Fundacja Feminoteka partnerem kampanii L’Oréal Paris, i międzynarodowej organizacji Right To Be Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych.

W 2020 roku wystartowała na świecie międzynarodowa kampania społeczna Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych. Działania zainicjowane przez L’Oréal Paris rok później ruszyły również w Polsce. Projekt powstał w oparciu o badania Ipsos, z których wynikało, iż 84%* kobiet w naszym kraju doświadczyło molestowania w przestrzeni publicznej. W 2023 roku na zlecenie L’Oréal Paris, instytut Ipsos ponownie sprawdził, czy temat ten jest niezmiennie jednym z najważniejszych problemów z jakimi mierzą się kobiety w dzisiejszych czasach. Jak wskazują nowe badania, kształtowanie świadomości publicznej w temacie molestowania oraz jak reagować na jego przejawy w przestrzeni publicznej, to nieustająco palący problem. Dlatego też w tym roku do projektu dołącza nowy partner – fundacja Feminoteka, która jest najprężniej działającą organizacją walczącą z przemocą seksualną w naszym kraju.

Z najnowszych badań wynika, że problem w znaczący sposób dotyka kobiety poniżej 35 roku życia, w której to grupie aż 85%** kobiet deklaruje, że doświadczyło molestowania seksualnego w miejscach publicznych przynajmniej raz. Przejawy molestowania, z którymi borykają się kobiety w Polsce są często niejednoznacznie klasyfikowane jako formy przemocy. A przemoc to przecież nie tylko napaść fizyczna. Żeby o niej mówić, nie musi nawet dojść do przekroczenia granic intymności fizycznej. Nie musi dojść do dotyku. To może być gest lub słowo. A to już nie jest takie oczywiste. Badania Ipsos** pokazują również, że świadomość problemu wzrasta, ale nadal niezbędna jest edukacja na temat tego czym jest molestowanie, a przede wszystkim, jak zachować się będąc jego świadkiem.

Kluczowym powodem obojętności i braku reakcji jest niewystarczająca wiedza jak w bezpieczny i skuteczny sposób to zrobić. Aż 73%** respondentów boi się, że jeśli staną w obronie molestowanej osoby, atakujący skupi uwagę właśnie na nich. Tylko połowa pytanych osób deklaruje, że zareaguje w sytuacji, jeżeli zauważy, gdy ktoś będzie się niewłaściwie zachowywał. To wciąż za mało, biorąc pod uwagę, że 79%** molestowanych kobiet przyznaje, że reakcja ze strony świadków pozytywnie wpłynęła na zmianę sytuacji, potwierdzając, jak ważne jest reagowanie.

Celem kampanii jest edukacja i uświadamianie problemu. Ale nie tylko: także przygotowanie kobiet i mężczyzn do przeciwstawiania się molestowaniu kobiet w przestrzeni publicznej, w tym najważniejsze: nauczenie skutecznej reakcji – gdy takiego molestowania doświadczają, ale też, gdy są jego świadkami.

Dlatego do tegorocznej odsłony kampanii dołącza fundacja Feminoteka, będąca jedyną w Polsce organizacją pozarządową, która profesjonalnie i kompleksowo wspiera kobiety po przemocy seksualnej, udzielając im pomocy prawnej, psychologicznej, terapeutycznej, socjalnej, finansowej i medycznej. W ramach projektu Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych kilkanaście edukatorek organizacji przeprowadzać będzie szkolenia z metodologii 5D, czyli sprawdzonych zachowań, jakie możemy zastosować w momencie doświadczania molestowania lub będąc jego świadkiem. Warsztaty zarówno stacjonarne, jak i online realizowane będą wśród pracowników firm prywatnych oraz lokalnych organizacji, studentek/ów, pasażerek/ów komunikacji miejskiej czy podróżnych na dworcach kolejowych. Będą również obecne podczas największych wydarzeń kulturalnych i muzycznych tych wakacji, aby dotrzeć do jak największego grona uczestniczek/ów życia publicznego.

