Nowoczesna medycyna. Lekami w mięśniaki

Jedno proste badanie USG może kobietę ostrzec przed rozwojem mięśniaków. Wystarczy je robić raz na rok, by wykryć nawet najmniejsze zmiany, które można szybko wyleczyć. I mieć spokój.

Mięśniaki macicy to jedne z najczęstszych łagodnych nowotworów. Występują u 20–40 proc. kobiet. Z ich powodu cierpi co piąta kobieta po 35. roku życia i co druga miesiączkująca pięćdziesięciolatka. Część z nich nie wie, że jest chora, ponieważ w 15–20 proc. przypadków mięśniaki macicy nie powodują żadnych dolegliwości.

W zależności od umiejscowienia i wielkości mięśniaki mogą powodować różne objawy: obfite, przedłużające się krwawienia miesiączkowe (prowadzące do anemii), częste oddawanie moczu, przewlekłe bóle krzyża, okresowe zaparcia, uczucie pełności w jamie brzusznej, powiększenie obwodu brzucha, bolesność podczas współżycia.

W przypadku wystąpienia tych objawów trzeba jak najszybciej iść do ginekologa. To istotne, gdyż mięśniaki mogą utrudniać zajście w ciążę. Umiejscowienie w okolicy ujść jajowodów bywa powodem ich niedrożności. W przypadku już istniejącej ciąży mięśniaki stają się niekiedy przyczyną sporych powikłań. – Poprzez upośledzenie ukrwienia błony śluzowej macicy w okolicy tworzącego się łożyska może dochodzić do nawracających krwawień, niekiedy bardzo obfitych, zaś w skrajnych wypadkach nawet do poronień – podkreśla dr Jacek Tulimowski, ginekolog.

Mięśniaki to nie tylko problem zdrowotny, który wymaga leczenia farmakologicznego, hormonalnego czy operacyjnego. – Objawy towarzyszące mięśniakom to m.in. niekontrolowane i nieprawidłowe krwawienia. Utrata krwi miesiączkowej może przekroczyć 200 ml, a przy mięśniakach podśluzówkowych nawet 350 ml (norma – do 80 ml). Ponadto dochodzi do mechanicznego ucisku mięśniaka na inne narządy (pęcherz moczowy, odbyt, narządy sąsiednie), do okresowych zaparć, wysiłkowego nietrzymania moczu, bólów różnego pochodzenia, niekorzystnie oddziałujących zarówno na zdrowie, jak i psychikę kobiety – podkreśla dr Jacek Tulimowski. Dolegliwości towarzyszące mięśniakom są problemem obniżającym poczucie własnej wartości.

Podstawowym badaniem jest USG przezpochwowe. Gdy obrazowanie mięśniaka za jego pomocą nie daje jednoznacznych wyników stosuje się rezonans magnetyczny. W przypadku podejrzenia istnienia mięśniaka podśluzówkowego do diagnostyki wykorzystuje się histeroskopię. Jest to badanie endoskopowe polegające na wprowadzeniu histeroskopu ew. resektoskopu do jamy macicy, co daje możliwość oceny lokalizacji i wielkości mięśniaka, a także jego resekcji.

W Polsce nadal standardem pozostaje zabieg operacyjnego usunięcia macicy (histerektomia). Inne metody leczenia mięśniaków to embolizacja tętnic macicznych, kriomioliza (zamrożenie tkanek guza po wprowadzeniu do mięśniaka kriosondy), miomektomia (wyłuszczenie mięśniaków).

Od niedawna w Polsce dostępna jest nowa (stosowana wcześniej w pozostałych krajach UE), farmakologiczna metoda, która daje szansę na leczenie oszczędzające. Innowacyjna terapia do stosowania w leczeniu przedoperacyjnym mięśniaków macicy oparta jest na octanie uliprystalu. Jest on doustnym tzw. selektywnym modulatorem receptora progesteronowego, który powoduje zmniejszenie wielkości mięśniaka i ustąpienie lub złagodzenie powodowanych przez niego objawów, szczególnie krwotoków z macicy.

