Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to najczęstsze zaburzenie hormonalne u kobiet w wieku rozrodczym oraz najczęstsza przyczyna niepłodności. Szacuje się, że choroba dotyczy ok. 5 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Większość objawów wywołana jest zaburzeniami równowagi hormonalnej i chociaż są one charakterystyczne – postawienie prawidłowej diagnozy nastręcza niekiedy wiele trudności.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to najczęstsze zaburzenie hormonalne u kobiet w wieku rozrodczym oraz najczęstsza przyczyna niepłodności. Szacuje się, że choroba dotyczy ok. 5 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Większość objawów wywołana jest zaburzeniami równowagi hormonalnej i chociaż są one charakterystyczne – postawienie prawidłowej diagnozy nastręcza niekiedy wiele trudności.
W zdrowym jajniku w każdym cyklu pod wpływem układu hormonalnego zaczyna wzrastać kilka pęcherzyków. Oprócz komórek jajowych zawierają one komórki wytwarzające hormony: estrogeny i progesteron. W pewnym momencie jeden pęcherzyk rośnie i wytwarza dużą ilość estrogenów, czym zmusza przysadkę mózgową do wysłania sygnału do jajeczkowania. W jajniku kobiety z PCOS dochodzi co prawda do wzrostu pęcherzyka Graffa, w którym mieści się komórka jajowa, ale na skutek zmian hormonalnych, nie dochodzi do jej uwolnienia.
Pod wpływem androgenów pęcherzyk obumiera, w czego wyniku powstaje maleńka cystka. W kolejnych cyklach sytuacja się powtarza. W jajniku tworzą się liczne torbiele, co prowadzi do jego znacznego powiększenia. Skutkiem braku owulacji jest nadmierna produkcja hormonów płciowych męskich oraz zaburzenia miesiączkowania.
Objawy
Do charakterystycznych objawów zespołu policystycznych jajników należą nieregularne miesiączki, nadmierne owłosienie oraz otyłość. Z pozoru te zewnętrzne symptomy mogą wydawać się ze sobą niepowiązane. Tymczasem to właśnie jajnik jest miejscem, w którym zachodzą patologiczne procesy, które mają wpływ na funkcjonowanie kobiecego organizmu. Objawy te mogą przebiegać z różnym nasileniem.
Czasami widoczne jest tylko owłosienie nad górną wargą, w skrajnych przypadkach pojawia się na brzuchu czy brodzie. Do tego może dołączyć się przerzedzenie włosów na głowie lub wręcz łysienie typu męskiego oraz nasilony trądzik. Oprócz trzech podstawowych objawów PCOS u wielu kobiet występuje znaczna oporność na insulinę, a jej oznakami będą szarobrunatne zmiany w okolicy karku, pachy, łokci.
POLECAMY: * Gen otyłości może zmniejszać płodność*
Rozpoznanie
Ze względu na różnorodność objawów właściwe rozpoznanie choroby może nastręczać trudności. Walkę z nadmierną tuszą zazwyczaj najpierw zaczynamy od odchudzania, z włosami od depilacji. Dopiero niemożność zajścia w ciążę, czy nieregularne miesiączki skłaniają do wizyty u ginekologa. Tymczasem wywiad lekarski i badanie ginekologiczne pozwala połączyć objawy i zwrócić uwagę na możliwość choroby.
W dalszej diagnostyce pomocne jest badanie ultrasonograficzne, które pozwala ocenić strukturę i wielkość jajników. Duże znaczenie mają badania hormonalne w celu dokładnej oceny stężeń poszczególnych hormonów. W przypadku wykrycia nieprawidłowości, badanie hormonów może wymagać rozszerzenia i kilkakrotnego powtórzenia w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego.
Leczenie
Leczenie zespołu policystycznych jajników zależy od objawów i jest dostosowane do potrzeb pacjentki. Na początku podejmuje się walkę z nadwagą poprzez ograniczenie kaloryczności diety, oraz zwiększoną aktywność fizyczną. Obserwuje się, że redukcja masy ciała o 10-15 proc. znacznie zmniejsza nieprawidłowości i może nawet zwalczyć chorobę we wczesnym stadium. Jeśli leczenie ma na celu uregulowanie cykli miesiączkowych – zaleca się doustne hormonalne środki antykoncepcjne.
Pozwalają regulować miesiączki, chroniąc przy tym błonę śluzową macicy przed jej przerostem. Jeśli choroba uniemożliwia zajście w ciążę, oprócz leczenia farmakologicznego lekami hormonalnymi indukującymi owulację, podejmuje się również leczenie chirurgiczne. Obecnie coraz częściej stosowaną metodą leczenia zespołu policystycznych jajników jest laparoskopia. Podczas laparoskopii często wykonuje się elektrokauteryzację polegającą na wypalaniu powstałych na jajniku torbieli, aby doprowadzić do osłabienia otoczki jajnika.
POLECAMY: * Gen otyłości może zmniejszać płodność*
