Mleko: za i przeciw

Picie mleka od pewnego czasu budzi wiele skrajnych emocji, a na temat wad i zalet białego napoju wypowiadają się lekarze i dietetycy. Jedni, tak jak Hipokrates, uważają, że jest ono najdoskonalszym pokarmem, jaki stworzyła natura. Inni z kolei przedstawiają argumenty, że mleko dorosłemu człowiekowi wręcz szkodzi. Gdzie leży prawda?

Jedną z niepodważalnych zalet mleka jest to, że jest ono bogatym źródłem wapnia, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Gdy wapnia jest za mało, nie pracuje prawidłowo układ nerwowy i hormonalny, pojawiają się skurcze mięśni i drżenie, kłopoty z krzepliwością krwi, występuje skłonność do złamań i alergii. O walorach mleka decyduje to, że wapń w nim zawarty jest łatwo przyswajalny. Dla porównania: z mleka sojowego człowiek przyswaja tylko 13 proc. tego pierwiastka, gdy z mleka krowiego aż 80 proc.

Oponenci wskazują na inne źródła wapnia, ale zastąpienie go innymi produktami nie jest wcale takie proste. Zamiast jednej szklanki trzeba by zjeść pół kilograma brokułów czy kilka kotletów schabowych. Nie tylko wapń przemawia za walorami mleka. To także składnica wielu cennych biopierwiastków, jak fosfor, potas, magnez, cynk, selen, kobalt, mangan, jod, fluor. Spożycie mleka i produktów mlecznych jest bardzo ważne w profilaktyce osteoporozy i zapobieganiu złamaniom kości. Jak wykazują badania, dzieci, których dieta jest pozbawiona mleka, są czterokrotnie częściej narażone na ryzyko wystąpienia złamań, niż te, które piją mleko.

Tymczasem wielu rodziców uważa, że mleko uczula i dlatego nie podaje go swoim dzieciom. W rzeczywistości nietolerancja na białko mleka krowiego występuje rzadziej, niż się powszechnie uważa i dotyczy przede wszystkim najmłodszych. Stwierdza się ją u 2,7 proc. niemowląt karmionych sztucznie i 1,8 proc. karmionych naturalnie. Dziecięce alergie na mleko na ogół przemijają, a ponad 90 proc. dzieci wyrasta z tej choroby po ukończeniu piątego roku życia. Do stwierdzenia, że dziecko ma alergię na mleko, konieczne jest rozpoznanie metodą eliminacji i prowokacji w wyspecjalizowanym ośrodku alergologicznym.

A jeśli po wypiciu mleka boli Cię brzuch, masz biegunkę albo wzdęcia? To możliwe. Prawdopodobnie należysz do tej grupy ludzi, których organizm nie produkuje laktazy – enzymu jelitowego odpowiedzialnego za rozkład cukru mlekowego – laktozy. Właśnie kłopoty z trawieniem laktozy odpowiadają za twoje sensacje żołądkowe. Problem ten dotyczy w Polsce 1,5 proc. niemowląt oraz dzieci i 20-25 proc. dorosłych. Jeśli po wypiciu mleka nie czujesz się dobrze, zamiast mleka możesz jeść jogurty, sery czy produkty o obniżonej zawartości laktozy.

Przeciwnicy dowodzą, że kobiety nie powinny pić mleka, ponieważ źle wpływa na ich gospodarkę hormonalną i może być źródłem wielu schorzeń. Tymczasem wiele badań dowodzi, że biały napój ma korzystny wpływ na zdrowie kobiet, a niekiedy obniża ryzyko wystąpienia niektórych chorób. Wyniki badania opublikowane w magazynie „Hypersion” pokazują, że mleko może być skuteczne w profilaktyce nadciśnienia. Okazuje się, że kobiety, które piły więcej odtłuszczonego mleka oraz przyjmowały wyższe ilości wapnia oraz witaminy D wraz z posiłkami, wykazywały znacznie niższe ryzyko podwyższonego ciśnienia krwi oraz nadciśnienia.

Co ciekawe, te same składniki pokarmowe, które normalnie są zawarte w mleku, gdy podawano je w postaci suplementów diety, nie miały korzystnego wpływu na zdrowie kobiet. Inne badania dowodzą, że dieta zawierająca niskotłuszczowe produkty mleczne może u kobiet obniżyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 nawet o 21 proc. Z kolei badania amerykańskie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda wykazały, że kobiety przed menopauzą, które spożywają większe ilości wapnia i witaminy D, mogą być mniej narażone na raka piersi o ok. 40 proc.

Wadą mleka krowiego jest to, że zawiera tłuszcz zwierzęcy, który spożywany w nadmiarze, sprzyja chorobom cywilizacyjnym (m.in. miażdżycy i zawałom serca). Co prawda nie ma jednoznacznych dowodów, że istnieje związek pomiędzy spożywaniem produktów mlecznych, a wysokim ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, ale może ono mieć wpływ na wzrost poziomu cholesterolu tak jak masło. Warto je zastąpić mlekiem odtłuszczonym.