Osobowość wysokiego ryzyka

Czekanie w kolejce wytrąca cię z równowagi? Kariera i pieniądze są dla ciebie najważniejsze? Dążąc do realizacji swoich ambicji nie uwzględniasz potrzeb i emocji innych? Nie przykładasz wagi do prawidłowego odżywiania, a odpoczynek uważasz za stratę cennego czasu? Wszystko wskazuje na to, że reprezentujesz typ zachowań określany przez psychologów jako „osobowość A”. Co to oznacza?

Już na początku XX wieku zwrócono uwagę na związek między typem osobowości a zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Kanadyjski lekarz, William Osler, dostrzegł, że układ sercowo-naczyniowy jest najbardziej obciążony u osób energicznych, ambitnych, żyjących na w szybkim tempie.

Kilkadziesiąt lat później mechanizmem tym zainteresowali się amerykańscy kardiolodzy, Meyer Friedman i Ray Rosenman. Badania na szeroką skalę zapoczątkował… przypadek. Lekarze dostrzegli, że krzesła w ich poczekalni ulegają niszczeniu w charakterystyczny sposób – tapicerka najszybciej przecierała się w przedniej części siedzenia i podłokietników. Kardiolodzy uznali więc, że w kolejce do ich gabinetu najczęściej ustawiają się osoby niecierpliwe, żyjące pod presją czasu i w ciągłym napięciu.

To właśnie Friedman i Rosenman wprowadzili do powszechnego użycia termin „osobowość typu A” (TABP – Type A Behaviour Pattern). Podejrzenia potwierdziły przeprowadzone z inicjatywy lekarzy badania. Jednym z nich było trwające ponad 8 lat „Western Collaborative Study”, które wykazało, że ryzyko rozwoju choroby wieńcowej jest dwukrotnie wyższe u osób reprezentujących wzorzec zachowań A. Czym się on charakteryzuje?

Osobowość typu A wyróżnia funkcjonowanie w ciągłym pośpiechu. Robienie kilku rzeczy na raz, nieustanne rozmyślanie o kolejnych punktach na liście „do zrobienia”, brak aprobaty dla nawet najmniejszych opóźnień i niepunktualności to codzienność osoby z TABP. Charakterystyczne jest dążenie do perfekcji, nadmierna ambicja, wysokie wymagania wobec siebie i innych oraz zamiłowanie do rywalizacji. Jednym z głównych wyznaczników TABP jest wrogość, agresja i niechęć wobec otoczenia, co przekłada się na brak zdrowych i stabilnych relacji z innymi ludźmi.

Na wzorzec zachowań A wskazują również zewnętrzne oznaki – gestykulacja, sposób mówienia i poruszania się. Typ A jest energiczny i wybuchowy, szybko mówi i chodzi, w czasie dyskusji bardzo często przerywa rozmówcy, zachowuje się wrogo wobec niego. Widoczne jest napięcie mięśni twarzy, dłonie są zaciśnięte. Osoby typu A nie potrafią się relaksować, zamiast odpoczynku wybierają nadgodziny w pracy, a gdy już zdecydują się na urlop, doskwiera im poczucie winy.

* Ćwiczenia na bóle kręgosłupa*

Nie bez powodu z opisu wyłania się sylwetka korporacyjnego pracownika-pracoholika. To właśnie w takim środowisku pracy osoba o wzorcu zachowań A czuje, że spełnia się zawodowo i ma szansę osiągnąć sukces. Jednak ciągłe funkcjonowanie na wysokich obrotach prowadzi do obniżenia produktywności i tak naprawdę może utrudniać, a nie ułatwiać, wspinanie się po kolejnych szczeblach kariery. Najwyższą ceną, jaką typ A płaci za sukces, jest utrata zdrowia.

Aby sprawdzić, czy jesteś typem A, wykonaj poniższy test, opracowany przez dr. Howarda Glazera. Określ, w jakim stopniu zgadzasz się z wymienioną cechą lub stwierdzeniem. Do każdej odpowiedzi przydziel punkty w skali od 1 do 7, gdzie 1 oznacza, że nie zgadzasz się z danym stwierdzeniem, natomiast 7 – w pełni się zgadzasz.

Jeśli suma uzyskanych punktów wynosi 80 lub więcej, reprezentujesz wzorzec zachowań A. W takim przypadku postaraj się zmodyfikować swój styl życia. Wynik w granicach 60-79 oznacza, że posiadasz cechy osobowości A i osobowości B. Zwracaj uwagę na swoje nawyki i zachowanie, aby nie „przesunąć się” w kierunku osobowości A. Suma punktów poniżej 60 wskazuje na to, że reprezentujesz osobowość typu B, w mniejszym stopniu narażoną na rozwój choroby wieńcowej.

1. Muszę kończyć wszystkie rozpoczęte zadania
2. Nigdy się nie spóźniam
3. Lubię rywalizować
4. Przerywam innym w czasie rozmowy
5. Zawsze się gdzieś spieszę
6. Jestem niespokojny, gdy muszę czekać
7. Ciągle pędzę przed siebie i daję z siebie wszystko
8. Zawsze robię kilka rzeczy na raz
9. Mówię głośno i żywo gestykuluję
10. Oczekuję pochwał i uznania za wykonaną pracę
11. Wszystko robię szybko (jem, chodzę, mówię)
12. Jestem wymagający
13. Ukrywam emocje
14. Mam niewiele zainteresowań poza pracą
15. Jestem ambitny
16. Często ustalam sobie terminy na wykonanie zadań
17. Czuję się za wszystko odpowiedzialny
18. Oceniam siebie w kategoriach liczb (np. liczba podpisanych umów)
19. Biorę nadgodziny i/lub pracuję w weekendy
20. Jestem bardzo dokładny, zwracam uwagę na szczegóły

(map/sr)

* Ćwiczenia na bóle kręgosłupa*