Diagnoza nowotwór piersi? Sprawdź, jak możesz wspierać organizm w walce z rakiem!

Od 2016 roku u blisko 8 milionów kobiet na świecie zdiagnozowano nowotwór piersi, z czego 2,3 miliona usłyszało diagnozę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Według danych pochodzących z Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że zachorowalność na raka piersi w Polsce stale rośnie: w roku 2010 odnotowano 15,8 tysięcy przypadków, a w 2013 – ponad 17 tysięcy. Nowotwory złośliwe u kobiet stanowią 22% wszystkich zachorowań. Warto również mieć na uwadze to, iż nowotwór ten może również dotyczyć mężczyzn jednak stanowi on mniej niż 1% zachorowań i od wielu lat utrzymuje się na podobnym poziomie.

Wśród czynników mogących mieć wpływ na rozwój raka piersi najczęściej wymienia się:

• wiek, który uważa się za najistotniejszy czynnik, oznacza to, że wraz z kolejnymi latami życia wzrasta ryzyko zachorowania – 80% przypadków dotyczy kobiet po 50 roku życia,
• nadwaga i otyłość lub przyrost masy ciała w wieku dorosłym (powyżej 30 lat) zwiększają ryzyko wystąpienia raka piersi po menopauzie,
• nadużywanie alkoholu bez względu na rodzaj wypijanego alkoholu (np. wysoko- czy niskoprocentowego),
• palenie tytoniu.

Zwraca się również uwagę na historię nowotworową w rodzinie lub wystąpienie napromieniowania, stosowanie terapii hormonalnej, a nawet wiek pierwszej miesiączki oraz ciąży.

Coraz większe znaczenie przypisuje się działaniom profilaktycznym, które nie tylko mają wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworu, ale również wielu innych przewlekłych chorób niezakaźnych. Zaleca się:

• utrzymywanie masy ciała w normie lub jej redukcję (w przypadku nadwagi i otyłości)
• regularną aktywność fizyczną,
• unikanie używek (alkohol, tytoń),
• karmienie piersią, jeśli to możliwe,
• unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie.

Dodatkowo niezwykle ważnym elementem profilaktyki nowotworowej jest aspekt dietetyczny. Badania wskazują, że spożywanie warzyw nieskrobiowych (np. zielone warzywa liściaste, brokuł, kalafior) oraz pokarmów obfitujących w karotenoidy (np. dynia, marchew, morela) może potencjalnie zmniejszać ryzyko zachorowania na nowotwór piersi - dotyczy to kobiet w każdym wieku. Natomiast ryzyko raka gruczołu piersiowego przed menopauzą może zmniejszyć spożywanie produktów mlecznych oraz dieta bogata w wapń. Unikanie czynników ryzyka może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi maksymalnie o 30%.

Zarówno obecność nowotworu w organizmie i jego wpływ na metabolizm oraz leczenie przeciwnowotworowe mogą wiązać się z różnymi dolegliwościami, które mogą być przyczyną zmniejszonego spożycia pokarmów, a w konsekwencji prowadzić do rozwoju lub pogłębienia niedożywienia.

Wybór sposobu leczenia zależy od bardzo wielu czynników między innymi od stopnia zaawansowania nowotworu (lekarz dobiera je na podstawie oceny klinicznej oraz patomorfologicznej), obecności, lokalizacji i rozległości przerzutów, wieku, stanu sprawności czy też chorób współistniejących. Terapia przeciwnowotworowa najczęściej dotyczy postępowania skojarzonego metod miejscowych (chirurgia, radioterapia) wraz z leczeniem systemowym (chemioterapia, hormonoterapia, metody biologiczne). W zależności od wybranego schematu postępowania terapia może powodować pewne dolegliwości, a ich występowanie oraz stopień nasilenia również zależny jest od stanu odżywienia.

