Uderzenia gorąca – 5 sprawdzonych sposobów na radzenie sobie z nimi

Przyczyną uderzeń gorąca po 40. roku życia może być wejście w okres premenopauzalny, czyli czas przejściowy, który prowadzi do menopauzy. Jest spowodowany tym, że między 45. a 49. rokiem życia (czasami wcześniej) w organizmie kobiety zmniejsza się stopniowo produkcja hormonów płciowych, czyli estrogenu i progesteronu. W wyniku tego cykle miesiączkowe mogą być nieregularne lub krótsze. Pojawiają się też typowe objawy takie jak: uderzenia gorąca, nocne poty, zmiany nastroju, spadki energii, zmiany w masie ciała, problemy metaboliczne, problemy ze snem. Towarzyszy temu też pogorszenie kondycji skóry i włosów. Objawy mogą mieć różny stopień nasilenia: od niemal niezauważalnego po silny. Okres premenopauzy zazwyczaj trwa od kilku miesięcy do nawet 10 lat (a średnio trwa około 4-5 lat).

Przyczyną bardziej nasilonych objawów – m.in. uderzeń gorąca kilkanaście razy dziennie, również w nocy – może być styl życia i przebyte choroby. Negatywny wpływ będą mieć takie czynniki jak: palenie papierosów, niska aktywność fizyczna, niska masa ciała, wystąpienie przedwczesnej menopauzy, niski poziom estrogenów, zespół napięcia przedmiesiączkowego, zakażenie wirusem HIV, menopauza chirurgiczna po usunięciu jajników, radioterapii lub chemioterapii[1].

Uderzenia gorąca i poty występujące w nocy w tym okresie życia to także typowe objawy klimakterium oraz menopauzy. Pierwszy termin określa długoletni proces przejścia z okresu rozrodczego do pomenopauzalnego. Drugi to czas ostatniej miesiączki i ustania czynności jajników[2]. Menopauzę możesz rozpoznać po wyznaczeniu 12 miesięcy braku krwawienia miesięcznego, jeśli nie jest to spowodowane innymi przyczynami. Najczęstsze objawy to zawroty głowy, uderzenia gorąca i zimna na przemian, osłabienie, zaburzenia nastroju, bóle głowy i stawów, pocenie nocne oraz problemy ze snem. Symptom taki jak uderzenia gorąca może utrzymać się także w okresie postmenopauzy, czyli po wystąpieniu ostatniej miesiączki[3].

W przypadku uderzeń gorąca przyczyny mogą być też niezwiązane z okresem przedmenopauzalnym i menopauzalnym. Taki objaw może być związany z:

• zaburzeniami hormonalnymi,
• nadmiernym stresem,
• stylem życia: spożywaniem alkoholu, nadmiarem kofeiny, paleniem papierosów, przewlekłym zmęczeniem i brakiem snu,
• chorobami takimi jak: nadczynność tarczycy, cukrzyca lub wahania poziomu cukru we krwi, infekcjami przebiegającymi z gorączką, niektórymi chorobami serca lub układu krążenia,
• przyjmowaniem niektórych leków, np. antydepresantów, leków obniżających ciśnienie, leków hormonalnych,
• leczeniem onkologicznym.

W diecie kobiety w okresie około menopauzalnym szczególne znaczenie mają składniki, które mają pozytywny wpływ na łagodzenie dokuczliwych objawów takich jak zawroty głowy, uderzenia gorąca, osłabienie i inne charakterystyczne dla tego czasu. Z badań wynika, że do jadłospisu warto dołączyć potrawy zawierające:

• fitoestrogeny – składniki pochodzenia roślinnego. Głównym źródłem w diecie jest soja i produkty, które można z niej otrzymać. Oprócz tego znajdują się one w: ciecierzycy, czerwonej koniczynie, lucernie, siemieniu lnianym, zbożach, jagodach, kawie, nasionach słonecznika, fasoli, pestkach winogron, orzeszkach ziemnych, żurawinie. W badaniach zauważono, że substancje te wykazują podobne działanie do estradiolu, czyli głównego hormonu z grupy estrogenów[4];
• kwas foliowy – znajduje się w warzywach liściastych i strączkowych, produktach zbożowych, orzechach i nasionach, pomarańczach, truskawkach, malinach, awokado, wątróbce, jajkach, serach dojrzewających. zauważono, że może zmniejszać częstotliwość uderzeń gorąca;
• kwasy tłuszczowe Omega-3 – długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w olejach roślinnych i tłuszczach ryb. Mogą zmniejszać dokuczliwość uderzeń gorąca podczas menopauzy i okresach post- i perimenopauzalnych;
• witaminę D – syntetyzowana w organizmie pod wpływem ekspozycji na słońce oraz suplementację, zawarta jest też w produktach spożywczych: grzybach, rybach, jajach, wątrobie oraz olejach rybich. Niezbędna dla zachowania zdrowia, obniżenia ryzyka zachorowalności na choroby przewlekłe oraz zmniejszenia wartości skurczowego ciśnienia tętniczego i ciśnienia krwi[5].

