Kiedy ostatnio robiłaś badanie cytologiczne?

Cytologia - krótkie, niebolesne badanie stosowane w diagnostyce ginekologicznej. Pozwala ocenić stan szyjki macicy, a także wykryć niepokojące zmiany np. stany zapalne, nieprawidłowe komórki (dysplastyczne), które mogą się przekształcić w komórki nowotworowe i niestety rak szyjki macicy najczęściej u tych kobiet, które odkładają wykonanie podstawowego badania na później.

Regularne wykonywanie cytologii daje szansę wykrycia wczesnych zmian chorobowych i gwarancję 100% wyleczenia. Warunek jest jeden- systematycznie i konsekwentnie wykonywać badanie cytologiczne. Pierwszą cytologię należy wykonać po podjęciu przez kobietę życia płciowego (nie zależnie od wieku), powtarzać regularnie raz do roku, a na pewno nie rzadziej niż raz na trzy lata i kontynuować do późnej starości.

Kluczem do sukcesu w profilaktyce raka szyjki macicy jest rzetelny przekaz informacji na temat sposobu i jakości pobieranego wymazu. Zwróćmy uwagę, bądź po prostu zapytajmy lekarza lub położną, czym jest pobierany wymaz?

Odpowiednim narzędziem, rekomendowanym między innymi przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) jest szczoteczka ginekologiczna. Wykonana ze specjalnego materiału i posiadająca odpowiednią formę dopasowuje się idealnie do kanału szyjki macicy i pozwala na pobranie niezbędnych do oceny komórek z tarczy i kanału szyjki macicy.

W niektórych ośrodkach nadal do pobierania wymazu cytologicznego używa się wacików nawiniętych na patyczek bądź drewnianych szpatułek. Nie wolno godzić się na takie pobranie. Niestety przyrządy te, nie spełniają standardów i nie pozwalają na pobranie odpowiedniej ilości oraz dobrej jakości materiału do badania, a co się z tym wiąże, obniżają jakość cytologii i wiarygodność wyniku.

Podczas wizyty w gabinecie ginekologicznym zwróćmy również uwagę na jego wyposażenie. Zgodnie z obowiązującymi wymaganiami do prawidłowego wykonania wymazu niezbędne są jeszcze inne, ważne elementy: rękawiczki diagnostyczne (jednorazowego użytku); jednorazowy wziernik ginekologiczny; szkiełko mikroskopowe- szklana płytka , na które przy pomocy szczoteczki nanoszony jest pobrany materiał ; utrwalacz cytologiczny; pudełko transportowe- ochronne etui do transportu lub pojemnik z podłożem płynnym w przypadku cytologii cienkowarstwowej.

Liczymy, że dzięki nowym standardom w gabinetach ginekologicznych, więcej kobiet uniknie choroby, a wiele z nich wygra walkę z rakiem.
Dla dużej grupy kobiet poważną blokadą przed badaniem cytologicznym jest dyskomfort badania oraz strach przed bólem. Alternatywą na wyeliminowanie skrępowania czy wstydu jest pomoc położnej, która omówi przebieg badania i zminimalizuje obawy.Kontakt z drugą kobietą może znacząco zmniejszyć opory i zakłopotanie przed badaniem. Wychodząc naprzeciw potrzebom kobiet wiele położnych podjęło wyzwanie i dziś mają ogromną wiedzę i odpowiednie przygotowanie w profilaktyce raka szyjki macicy.

Jeszcze raz pragniemy pokreślić, że CYTOLOGIA NIE BOLI. To krótkie, nieskomplikowane i bezbolesne badanie. Kobieta kładzie się na fotelu ginekologicznym, a lekarz lub położna zakłada wziernik dopochwowy, aby uwidocznić szyjkę macicy i szczoteczką ginekologiczną złuszcza komórki poprzez kilkakrotne jej obrócenie w kanale szyjki. Jedyną i sporadyczną dolegliwością przy badaniu może być delikatne drapanie, łaskotanie.