W wypadku zabiegów chirurgicznych oraz radioterapii, dwóch najczęściej stosowanych metod leczenia w przypadku raka piersi, mogą wystąpić trudności z gojeniem ran oraz miejscowy odczyn popromienny. Radioterapia może też spowodować ogólnoustrojowe odczyny popromienne, które objawiają się poprzez nudności i wymioty czy utratę apetytu.

Podobne dolegliwości można zaobserwować podczas stosowania zarówno chemioterapii jak i radioterapii, a dodatkowo może wystąpić również upośledzenie odporności, zapalenie błon śluzowych, biegunki, czy też trudności w przyjmowaniu i połykaniu pokarmów.

Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki (zarówno związane z samą terapia jak i z obecnością nowotworu) mogące mieć wpływ na ilość i jakość spożywanych przez pacjenta pokarmów, ważne jest dostosowanie diety do możliwości jej spożycia przez pacjenta, a także do jego zapotrzebowania na składniki odżywcze podczas choroby.

Zapobiegaj niedożywieniu jakościowemu i ilościowemu

Niedożywienie związane z utratą masy ciała, a głównie masy mięśniowej, to istotny problem pacjentów onkologicznych i może dotyczyć od 30% do 85% chorych. Choć w przypadku nowotworu piersi problem niedożywienia jest mniejszy niż w przypadku pacjentów z nowotworami trzustki, żołądka czy głowy i szyi, to jednak równie ważny. Warto pamiętać, że nawet jeśli po rozpoznaniu nowotworu piersi nie jest obserwowany znaczący spadek masy ciała i nie zostało rozpoznane niedożywienie to choroba nowotworowa powoduje w organizmie szereg różnych zmian metabolicznych, które zwiększają zapotrzebowania na energię i/lub wybrane składniki pokarmowe np. pełnowartościowe białko. Dodatkowo dolegliwości związane z prowadzoną terapią (np. nudności, wymioty) mogą ograniczać przyjmowanie pokarmów, co w połączeniu z wyżej wymienionym zwiększonym zapotrzebowaniem, może zwiększać ryzyko rozwoju niedożywienia. Dlatego ważne jest aby zadbać o prawidłowe odżywienie organizmu właściwą dietą podczas chemioterapii i radioterapii.

Przygotuj się do leczenia onkologicznego

Dieta bogata w produkty będące źródłem białka o wysokiej wartości odżywczej (mięso, ryby, jaja, nabiał, nasiona roślin strączkowych, orzechy) jest ważnym elementem wspierającym organizm pacjenta w przygotowaniu do operacji chirurgicznej, a także chemioterapii i radioterapii. Białko jest kluczowe ze względu na swój budulcowy charakter (jest to podstawowy budulec organizmu) oraz rolę jaką pełni w procesach regeneracji komórek oraz tkanek, w szczególności po leczeniu miejscowym (przebyty zabieg operacyjny lub radioterapia) - umożliwia gojenie ran, wytwarzanie blizn oraz szybszą rekonwalescencję po zabiegu. Transportuje witaminy, składniki mineralne czy leki do odpowiednich miejsc w organizmie, a także jest ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

W związku z tym, że białko pełni tak wiele różnych funkcji i nie jest magazynowane w organizmie, konieczne jest jego regularne dostarczanie wraz z dietą, najlepiej w większości posiłków. U osoby zdrowej zapotrzebowanie na białko wynosi około 0,8 g/kg mc/dobę, natomiast u pacjentów onkologicznych zapotrzebowanie na białko wzrasta niemalże dwukrotnie - do 1,5 g/kg mc/dobę, co związane jest przede wszystkim z zaburzeniem różnych procesów metabolicznych związanych z obecnością nowotworu m.in. zwiększonym katabolizmem (rozpadem) białek mięśni.

