Toczeń - choroba młodych kobiet
Kiedy to naprawdę może być toczeń?
„To może być toczeń” - taka diagnoza pada najczęściej w serialu „Dr House”. Dlaczego pierwsze podejrzenie pada na tę chorobę, o której jeszcze niedawno wiedziało niewielu z nas? Co sprawia, że nagle organizm zaczyna atakować własne komórki i tkanki? Kiedy to naprawdę może być toczeń? Toczeń to jedna z najbardziej tajemniczych chorób. Do dziś medycyna nie zna przyczyn, dlaczego nasz organizm zaczyna zwracać się przeciwko własnym tkankom i komórkom.
Prawdopodobnie, jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych, winę ponoszą geny. Choroba pozostaje w uśpieniu i nagle zachodzi coś, co powoduję jej eksplozję. Takich wyzwalających czynników jest wiele. Toczeń może się uaktywnić pod wpływem np. zbyt silnej ekspozycji na słońce, przewlekłej infekcji wirusowej czy stosowania przez długi czas pewnych leków, np. przeciwpadaczkowych, a nawet doustnych leków antykoncepcyjnych.
Wilk atakuje kobiety
Od słowa lupus (wilk) pochodzi łacińska nazwa tocznia. Często zmiany dotyczą skóry, stąd wiele osób zaczyna od wizyty u dermatologa. Na twarzy może pojawić się rumień, który kształtem przypomina plamy (wybarwienie sierści) na pysku wilka. Czasami rumień ten wygląda niczym motyl. Takie zaczerwienienie powstaje zwykle pod wpływem światła. Objawy jednak są tak różnorodne, że Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne opracowało 11 kryteriów rozpoznania. Jeśli występują cztery z nich, można mówić o toczniu.
Choroba może obejmować jedynie skórę i wtedy mamy do czynienia z toczniem rumieniowatym skórnym - zewnętrznym. Najczęściej jednak atakuje on cały organizm, który samoczynnie uszkadza kolejne narządy: nerki, serce, płuca, układ nerwowy. Mówimy wówczas o toczniu rumieniowatym układowym (wewnętrznym). Pojawia się niedokrwistość. spada liczba białych krwinek i płytek krwi, często powiększają się węzły chłonne.
Szczególnie niebezpieczne są zmiany w nerkach, które mogą prowadzić do całkowitego ich uszkodzenia i nieodwracalnej niewydolności. Zmiany w układzie krwionośnym mogą spowodować zapalenia osierdzia, a nawet samego mięśnia sercowego, a zajęcie układu oddechowego prowadzi do przewlekłego zapalenia płuc oraz opłucnej.
Zazwyczaj chora skarży się na bóle mięśni i stawów, czasami występuje bardzo wysoka gorączka oraz uczucie zmęczenia i utrata wagi. Często wypadają włosy, a na paznokciach pojawiają się zmiany, które często mylnie brane są za grzybicę. Nie wiadomo, dlaczego toczeń atakuje przede wszystkim młode kobiety, między 20. a 40. rokiem życia.
„To może być toczeń”
To zdanie pada najczęściej w serialu „Dr House”, a mnogość objawów i ich różnorodność sprawia, że toczeń przypomina inne choroby i trudno się go diagnozuje. W przypadku podejrzenia choroby konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych analiz. Takim badaniem jest określenie obecności tzw. przeciwciał przeciwjądrowych. Tak jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych, antygenem jest własne DNA znajdujące się właśnie w jądrze komórkowym. Lekarz powinien zalecić też m.in. badania krwi i moczu, skóry, oczu, stawów, RTG klatki piersiowej, echo serca, USG jamy brzusznej.
Czy choroba jest uleczalna?
Mimo wielu lat poszukiwań i badań nie udało się znaleźć leku, który zapewniłby całkowite wyleczenie tej choroby. Terapia polega więc na łagodzeniu objawów. Chora powinna znajdować się pod opieka poradni reumatologicznej. W leczeniu stosuje się sterydy, leki pobudzające układ odpornościowy, a także leki przeciwzapalne. Niekiedy wykonuje się też zabieg plazmaferezy (wymiany osocza krwi). Toczeń nie stanowi przeciwwskazania do ciąży, ale ze względu na zwiększone ryzyko poronienia oraz nasilenie objawów w ciąży, decyzja ta powinna być skonsultowana z lekarzem ginekologiem.
mpi/(kg)