"Przychodzi baba do lekarza" - Ginekolog o faktach i mitach dotyczących tamponów i podpasek

W jakich przypadkach stosowanie tamponów może doprowadzić do groźnego zespołu wstrząsu toksycznego i jakie są jego objawy? Jakie są przeciwwskazania do używania tamponów? Kiedy lepiej wybrać podpaski? Fakty i mity dotyczące środków higienicznych przybliża Marek Dawicki, ginekolog-położnik z Kliniki INVICTA w Gdańsku.

WP: : Czy można w prosty sposób rozstrzygnąć dylemat: tampon czy podpaska?

Marek Dawicki, ginekolog-położnik: Myślę, że wybór rodzaju zabezpieczenia podczas menstruacji zależy przede wszystkim od preferencji kobiety i jej stylu życia. Podpaski łatwo dopasować do nasilenia krwawienia, wiele z nich ma też właściwości pochłaniające nieprzyjemny zapach. Można je stosować w trakcie infekcji intymnych i w nocy.

Tampony z kolei są odpowiednie dla pań, które podczas okresu chcą uprawiać sport czy korzystać z kąpieli słonecznych. Są one wygodnym, dyskretnym i skutecznym zabezpieczeniem na takie okazje. Niestety nie zawsze noszenie tamponów jest wskazane.

WP: : Jakie są przeciwwskazania dotyczące używania tamponów, kto powinien ich unikać?

Najczęściej używanie tamponów odradza się w trzech przypadkach. Przeciwwskazaniem są wszelkiego rodzaju infekcje intymne i upławy. Tampon sprawia, że krew miesięczna nie może swobodnie wypłynąć z pochwy i sam staje się środowiskiem sprzyjającym rozwojowi bakterii. Ze względu na możliwość zaostrzenia stanu zapalnego, podczas leczenia, zaleca się stosowanie podpasek lub wkładek higienicznych.

Tamponów nie powinny też używać panie, u których założono wkładkę wewnątrzmaciczną. Może się ona przemieścić podczas wyjmowania zabezpieczenia.

Panie, u których występują bardzo obfite krwawienia, również powinny rozważyć rezygnację na rzecz podpaski.

WP: : Czy kobiety stosujące tampony są bardziej narażone na wystąpienie zespołu wstrząsu toksycznego?

Tak, zwłaszcza gdy tampon pozostaje we wnętrzu ciała zbyt długo. Podpaska nie styka się bezpośrednio z błoną śluzową pochwy, więc nie jest ona więc narażona na mikrouszkodzenia. Krew wypływa swobodnie z ciała, co minimalizuje ryzyko nadmiernego rozwoju bakterii.

Warto pamiętać, że zespół wstrząsu toksycznego występuje bardzo rzadko i na ogół wynika z nieprzestrzegania podstawowych zasad dotyczących używania tamponów. Dolegliwości nie powinny się pojawić, jeśli odpowiednio dobierzemy rozmiar, wymieniamy tampony z właściwą częstotliwością, unikamy sytuacji, gdy pozostaje on w ciele zbyt długo, np. w nocy i co jakiś czas stosujemy także podpaskę (zwłaszcza podczas pierwszych dni miesiączki).

Ważne, by zawsze sprawdzić, czy tampon na pewno został wyjęty. Sporadycznie zdarzają się przypadki, gdy pacjentki zapominały o tym i trafiały później do gabinetu z poważnymi infekcjami.

WP: : Jakie czynniki wywołują zespół wstrząsu toksycznego, jakie są jego objawy?

Zespół wstrząsu toksycznego wywołuje bakteria, która naturalnie występuje w środowisku pochwy zdrowych kobiet. Niekontrolowany, nadmierny rozwój tych mikroorganizmów i wytwarzane przez nich toksyny mogą powodować groźne objawy ze strony organizmu. Czynnikiem, który warunkuje ryzyko, jest nieobecność przeciwciał przeciw toksynom.

Dolegliwości, które wskazywać mogą na zespół wstrząsu toksycznego, to przede wszystkim wysoka gorączka, wymioty lub biegunka, wysypka, bóle mięśni. W niektórych przypadkach występować mogą omdlenia, ostre bóle i zawroty głowy. Objawy są podobne do tych, które towarzyszą grypie czy przeziębieniu. Jeśli pojawią się nagle, bez innego powodu, należy skonsultować się z lekarzem i poinformować go, że stosowane były tampony.

WP: : Jak często zmieniać tampony i czy można go zostawić na noc?

Po pierwsze rozmiar tamponów powinien być dobrany odpowiednio do intensywności krwawienia (najniższa odpowiednia chłonność). Powinny być one wymieniane możliwe często w pierwszych dniach miesiączki – optymalnie co 2-3 godziny. Później wymiana może następować co 4 do 6 godzin. Niektóre źródła wskazują, że przynajmniej raz na dobę warto zastosować podpaskę.

Ze względu na długi czas pozostawania tamponu w ciele, odradzałbym stosowanie tej metody zabezpieczenia w czasie snu. Jeśli kobieta używa tamponów na noc, warto zaraz po przebudzeniu go wymienić.

Jeśli w czasie miesiączki korzystamy z sauny lub basenu, tampon należy wymienić zaraz po wyjściu z wody.

WP: : Jak prawidłowo dobiera się tampony – trzeba brać pod uwagę głównie naszą anatomię czy nasilenie krwawienia?

Wybór rozmiaru i chłonności tamponów powinien być uzależniony od intensywności krwawienia. Na ogół potrzeba nieco praktyki, by lepiej poznać potrzeby organizmu. Jeśli miesiączki są obfite, należy wybrać odpowiedni do takich sytuacji tampon. Pod koniec okresu można sięgnąć po produkty o niższej chłonności.

WP: : Czy dziewice mogą je stosować?

Nie ma do tego przeciwwskazań. Czasem uzależnia się to od kształtu błony dziewiczej, tak by uniknąć ryzyka jej uszkodzenia. Młode kobiety, które jeszcze nie współżyły, najczęściej stosują tampony w wersji mini, których niewielki rozmiar zapewnia im komfort. Dziewczynkom przed 12 rokiem życia zalecałbym stosowanie wyłącznie podpasek.

WP: : Czy podczas stosowania podpasek należy bardziej dbać o higienę intymną niż w przypadku tamponów?

Właściwa higiena podczas miesiączki jest obowiązkowa bez względu na zabezpieczenie. Podczas każdej wymiany warto dokładnie umyć okolice intymne, a jeśli nie ma takiej możliwości, zastosować specjalne nawilżane chusteczki do pielęgnacji delikatnych miejsc. Podmywanie czy szybki prysznic wskazany jest podczas menstruacji przynajmniej dwa razy dziennie.

Rozmawiała Katarzyna Gruszczyńska/(kg)/(mtr), WP Kobieta