Poniżej przestawiamy kilka sposób pomagających w radzeniu sobie z dolegliwościami występującymi podczas leczenia:

• Jedz mniejsze posiłki, a częściej.
• Dostosuj konsystencję diety oraz teksturę dań do możliwości przełykania lub ewentualnych owrzodzeń jamy ustnej.
• Pamiętaj o prawidłowym nawodnieniu organizmu, szczególnie w przypadku uczucia suchości w jamie ustnej pij często małymi łykami.
• Zadbaj o odpowiedni wygląd spożywanych posiłków, unikaj dań o intensywnych, drażniących zapachach.
• Unikaj produktów i potraw ciężkostrawnych m.in. żywności wysokoprzetworzonej, o wysokiej zawartości łuszczu, potraw smażonych. Ogranicz spożycie soli oraz cukru.
• Do przygotowywania potraw dodawaj duże ilości ziół np. mięty, melisy, majeranku, bazylii, itd.
• W celu zmniejszenia nudności możesz spróbować popijać herbatkę imbirową.
• Nie spożywaj posiłków gorących, gdyż mogą dodatkowo podrażnić błonę śluzową przewodu pokarmowego, najlepiej, aby posiłki były lekko ciepłe.

W sytuacjach, kiedy nie jest możliwe dostarczenie do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych wraz z tradycyjnymi posiłkami, lekarz zalecić może włączenie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, której przykładem jest Nutridrink Protein. Jest to preparat wysokobiałkowy i wysokoenergetycznych, który w małej objętości - 125 ml (ilość odpowiadająca objętości połowy standardowej szklanki) dostarcza aż 18 g białka, a także pozostałe składniki odżywcze (węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne). Dlatego znajduje zastosowanie jako wsparcie żywieniowe, m.in. w przypadku pacjentów onkologicznych, u których zapotrzebowanie na białko jest zwiększone. Może być spożywany jako uzupełnienie diety pomiędzy posiłkami lub jako dodatek do przygotowywanych potraw np. porannej owsianki czy koktajlu. Do wyboru jest aż 8 różnych smaków, z czego 3 z nich zostały opracowane z pacjentami onkologicznymi doświadczającymi zaburzeń w odczuwaniu smaku i zapachu – są to rześki smak czerwonych owoców, rozgrzewający smak owoców tropikalnych i imbiru oraz smak neutralny.

Prawidłowo skomponowana dieta – pokrywająca zapotrzebowanie na składniki odżywcze pacjenta onkologicznego, a do tego smaczna i dopasowana do jego możliwości przyjmowania i trawienia pokarmów jest ważnym elementem wspierającym utrzymanie prawidłowej masy ciała, zmniejszającym ryzyko rozwoju lub pogłębienia się niedożywienia, również u pacjentów z nowotworem piersi. Warto przede wszystkim zwrócić uwagę na ilość i jakoś spożywanego białka, gdyż zapotrzebowanie pacjenta onkologicznego na ten składnik jest zwiększone w porównaniu do osoby zdrowej. Jeśli jednak zastosowane modyfikacje diety nie przyniosą zakładanego rezultatu i będzie ona nadal niewystarczająca do pokrycia potrzeb organizmu, warto porozmawiać z lekarzem o żywieniu medycznym i zapytać czy Nutridrink Protein jest odpowiednim dla Ciebie rozwiązaniem.

Bibliografia:

