Ból lewej ręki był jednym z objawów. "Niemożliwe, mam 34 lata"

Grudzień 2023. Helena Kowalczyk nigdy go nie zapomni. – To była sobota jak każda inna. Przynajmniej początkowo – wspomina. Dzieci i mąż w domu, w planach zakupy, sprzątanie, gotowanie. Helena zjadła śniadanie z rodziną, po czym pobiegła na targ. – W soboty zawsze miałam stres, że inni wykupią najlepsze produkty. Wtedy też się śpieszyłam, zwłaszcza że święta zbliżały się wielkimi krokami - mówi.

Na targ jednak nie dotarła. W pewnym momencie bardzo źle się poczuła. Tak zapamiętała objawy: – Bardzo mocny ucisk w klatce piersiowej, paraliżujący, promieniujący do lewej ręki, a nawet do palców u dłoni. W głowie kłucie. Do tego zrobiło mi się niedobrze. Nie wiedziałam, co się dzieje, wszystko stało się tak nagle. W pierwszej chwili pomyślałam, że to może jakaś niestrawność połączona z pośpiechem – zdawałam sobie sprawę, że żyję w biegu i stresie, nie dojadam, mało śpię – jednak na zawał zmarła moja babcia, dlatego zaniepokoił mnie ten ból lewej ręki. Moja babcia też go miała.

Pierwsza myśl: to może być zawał. Druga: niemożliwe, przecież mam 34 lata.

– Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad obserwujemy ogólny spadek liczby osób hospitalizowanych z powodu ostrych zespołów wieńcowych w krajach rozwiniętych. Fakt ten związany jest z coraz lepszymi metodami diagnostyki, prewencji i leczenia choroby naczyń wieńcowych umożliwiających wykrywanie choroby na wczesnym etapie. Jednakże ten optymistyczny trend nie dotyczy grupy młodych kobiet (35–54 lata), u których w przeciwieństwie do mężczyzn liczba epizodów zawału serca nie zmalała, a w niektórych grupach wręcz wzrosła. Sprawia to, że coraz większy odsetek osób przyjmowanych z zawałem serca do oddziałów kardiologii stanowią młode kobiety – wyjaśnia dr n. med. Mateusz Kachel, kardiolog American Heart of Poland.

Helena osunęła się na chodnik. Otoczyli ją ludzie. Ktoś wezwał pogotowie. Zdołała jeszcze zadzwonić do męża. W szpitalu dowiedziała się, że przeszła zawał serca.

– Taka wiadomość to zawsze szok, dla każdego, a dla młodej osoby? Wierzyć się nie chciało. W sumie w szpitalu spędziłam siedem dni. Ten zawał to była dla mnie ogromna nauczka, żeby zwolnić – jestem matką małych dzieci, całe życie przed nami! Po prostu wszystko się "odezwało": za mało snu, nieregularne jedzenie, siedząca praca, pewnie też nadmiar kawy i stres. Akurat wtedy miałam w pracy dużo nerwów. Myślałam, że jakoś dam sobie ze wszystkim radę, ale jak widać – nie dałam – wyznaje Helena.

– To prawda, że po czymś takim wiele zmienia się w głowie, człowiek inaczej patrzy na życie. Uznałam, że moje zdrowie jest ważniejsze od pracy. Przeszłam na trzy czwarte etatu i zrezygnowałam z dodatkowych zleceń. Utrzymuję ten stan do dzisiaj. Dbam o to, co jem, chodzę wcześniej spać, jednak leki będę brać już do końca życia.

Helena w szpitalu sporo nasłuchała się o "młodych zawałach". – Słyszałam o chłopaku, który miał zawał przed trzydziestką. U niego zaważyły na tym wrodzone zaburzenia, ale słyszałam też o dziewczynie, młodszej ode mnie, która z zawału ledwo wyszła. Jednym się udaje i wracają do zdrowia, inni niestety nie – zauważa nasza rozmówczyni.