Jeśli uczucie uderzeń gorąca podczas menopauzy, perimenopauzy i postmenopauzy jest niezwykle dokuczliwe oraz wpływa na codzienne funkcjonowanie oraz komfort życia, można zastosować terapię lekami. Konieczne jest również zasięgnięcie porady lekarskiej. Tabletki na uderzenia gorąca i poty to np. Remifemin®, którego działanie oparte jest na wyciągu z kłącza pluskwicy groniastej, czyli rośliny, która posiada wielu badań klinicznych dotyczących wpływu na dokuczliwe objawy związane z klimakterium.

Remifemin® to lek dostępny bez recepty, stworzony dla kobiet w okresie menopauzy. W sposób naturalny, bez hormonów łagodzi jej objawy. Dodatkowo ma naturalny skład i nie zawiera hormonów oraz glutenu. Przyjmuje się 1 tabletkę 2 razy dziennie rano i wieczorem.

Chociaż badania jasno nie określają bezpośredniego wpływu regularnej aktywności fizycznej na redukcję nasilenia objawów menopauzy takich jak nadmierne pocenie się i uderzenia gorąca, lekarze zalecają ruch dla utrzymania prawidłowej masy ciała. Może przynieść to polepszenie samopoczucia i wpłynie na regulację termoregulacji. Dodatkowo może redukować stres, stabilizować hormony i poprawiać jakość snu. Zalecane są treningi aerobowe, np. szybki marsz, jazda na rowerze, pływanie, fitness, bieganie, zumba, taniec. Aktywności tego typu warto też łączyć z ćwiczeniami siłowymi, które chronią przed utratą mięśni, wzmacniają kości i chronią przed osteoporozą.

Wprowadzeniu zdrowej diety bogatej w składniki cenne w tym okresie i regularnej aktywności fizycznej powinny towarzyszyć też inne zmiany w stylu życia, które mogą zmniejszać nasilenie uderzeń gorąca. Zaleca się:

• unikanie spożywania alkoholu,
• zmniejszenie ilości kofeiny,
• rezygnację z ostrych przypraw,
• utrzymywanie niskiej temperatury w pomieszczeniach,
• wybieranie ubrań z przewiewnych, najlepiej naturalnych materiałów,
• odpowiednie nawadnianie organizmu i picie chłodnych napojów.

Przy nasilonych objawach najczęściej zalecanym przez lekarzy i stosowanym sposobem jest terapia hormonalna wieku menopauzalnego (menopausal hormone therapy – MHT). Może ona nawet całkowicie zminimalizować występowanie typowych symptomów okresu menopauzalnego, m.in. uderzenia gorąca czy nocnych potów. Estrogen wpływa na funkcjonowanie mózgu, skóry, serca, układu naczyniowego i kostnego, a progesteron ma zapobiec przerostowi endometrium. Sposób i schemat leczenia lekarz dopasowuje indywidualnie.

Nie wszystkie kobiety chcą i mogą korzystać z hormonalnej terapii zastępczej, a sama zmiana stylu życia nie we wszystkich przypadkach daje pożądane efekty. Innym sposobem, który może też uzupełnić działanie tabletek na uderzenia gorąca, jest wprowadzenie technik relaksacyjnych i metod alternatywnych. Polecana jest m.in. akupunktura i stosowanie technik oddechowych (oddychanie przeponowe pomaga obniżyć częstość akcji serca). Pomocne mogą być też: mindfulness (technika uważności, która może wpływać na redukcję stresu i napięcia), progresywna relaksacja mięśni (polega na napinaniu i rozluźnianiu kolejnych grup mięśni), joga, tai-chi.

Ważne, aby zadbać również o jakość snu. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia nocnych potów, warto utrzymywać niską temperaturę w sypialni i wietrzyć pomieszczenie przed położeniem się do łóżka. Wieczorem można też schłodzić się podczas kąpieli lub prysznica. Pomocne mogą być chłodzące kompresy żelowe.

Źródła:

[1] P. Woźniak, P. Ziółkowski, T. Stetkiewicz, A. Pięta-Dolińska, P. Oszukowski, Czy akupunktura jest skuteczna w leczeniu uderzeń gorąca?, Przegląd Menopauzalny 2012; 4: 319–323: termedia.pl/Journal/-4/pdf-19241-10, data wejścia: 13.08.2025;.