1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/breast-cancer. Dostęp z dnia: 26.04.2021, godz. 21:00.
2. http://onkologia.org.pl/rak-piersi-kobiet. Dostęp z dnia: 24.05.2021, godzi.21:00
3. https://www.wcrf.org/dietandcancer/breast-cancer/. Dostęp z dnia: 24.05.2021, godzi.21:00
4. Baracos, V. E., Martin, L., Korc, M., Guttridge, D. C., & Fearon, K. C. (2018). Cancer-associated cachexia. Nature reviews Disease primers, 4(1), 1-18.
5. Mubarik, S., Wang, F., Malik, S. S., Shi, F., Wang, Y., & Yu, C. (2020). A hierarchical age–period–cohort analysis of breast Cancer mortality and disability adjusted life years (1990–2015) attributable to modified risk factors among Chinese women. International journal of environmental research and public health, 17(4), 1367.
6. Fitzmaurice, C., Allen, C., Barber, R. M., Barregard, L., Bhutta, Z. A., Brenner, H., ... & Satpathy, M. (2017). Global, regional, and national cancer incidence, mortality, years of life lost, years lived with disability, and disability-adjusted life-years for 32 cancer groups, 1990 to 2015: a systematic analysis for the global burden of disease study. JAMA oncology, 3(4), 524-548.
7. Britt, K. L., Cuzick, J., & Phillips, K. A. (2020). Key steps for effective breast cancer prevention. Nature Reviews Cancer, 20(8), 417-436.
8. Padamsee, T. J., Wills, C. E., Yee, L. D., & Paskett, E. D. (2017). Decision making for breast cancer prevention among women at elevated risk. Breast Cancer Research, 19(1), 1-12.
9. Tao, J. J., Visvanathan, K., & Wolff, A. C. (2015). Long term side effects of adjuvant chemotherapy in patients with early breast cancer. The Breast, 24, S149-S153.
10. Taylor, C. W., & Kirby, A. M. (2015). Cardiac side-effects from breast cancer radiotherapy. Clinical Oncology, 27(11), 621-629.
11. Buqué, A., Bloy, N., Perez-Lanzón, M., Iribarren, K., Humeau, J., Pol, J. G., ... & Galluzzi, L. (2020). Immunoprophylactic and immunotherapeutic control of hormone receptor-positive breast cancer. Nature communications, 11(1), 1-18.
12. Ośmiałowska, E., Świątoniowska, N., & Homętowska, H. (2018). Jakość życia pacjentek z rozpoznaniem nowotworu piersi. Palliat Med Pract, 3, 143-150.
13. Jassem, J., & Krzakowski, M. (2018). Rak piersi. Onkologia w Praktyce Klinicznej-Edukacja, 4(4), 209-256.
14. Mess, E., Ornat, M., & Sławomirska, R. (2017). Rola białka u chorych w postępującym stadium choroby nowotworowej. Palliative Medicine/Medycyna Paliatywna, 9(3).
15. Kłęk, S., Jankowski, M., Kruszewski, W. J., Fijuth, J., Kapała, A., Kabata, P., ... & Rutkowski, P. (2015). Standardy leczenia żywieniowego w onkologii. Onkologia w Praktyce Klinicznej-Edukacja, 1(1), 19-36.
16. De Cicco, P., Catani, M. V., Gasperi, V., Sibilano, M., Quaglietta, M., & Savini, I. (2019). Nutrition and breast cancer: a literature review on prevention, treatment and recurrence. Nutrients, 11(7), 1514.
17. WiśniewskiA, D. (2019). Leczenie żywieniowe pacjentów onkologicznych Nutritional therapy for cancer patients. Pielęgniarstwo, 125.
18. Oba, T., Maeno, K., Takekoshi, D., Ono, M., Ito, T., Kanai, T., & Ito, K. I. (2020). Neoadjuvant chemotherapy-induced decrease of prognostic nutrition index predicts poor prognosis in patients with breast cancer. BMC cancer, 20(1), 1-10.
19. Tkaczuk-Wlach, J., Sobstyl, M., & Jakiel, G. (2012). Rak piersi-znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Przeglad Menopauzalny, 16(4), 343.
20. Musiał, A. (2019). Rola wybranych pierwiastków śladowych w procesie gojenia ran.
21. Lewandowska, A., & Woźniak, A. E. (2017). Leczenie żywieniowe u chorych na nowotwory piersi. Hematologia, 8(3), 197-210.
22. Ferrini, K., Ghelfi, F., Mannucci, R., & Titta, L. (2015). Lifestyle, nutrition and breast cancer: facts and presumptions for consideration. Ecancermedicalscience, 9.