ASMR - orgazm mózgu bez seksu, czyli najdziwniejsze hobby świata

- Witaj w centrum relaksacji ASMR. Mam na imię Manuel i dziękuję, że wybrałeś mnie dziś na swojego artystę ASMR – mówi łagodnym, spokojnym głosem siwowłosy mężczyzna, którego kanał na youtube.com ma setki tysięcy subskrybentów i miliony wyświetleń. Po wprowadzeniu każe widzowi usiąść wygodnie (ze słuchawkami na uszach) i pozwolić zająć się sobą. Przez kolejne piętnaście minut będzie wykonywał ci wirtualny masaż twarzy, uszu, głowy, obcinał włosy i wsmarowywał krem. Dźwięki, które w tym czasie usłyszysz, mają wprawić cię w stan głębokiej relaksacji lub nawet dostarczyć fizycznej przyjemności.

ASMR, czyli z ang. „autonomous sensory meridian response”, to w wolnym tłumaczeniu przyjemne mrowienie w okolicach głowy, szyi, ale również w innych rejonach ciała, wywołane przez różnego rodzaju bodźce zewnętrzne (głównie dźwiękowe, ale często połączone również z doznaniami wzrokowymi) i wprowadzające w stan euforii. Ci, którzy go doznają, używają jednak prostszych określeń: orgazm mózgu, orgazm głowy, łaskotki, dreszcze, ciarki.
- To to jest to uczucie, które już jako mały chłopiec nazwałem "brudziki" (takie dreszczyki po głowie chodzące) - pisze Igor na jednym z blogów poświęconych ASMR. - U mnie wywołuje je… dźwięk wirującej pralki.

Pierwszą osobą, od której usłyszałam o tym zjawisku, był mój znajomy, 38-letni Michał. Przyznam szczerze, że wzięłam go wtedy za freaka, choć Michał to zupełnie normalny facet. On sam zresztą miał na początku podobne przemyślenia.
- ASMR towarzyszy mi od dziecka - mówi. - Na początku myślałem, że jestem nieźle pokręcony, a później, że może mam jakieś szczególne zdolności.
Jak tysiące innych „freaków” ASMR trafił w końcu na opis swojego dziwactwa w internecie i przekonał się, że takich jak on jest mnóstwo. A w dodatku ktoś nagrywa filmy z doznaniami dźwiękowymi specjalnie dla nich. Ulubionym wyzwalaczem Michała jest wypisywanie recept przez lekarza.
- Chodzi o wszystko: o stukanie końcówką długopisu na kartce (ważne, żeby kartka miała twardą podkładkę), ale też obserwowanie tego, jak lekarz pisze - opisuje Michał, śmiejąc się przy tym. Wie, że brzmi to co najmniej dziwne. Za to jest niezwykle przyjemne.

Skala doznań, którą opisują osoby podatne na ASMR, jest zróżnicowana: od miłego łaskotania z tyłu głowy lub na karku, przez uczucie totalnego relaksu, błogości, aż do stanu całkowitej ekstazy. Podkreślają przy tym, że nie ma to nic wspólnego z podnieceniem seksualnym czy zaspokajaniem popędu: taka rozkosz, ale bez podtekstów.
- Kilka razy miałem tak silne "strzały", że musiałem odejść od mówiącej do mnie osoby (przerwać rozmowę), bo aż mnie zwijało - pisze Jarek, na którego najsilniej działa określony tembr głosu. - To było hipnotyzujące. Odlot niemalże w całym ciele, jak orgazm.

Przeprowadzając research na temat tego dziwnego zjawiska, szybko stwierdzam, że istnieje lista najpopularniejszych wyzwalaczy, na które reaguje najwięcej osób. To przede wszystkim szept, rozczesywanie włosów i odgłos piszącego długopisu lub ołówka. Ale „dziwactw” jest tak naprawdę całe mnóstwo.
- Mam wyjątkowo dziwne ASMR, uwielbiam gąbki! Te zwykłe do mycia, te do garów, a najbardziej te wielkie, żółte do mycia samochodów! Przez nie właśnie uwielbiam myć samochody, mimo że sama nie jeżdżę. Jak by to dziwnie nie zabrzmiało, uwielbiam je moczyć, płukać, wyciskać z piany - pisze jedna z subskrybentek wideobloga poświęconego ASMR.
- Ja myślałem, że jestem jakiś chory umysłowo, nigdy nie chwaliłem się nikomu tym uczuciem, ale zacząłem szukać w necie czegoś na kształt "ciarki na karku" i jak widzę, to jest masowe zjawisko - wyznaje jeden z internautów. - Nigdy nie zwracałem uwagi, kiedy się pojawia, więc nie wiem do końca, co jest u mnie tym wyzwalaczem. Ale przeważnie filmiki instruktażowe. Dziś właśnie oglądałem, jak dwóch facetów przedstawia, jak wysmażyć boczek w grillu i pojawiły się te ciarki i mrowienie z tyłu głowy. Po prostu odpłynąłem, oglądając, jak gość smaży boczek i polewa go piwem.