Leczenie rozpoczyna się w ciągu pierwszego tygodnia cyklu miesiączkowego. Uliprystal oddziałuje wyłącznie na tkankę zmienioną chorobowo. Poprzez łączenie się z receptorem progesteronowym wywołuje zmiany destrukcyjne w samym mięśniaku, nie niszcząc otaczającej guz zdrowej tkanki. W efekcie mięśniak zaczyna rozmiękać, co umożliwia jego absorpcję i stopniowe zmniejszenie się objętości guza.

Octan uliprystalu najszybciej ze wszystkich metod farmakologicznych stosowanych w leczeniu mięśniaków hamuje nadmierne krwawienie z dróg rodnych. W ciągu dwóch dni od podania leku pacjentki przestają krwawić, a niektóre z nich już po dobie leczenia odczuwają poprawę komfortu życia.

Skuteczność octanu uliprystalu poddano ocenie w dwóch badaniach i okazało się, że pomaga prawie połowie leczonych nim kobiet. Działania niepożądane leku są w większości łagodne i umiarkowane. Do najczęstszych należą uderzenia gorąca. Terapia octanem uliprystalu trwa do trzech miesięcy i jest bezpieczna. Miesiączka powraca zwykle po 4 tygodniach od odstawienia leku.

– Trzeba mieć świadomość, że octan uliprystalu nie leczy mięśniaków, ale pozwala na zmniejszenie objętości i unaczynienia zmiany. Po zaprzestaniu leczenia mięśniaki mogą wrócić do pierwotnych wymiarów sprzed farmakoterapii. Stosujemy ten lek przez okres co najmniej 3 miesięcy u pacjentek jako terapię oszczędzającą płodność, dla uniknięcia leczenia operacyjnego. Wykonuję zabiegi usuwania mięśniaków zarówno drogą laparoskopii, jak i histeroskopii. Z mojego doświadczenia wynika, że mięśniaki poddane takiemu leczeniu są lepiej odgraniczone, mniej unaczynione, co w konsekwencji powoduje mniejsze krwawienia śródoperacyjne. Jest to bardzo obiecująca, choć kosztowna alternatywa – mówi dr n. med. Ewa Surynt, ginekolog położnik, ginekolog onkolog ze Szpitala „Inflancka”.

Według badań w Polsce w 2009 roku wykonano z powodu mięśniaków macicy 127 361 histerektomii, 12 578 miomektomii oraz 2619 wycięć macicy drogą pochwową. Szacuje się, że w Polsce żyje ponad 5 milionów kobiet powyżej 20. roku życia, które mają mięśniaki macicy. Wycięcie macicy to pozbawienie ich szansy na macierzyństwo. 29 grudnia 2014 roku leczenie octanem uliprystalu otrzymało pozytywną rekomendację Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, potwierdzającą zasadność objęcia leku refundacją. Ostateczna decyzja co do przyznania refundacji należy do Ministerstwa Zdrowia.

Rozmowy dotyczące zasadności radykalnego leczenia, czyli usunięcia macicy, budzą duże kontrowersje w eksperckim gronie. - Prawdę mówiąc, nie ma sytuacji, w której nie można by oszczędzić macicy. Jeżeli mięśniaki zostaną zmniejszone kuracją farmakologiczną, jesteśmy w stanie wyłuszczyć ich nawet kilkanaście. Osobiście wyłuszczałem ponad 20 mięśniaków z jednej macicy i po tym zabiegu pacjentka zaszła w ciążę - podkreśla prof. Mariusz Zimmer.

W grupie pacjentek jest dużo młodych kobiet, którym proponuje się operacyjne usunięcie macicy. Zapomina się, że mogą one marzyć o rodzeniu dzieci. Wszystkie kobiety powinny więc wiedzieć, że dzisiaj diagnoza mięśniaków macicy nie zaprzepaszcza marzeń o macierzyństwie i domagać się właściwego leczenia. Współczesna medycyna daje wielu pacjentkom możliwość uniknięcia histerotomii.

Moda na Zdrowie/Dorota Szadkowska

_Całość artykułu w majowej „Modzie na Zdrowie”, dostępnej tylko w najlepszych aptekach

* 5 milionów Polek z mięśniakami macicy narażonych na okaleczenie*

* Dlaczego Polki nie chodzą do ginekologa?*

* Co powinnaś wiedzieć o mięśniakach macicy?*