kwitną przez całe lato i powtarzają kwitnienie – tym różnią się od agawy. Po przekwitnięciu cały pęd kwiatowy usuwamy u nasady.
Aloes wymaga stanowiska jasnego, słonecznego, gdyż w cieniu słabo rośnie i często choruje. Optymalna temperatura latem to 18-24ºC, a zimą 6-10ºC. Aby zakwitł zimą powinniśmy na 4-5 tygodni przetrzymać go w temperaturze około 10ºC. Znakomicie się czuje na parapecie okiennym. Latem możemy go wystawić na balkon, werandę lub do ogródka w słoneczne miejsce.
Podlewamy umiarkowanie, raz w tygodniu, pamiętając, że stojąca w podstawce woda może spowodować gnicie korzeni. Zimą ograniczamy podlewanie, ale nie możemy dopuścić do wyschnięcia podłoża. Jako roślina pustynna aloes dobrze znosi suche powietrze i nie wymaga zraszania.
W lecie, co dwa tygodnie, dokarmiamy roślinę słabym roztworem nawozu wieloskładnikowego. Młode rośliny przesadzamy co roku – zwłaszcza, gdy korzenie nie mieszczą się w doniczce. Starsze rośliny przesadzamy raz na 2 – 3 lata. Natomiast bardzo starych nie przesadzamy – zmieniamy tylko wierzchnią warstwę podłoża.
Podłoże, w którym rośnie aloes powinno być przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste. Możemy wykorzystać ziemię uniwersalną z dodatkiem piasku i gliny. Do podłoża nie dodajemy torfu. Musimy także pamiętać o grubej warstwie drenażu z potłuczonych skorup, kawałków cegły lub keramzytu.
Aloes rozmnażać możemy z nasion, z odrostów korzeniowych, rzadziej z sadzonek wierzchołkowych lub pędowych.
- Nasiona wysiewamy do płaskich doniczek wypełnionych mieszaniną piasku i torfu.
- Młode roślinki wyrastające z odrostów korzeniowych oddzielamy przy przesadzaniu rośliny matecznej.
- Sadzonki wierzchołkowe lub pędowe, po usunięciu dolnych liści, zostawiamy na kilkanaście godzin w suchym miejscu lub nawet w pełnym słońcu, żeby powierzchnia cięcia zaschła. Ranę możemy również posypać pokruszonym węglem drzewnym. Sadzonki ukorzeniamy w suchym lub lekko wilgotnym piasku. Korzenie pojawiają się po 3 – 4 tygodniach.
Gatunki aloesu, które możemy spotkać w sprzedaży:
- Aloes drzewiasty (Aloe arborescens) - o grubych, mięsistych, ząbkowanych liściach . Wytwarza czerwony kwiatostan z rurkowatymi kwiatami. Jego pędy mają właściwości lecznicze, wykorzystywane do przyspieszenia gojenia ran i niszczenia bakterii.
- Aloes ościsty (Aloe aristata) – jest byliną, zwarta rozeta dorasta do 20-25 cm, jego szaro-zielone liście pokryte są białawymi, guzkowatymi kolcami. Pomarańczowo-czerwone, niepozorne kwiaty tworzą kwiatostan na 35 cm pędzie.
- Aloes pstry (Aloe variegata) - o wzniesionych, biało nakrapianych liściach, w sprzyjających warunkach może zakwitnąć.
- Aloes uzbrojony (Aloe ferox) - uprawiany w doniczkach głównie dla potrzeb leczniczych (właściwości żółciopędne) oraz jako roślina ozdobna. Szarozielone liście o długości 50-80 cm. Kwiaty czerwono-pomarańczowe, o rurkowatym kształcie.
- Aloes zwyczajny (Aloe vera) – jest byliną o właściwościach leczniczych (stosowany w produkcji środków przeczyszczających) oraz w przemyśle kosmetycznym (do produkcji kremów nawilżających). Ma zwarty pokrój oraz grube, mięsiste, ząbkowane na brzegach liście, dorastające do 80 cm. Latem wytwarza żółte, dzwonkowate kwiaty.
Choroby:
1)Końce dolnych liści żółkną i zasychają – zjawisko naturalne – suche liście usuwamy.
2)Młode liście są coraz mniejsze i bledsze – zbyt ciasna doniczka, brak minerałów - roślinę przesadzamy do większej doniczki lub dokarmiamy szybko działającym nawozem.
3)Roślina przestaje rosnąć, liście żółkną i miękną, łodyga u nasady gnije – zalane podłoże – roślinę wyrzucamy. Aloesy musimy podlewać umiarkowanie.
4)Liście wyciągają się, bledną – zbyt ciemno - roślinę przenosimy do jaśniejszego pomieszczenia.
5)Końce sadzonek gniją – zbyt wilgotne podłoże, zbyt ciemno - porażone grzybem sadzonki wyrzucamy, sadzonki zdrowe przenosimy do świeżego podłoża, przenosimy do jaśniejszego pomieszczenia.
6)W kątach liści pojawiają się drobne skupienia lepkiego, białego, watowatego nalotu, roślina przestaje rosnąć - wełnowiec - szkodnika usuwamy watą nasączoną spirytusem. Liście przemywamy wodą. Zabieg powtarzamy w razie potrzeby.
7)Drobne, suche miseczki na lepkich łodygach – miseczniki -szkodniki zdrapujemy szorstką szmatką. Miejsce żerowania przemywamy spirytusem, a następnie wodą. Silnie zaatakowane rośliny musimy wyrzucić.