Specjalnie z myślą o ASMR na youtube.com powstają całe kanały i vlogi poświęcone temu zjawisku. Można więc godzinami słuchać kojącego szeptu, odgłosów jedzenia, wodzić wzrokiem za ręką przesuwającą po wiszących w szafie ubraniach, czy oddawać wirtualnym zabiegom kosmetycznym. Zwłaszcza te ostatnie robią w internecie furorę. Choć brzmi to wyjątkowo dziwnie, istnieją popularni youtuberzy, którzy w swoich filmach udają, że robią widzowi makijaż, masaż lub inny, wybrany zabieg. Na brak „klientów” nie narzekają, ich filmy mają miliony wyświetleń.

Psychologowie i neurolodzy dość sceptycznie podchodzą do ASMR. Z pięciu rodzimych specjalistów, których proszę o komentarz, żaden nie chce udzielić oficjalnej wypowiedzi. Badań naukowych na temat zjawiska brak, a są i tacy - jak np. Steven Novella z Wydziału Neurologii w Yale - którzy negują istnienie ASMR. Czy jednak tysiące subskrybentów mogą się mylić? Oni doznają przyjemności i zdanie lekarzy nie bardzo ich interesuje.
Samo działanie mechanizmu wyzwalającego przyjemne odczucia, nie jest żadną filozofią, a neurolodzy tłumaczą je w prosty sposób. Po pierwsze, specyficzne (i bardzo indywidualne) doznania wzrokowo-dźwiękowe mogą stymulować ośrodek przyjemności w mózgu. Po drugie, przywołują wspomnienia z dzieciństwa. Potwierdza to wielu ASMR-owców, którzy pod wpływem określonych wyzwalaczy odczuwają ten sam błogi stan, jak wówczas, gdy byli małymi dziećmi, a np. mama głaskała ich po głowie, przebierała, czytała bajki ściszonym głosem.

Choć sama nie przypominam sobie, żeby porywały mnie szczególnie jakieś specyficzne dźwięki, oprócz muzyki Radiohead i bluegrass, postanawiam na własnej skórze (lub raczej uszach) sprawdzić, czy uda mi się wyzwolić u siebie ASMR. Niestety po obejrzeniu kilkunastu filmów okazuje się, że masowanie twarzy mnie śmieszy, jedzenie truskawek obrzydza, a szeptanie zwyczajnie nuży. Podobnie jest z wklepywaniem kremu, otwieraniem pudełek, obieraniem jabłek i krojeniem mydła. Nic z tego, jestem całkowicie odporna, o czym z żalem mówię Michałowi, który uświadamia mnie, gdzie popełniam błąd.
- Te filmy powstają z użyciem technologii nagrywania binauralnego - wyjaśnia mi Michał. - To znaczy, że stwarzają iluzję, jakbyś przebywała w miejscu nagrania. Ale żeby to odczuć, musisz mieć założone słuchawki, inaczej efektu nie będzie.
Pouczona przez eksperta wracam do filmu, który dla mnie wybrał, tym razem zakładam słuchawki, podkręcam głośność i faktycznie zaczynam rozumieć, o co tu chodzi. Kojący głos moderatora co prawda nadal niespecjalnie mnie wycisza, ale gdy zaczyna „masować mi uszy”, doznania rzeczywiście stają się wyjątkowo przyjemne. Niestety tylko przez kilkanaście sekund, potem zaczynają drażnić, a gdy moderator przechodzi do szczotkowania włosów, stają się wręcz irytujące. Cóż, być może naprawdę nie znalazłam jeszcze swojego „wyzwalacza”.