[2] Tamże.

[3] V. Skrzypulec, B. Naworska, A. Drosdzol, Analiza wpływu objawów klimakterycznych na funkcjonowanie i jakość życia kobiet w okresie koło menopauzalnym, Przegląd Menopauzalny 2007; 2: 96–101, termedia.pl/showpdf.php?article_id=8102&filename=analiza.pdf&priority=1, data wejścia: 13.08.2025;

[4] A. Brończyk-Puzoń, D. Piecha, A. Koszowska, J. Nowak, K. Kulik-Kupka, B. Zubelewicz-Szkodzińska, Rola wybranych składników odżywczych diety u kobiet w okresie naturalnej menopauzy – przegląd piśmiennictwa, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2016, Tom 22, Nr 2, 83–88, bibliotekanauki.pl/articles/1195461.pdf, data wejścia: 13.08.2025.

[5]. A. Brończyk-Puzoń, D. Piecha, A. Koszowska, J. Nowak, K. Kulik-Kupka, B. Zubelewicz-Szkodzińska, Rola wybranych składników odżywczych diety u kobiet w okresie naturalnej menopauzy – przegląd piśmiennictwa, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2016, Tom 22, Nr 2, 83–88, bibliotekanauki.pl/articles/1195461.pdf, data wejścia: 13.08.2025;

Bibliografia:

1.    P. Woźniak, P. Ziółkowski, T. Stetkiewicz, A. Pięta-Dolińska, P. Oszukowski, Czy akupunktura jest skuteczna w leczeniu uderzeń gorąca?, Przegląd Menopauzalny 2012; 4: 319–323: termedia.pl/Journal/-4/pdf-19241-10, data wejścia: 13.08.2025;

2.    B. Sternfeld, Czy aktywność fizyczna jest korzystna w przypadku uderzeń gorąca?, Menopausal Medicine 2010;18(3):S6-S8: podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/055/original/59-61.pdf, data wejścia: 13.08.2025;

3.    M. Sobstyl, J. Tkaczuk-Włach, J. Sobstyl, G. Jakiel, Czy istnieje skuteczna alternatywa dla terapii hormonalnej w leczeniu objawów menopauzalnych?, Przegląd Menopauzalny 2013; 1: 92–96: termedia.pl/Journal/-4/pdf-20332-10, data wejścia: 13.08.2025;

4.    M. Sobstyl, W. Bednarek, J. Tkaczuk-Włach, J. Sobstyl, G. Jakiel, Objawy naczynioruchowe w menopauzie – diagnostyka i leczenie, Przegląd Menopauzalny 2011; 3: 254–259, termedia.pl/Journal/-4/pdf-16958-10, data wejścia: 13.08.2025;

5.    V. Skrzypulec, B. Naworska, A. Drosdzol, Analiza wpływu objawów klimakterycznych na funkcjonowanie i jakość życia kobiet w okresie koło menopauzalnym, Przegląd Menopauzalny 2007; 2: 96–101, termedia.pl/showpdf.php?article_id=8102&filename=analiza.pdf&priority=1, data wejścia: 13.08.2025;

6.    o-lekach.pl/zespol-klimakteryczny-co-to-takiego/, data wejścia: 13.08.2025;

7.    A. Brończyk-Puzoń, D. Piecha, A. Koszowska, J. Nowak, K. Kulik-Kupka, B. Zubelewicz-Szkodzińska, Rola wybranych składników odżywczych diety u kobiet w okresie naturalnej menopauzy – przegląd piśmiennictwa, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2016, Tom 22, Nr 2, 83–88, bibliotekanauki.pl/articles/1195461.pdf, data wejścia: 13.08.2025;

8.    ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/farmacja-polska/103/-/30616, data wejścia: 13.08.2025;

9.    M. Krauze-Baranowska, L. Łużyńska, K. Kimel, Cimicifuga racemosa L. – skuteczność i bezpieczeństwo stosowania w menopauzie, © Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2022, s. 99-106, czytelniamedyczna.pl/7221,cimicifuga-racemosa-l-skutecznosc-i-bezpieczenstwo-stosowania-w-menopauzie.html, data wejścia: 13.08.2025;

10. M. Bańkowska, Hormonalna terapia zastępcza – zagrożenia, Przegląd Menopauzalny 2002; 1: 7–10, termedia.pl/showpdf.php?article_id=1976&filename=Hormonalna.PDF&priority=1, data wejścia 13.08.2025.