Cytologię najlepiej wykonać pomiędzy 10 a 18 dniem cyklu. Nie zaleca się wcześniej niż 4 dni po miesiączce i nie później niż 4 dni przed kolejną miesiączką. Kobieta powinna powstrzymać się od stosunków płciowych- co najmniej 24 godziny przed badaniem, nie stosować irygacji pochwy, nie przyjmować globulek dopochwowych na kilka dni przed badaniem(min. 4 dni).

Ważne informacje, które należy zgłosić osobie pobierającej wymaz, to: data ostatniej miesiączki (pierwszy dzień krwawienia), aktualnie przyjmowane lek i- zwłaszcza hormonalne (antykoncepcja, hormonoterapia zastępcza), wszelkie dolegliwości np. ból, pieczenie, upławy, plamienia. Standardowo na wynik cytologii należy poczekać ok. 7 dni.

Coraz częściej jest on interpretowany nie tylko w znanej powszechnie skali Papanicolau, ale również w nowej opisowej metodzie Bethesda. Metoda Bethesda wyczerpująco ocenia jakość rozmazu cytologicznego (np. informuje, czy w wymazie znajdowały się komórki z kanału szyjki), dokonuje opisu zmian oraz zawiera dodatkowe wyjaśnienia i sugestie co do dalszego postępowania.

Od niedawna w Polsce oprócz cytologii konwencjonalnej (wymaz na szkiełko) dostępna jest Cienkowarstwowa Cytologia na Podłożu Płynnym – LBC (ang. Liquid Based Cytology). To nowa jakość w badaniach cytologicznych, powszechnie stosowana w wielu krajach Europy i Świata. Istotą tej metody jest to, że przy analogicznych zasadach pobierania wymazu, pozyskany materiał wraz ze szczoteczką przenosi się na podłoże płynne.

Po obróbkach laboratoryjnych pozyskany preparat mikroskopowy jest pozbawiony wszystkich, utrudniających odczyt domieszek np. śluzu, krewi. Dzięki temu komórki nabłonkowe są bardziej czytelne dla osoby oceniającej rozmaz. Cytologia LBC wykazuje się dużą czułością w ocenie i wykrywaniu nieprawidłowych komórek szyjki macicy. Rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.

Nieprawidłowy wynik cytologiczny nie jest automatycznie diagnozą choroby onkologicznej. Przyczyną nieprawidłowego wymazu może być np. przewlekły stan zapalny czy infekcje przenoszone drogą płciową (np.wirusem HPV)
. Każdy wątpliwy lub nieprawidłowy wynik badania należy niezwłocznie skonsultować z ginekologiem, który podejmie decyzję co do dalszego postępowania. Rozszerzy diagnostykę ( np. kolposkopia, biopsja)
lub podejmie leczenie.

Współczesne kobiety są coraz bardziej świadome zagrożeń , jakie niesie za sobą zaniedbywanie badań profilaktycznych. Wiedzą, że wczesna diagnoza choroby nowotworowej, to szansa na ratowanie ich zdrowia i życia. Mają poczucie kontroli nad własnym zdrowiem. Twierdzą , że dzięki zapobieganiu problemom zdrowotnym lepiej realizują swoje cele życiowe, cieszą się lepszą jakością życia, żyją bez strachu. Czują się bezpieczniej i są spokojne o siebie i swoje rodziny.

Cieszymy się z aktywnej postawy wielu kobiet i zachęcamy do rozmów na temat cytologii i nowotworu szyjki macicy. Rozmawiajmy między nami- kobietami. Włączmy do dyskusji nasze córki, wnuczki, przyjaciółki, sąsiadki. Każda z nas dając przykład odpowiedzialnej postawy wobec problemu, jakim jest nowotwór i walka z nim jest najlepszym edukatorem we własnym środowisku.

BADANIE CYTOLOGICZNE OBIEKTYWNIE OCENIA NASZE ZDROWIE, ALBO WSKAZUJE SKUTECZNE METODY DO JEGO POWROTU.

Położne: Bożena Lańska, Mariola Sienkiewicz
Rada Ekspertów Ogólnopolskiej Kampanii Społecznej „Piękna bo Zdrowa”.