Od jednego się zaczyna

Najczęstszym nałogiem, któremu ulegamy jest palenie. Propagowany zdrowy styl życia oraz ogólnie przyjęta moda na niepalenie niewątpliwie zmniejsza liczbę osób sięgających codziennie po papierosa.

Nie zdajemy sobie sprawy, że pierwszy kontakt z nikotyną ma miejsce już w najmłodszym wieku.

Proces uzależnienia od nikotyny przebiega w kilku podstawowych fazach i spowodowany jest różnymi czynnikami. Dlatego warto poznać bliżej ten nałóg, przez co łatwiej będzie się nam wyzwolić lub ustrzec kolejne ofiary przed tak szkodliwym dla zdrowia przyzwyczajeniem.

1. przygotowywania,
2. próbowania,
3. eksperymentowania,
4. palenia regularnego,
5. uzależnienia.

W toku pierwszej fazy - przygotowywania, kształtowane są postawy i przekonania o pożytkach płynących z palenia. W tym czasie dziecko przebywając w otoczeniu osób palących - rodziców, rodzeństwa, a także pod wpływem reklamy zaczyna "oswajać się" z papierosem, postrzegać palenie jako czynność użyteczną, przybliżającą do dorosłości, sprzyjającą niezależności, pomagającą w sytuacjach trudnych, ułatwiającą przynależność do grupy rówieśników.

Sięgając po pierwszego w życiu papierosa dziecko wchodzi w fazę drugą - próbowania. Pierwsze papierosy wypala zazwyczaj pod presją rówieśników.

Konsekwencje pierwszych prób palenia zależą od tego, w jakim stopniu doznania fizjologiczne w następstwie wypalenia pierwszych dwóch, trzech papierosów są negatywne, a także od tego, czy utrzymują się psychospołeczne czynniki usposabiające do kontynuowania palenia oraz łatwy dostęp do papierosów.

Powtarzanie palenia, choć jeszcze nieregularne, charakteryzuje trzecią fazę - eksperymentowania. W tym czasie dziecko sięga po kolejnego papierosa w szczególnych sytuacjach, takich jak spotkania koleżeńskie albo pod wpływem szczególnej osoby, np. najlepszego przyjaciela. Czynnikiem usposabiającym jest łatwy dostęp do tytoniu. Na szczęście eksperymentowanie nie musi prowadzić do regularnego palenia - czwartej fazy procesu uzależnienia od nikotyny.

Palenie regularne oznacza wypalanie papierosów w stałych odstępach - początkowo przynajmniej raz w tygodniu, a następnie z rosnącą częstotliwością, pod wpływem różnorodnych sytuacji życiowych lub kontaktów interpersonalnych. Reklama, promocja i łatwy dostęp do papierosów są czynnikami sprzyjającymi regularnemu paleniu dzieci i młodzieży. Społeczna obojętność, przyzwolenie rodziców brak konsekwentnie realizowanej polityki przeciwtytoniowej w szkole i lokalnej społeczności torują drogę do utrwalenia palenia.

Końcową, piątą fazą jest pełne uzależnienie, cechujące się fizjologicznym zapotrzebowaniem na nikotynę. Na zjawisko to składa się tolerancja nikotyny, głód nikotynowy w razie podejmowania prób rzucenia palenia, a także wysokie prawdopodobieństwo powrotu do palenia papierosów.

Długość trwania poszczególnych faz procesu uzależnienia od nikotyny jest wypadkową wielu czynników i wykazuje indywidualne zróżnicowanie.

Zazwyczaj od momentu pierwszych prób palenia (faza druga) do palenia regularnego (faza czwarta) upływają dwa - trzy lata.