Utrata świadomości

W dużym uproszczeniu utraty przytomności mogą odbywać się w poniższych mechanizmach.

Mechanizm naczyniowy
Utrata przytomności następuje w wyniku spadku ciśnienia (rozszerzenie naczyń, zmniejszenie objętości krwi krążącej) i wtórnego niedotlenienia mózgu. Rozszerzenie naczyń spowodowane może być bodźcem bólowym, stresem, wysoką temperaturą otoczenia, lekami (np. niewłaściwie przyjętą nitrogliceryną)
.

Spadek objętości krwi wynika z odwodnienia (biegunka, wymioty, niepicie odpowiedniej ilości płynów przy wysokiej temperaturze zewnętrznej) lub utraty krwi w wyniku krwawienia (które niekoniecznie musi być widoczne na zewnątrz).

Często przy takim mechanizmie utraty przytomności występuje okres objawów wstępnych w postaci osłabienia, złego samopoczucia, bladości skóry pokrytej zimnym, lepkim potem, nudności, zawrotów głowy i silne, szybkie bicie serca. Po odzyskaniu przytomności objawy często utrzymują się, ale chory jest zorientowany w czasie i przestrzeni. Można z nim nawiązać kontakt logiczny. Rzadko dochodzi do mimowolnego oddania moczu lub stolca.

Mechanizm kardiologiczny
Utrata przytomności jest efektem niedotlenienia mózgu w wyniku braku pracy serca jako pompy tłoczącej krew. Występuje albo przy nagłym zwolnieniu lub chwilowym ustaniu pracy serca, albo przy bardzo szybkiej czynności serca, gdy ilość tłoczonej krwi jest niewielka. Typowymi objawami sugerującymi ten mechanizm są:

1. nagłość utraty przytomności, często bez objawów wstępnych; pacjent pada z nóg "jak ścięty";
2. po odzyskaniu przytomności po początkowym, chwilowym oszołomieniu najczęściej brak jakichkolwiek odchyleń od normy;
3. objawy takie jak drgawki, zasinienie twarzy, mimowolne oddanie stolca lub moczu mogą mieć miejsce, jeżeli zaburzenia pracy serca są odpowiednio długie;
4. bezpośrednio przed utratą przytomności uczucie nagłego kołatania serca, ból zamostkowy.

Jak widać, zagadnienie utrat świadomości jest bardzo złożone. Diagnostyka tego objawu jest interdyscyplinarna (najczęściej internistyczno-neurologiczna) i sprawia lekarzom dużo trudności. Dlatego, nie staraj się sam diagnozować lub interpretować utratę przytomności (swoją lub cudzą), lecz zwróć uwagę na rzeczy wymienione w tym rozdziale.