– Przyczyn tego zjawiska jest wiele – tłumaczy dr Mateusz Kachel. – Siedzący tryb życia, zła dieta bogata w przetworzone produkty, a co za tym idzie – wzrastająca liczba otyłych osób obciążonych dodatkowymi czynnikami ryzyka, jak zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, bezdech senny, stosowanie używek. Znacząco wpływają one na wzrost ostrych zespołów wieńcowych w tej grupie.

- Szczególne miejsce zajmuje palenie papierosów, które ma dewastujący wpływ na organizm młodej kobiety, zwiększając ryzyko chorób płuc i sercowo-naczyniowych w większym stopniu niż u mężczyzn. Dodatkowo w połączeniu ze stosowaniem doustnej antykoncepcji wywołuje ono efekt synergistyczny, istotnie podnosząc ryzyko powikłań zakrzepowych, w tym ostrych zespołów wieńcowych - zaznacza ekspert.

Dr Kachel wspomina też o nietradycyjnych czynnikach ryzyka i wpływie zdrowia psychicznego oraz czynników socjalnych. Wyniki dużych badań wskazują na większą częstość występowania takich zjawisk jak depresja, przewlekły stres czy subiektywnie określona niższa jakoś życia u młodych kobiet hospitalizowanych z powodu zawału serca w porównaniu do mężczyzn.

Co ciekawe, "zawał kobiecy" może różnić się od "zawału męskiego". – Mimo że głównym objawem zawału zarówno u kobiet, jak i mężczyzn pozostaje ból lub ucisk w klatce piersiowej, obserwuje się częstsze występowanie dodatkowych, niecharakterystycznych objawów u kobiet (tzw. maski zawału) oraz większą ich różnorodność, co sprawia, że diagnoza i leczenie u kobiet mogą być trudniejsze – zauważa kardiolog z American Heart of Poland.

Silny ból w klatce piersiowej, uczucie ucisku, gniecenia, pieczenia, często z promieniowaniem do lewego ramienia, szyi czy żuchwy stanowią najczęstszy i najbardziej charakterystyczny objaw sugerujący zawał serca. Mogą temu towarzyszyć zimne poty, duszność, zawroty głowy, uczucie niepokoju, znaczne osłabienie.

– U kobiet zawał serca często objawia się niecharakterystycznie. Najpopularniejsze z symptomów to kołatania serca, duszności czy uderzenia gorąca (mylone z objawami menopauzy), nudności, wymioty lub dyskomfort w nadbrzuszu (mylone z niestrawnością). Kobiety mogą nie odczuwać bólu w klatce piersiowej lub może on być bardzo łagodny, co rodzi ryzyko zbagatelizowania objawów i niewdrożenia odpowiedniego postępowania na czas. Sytuację mogą utrudniać choroby dodatkowe takie jak cukrzyca lub choroby płuc, które z jednej strony mogą zmniejszać odczuwanie dolegliwości bólowych (cukrzyca) albo nakładać się na występujące objawy takie jak duszność (choroby płuc) – mówi dr Mateusz Kachel.

Jest jednak dobra wiadomość: odpowiednio wcześnie rozpoznany zawał serca może być skutecznie leczony, co minimalizuje ryzyko długoterminowych powikłań i negatywnego wpływu na zdrowie. – Jeśli w naszej rodzinie występowały choroby wieńcowe, sami jesteśmy pacjentami kardiologicznymi lub znajdujemy się w grupie ryzyka z uwagi na wspomniane wcześniej czynniki, nie bagatelizujmy występujących objawów – radzi dr Kachel.

W przypadku występowania charakterystycznego silnego bólu w klatce piersiowej, który utrzymuje się powyżej 15 minut, nie zwlekaj, tylko zadzwoń po pomoc, wybierając numer 112.

Ewa Podsiadły-Natorska dla Wirtualnej Polski