Jak mówi Joanna Gzyra–Iskandar, Rzeczniczka fundacji Feminoteka ds. przeciwdziałania przemocy wobec kobiet: "Fundacja Feminoteka dołącza do kampanii Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych, dlatego że porusza ona temat najbardziej rozpowszechnionych form przemocy wobec kobiet, które ograniczają, a w skrajnych przypadkach nawet wykluczają je z życia społecznego. To nie tylko forma przemocy, ale także dyskryminacji, a jej skala jest ogromna. Większość kobiet w Polsce doświadczyła molestowania w miejscu publicznym przynajmniej raz w życiu. Czas najwyższy skończyć ze społecznym przyzwoleniem na molestowanie, a dzięki tej kampanii mamy realne narzędzia, które mogą zmienić sytuację w naszym kraju."

"Feminoteka jest jedną z najprężniej działających organizacji w Polsce, której głównym celem jest wsparcie kobiet doświadczonych przemocą i molestowaniem w różnych momentach ich życia. Fundacja ma ogromne doświadczenie we współpracy z kobietami, tworzy bezpieczne miejsca dla ofiar przemocy, pomaga im we wszystkich aspektach. Wraz z organami państwowymi tworzy projekty prawne mające znaczący wpływ na poprawę sytuacji w naszym kraju. Ich wartości są spójne z tymi, które przyświecają marce L’Oréal Paris od początku jej istnienia, dlatego też jesteśmy idealnymi partnerami przy wspólnym tworzeniu kampanii Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych" – dodaje Magdalena Góźdź, Advocacy Lead L’Oréal Paris PL&BL HUB.

Od czerwca 2024 roku partnerem kampanii Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych jest również europejska superaplikacja Bolt, która podejmuje działania na rzecz uczynienia mobilności miejskiej bardziej przystępną, bezpieczną i zrównoważoną.

W ramach wspólnych działań zaplanowane są aktywacje przygotowane dla grupy użytkowników, w ramach których będą mogli odbyć krótkie szkolenie online z metodologii 5D, pozwalającej zdobyć wiedze na temat reagowania w sytuacji doświadczania niepożądanych zachowań w przestrzeni publicznej. Za ukończone szkolenie otrzymają oni zniżkę 15 złotych na swój następny przejazd. Szkolenia przewidziane są również dla kierowców realizujących przejazdy.

Dołączenie Bolt do projektu jest wynikiem nieustannych i rozbudowanych działań marki, mających na celu zapewnienie podróżnym bezpiecznych przejazdów. Od trzech lat Bolt współpracuje z fundacją Feminoteka. Dzięki temu powstał pierwszy w Polsce webinar szkoleniowy dla kierowców, a fundacja przeszkoliła też Zespół Wsparcia i pracowników biurowych. W 9 miastach w Polsce działa kategoria "Kobiety dla kobiet", a w samej aplikacji znajdują się m.in. rozwiązania bezpieczeństwa: nagrywanie dźwięku w czasie przejazdu, przycisk alarmowy, funkcja dzielenia się danymi przejazdu z bliską osobą czy weryfikacja tożsamości kierowców w czasie rzeczywistym.

Według badań Ipsos* za najczęściej podawany powód braku reakcji świadków molestowania w przestrzeni publicznej jest brak wiedzy co mogliby zrobić, aby pomóc. Dlatego globalna organizacja pozarządowa Right To Be opracowała METODĘ 5D, a szkolenia w zakresie jej stosowania prowadzone są przez fundację Feminoteka oraz online na stronie standup-poland.com. Co to jest metoda 5D? To techniki będące z jednej strony wsparciem dla osoby molestowanej, ale z drugiej są sposobem pokazania sprawcy – oraz pozostałym świadkom zajścia – że jego zachowanie nie jest akceptowane.

Pierwsze D to DEKONCENTRUJ, czyli przerwij incydent poprzez odwrócenie uwagi. Może to być upuszczenie kluczy, zapytanie o drogę – cokolwiek co wybije z rytmu sprawcę molestowania. Ta metoda w bezpieczny sposób może zakończyć zajście bez piętnowania sprawcy, a więc i bez ryzyka eskalacji agresji. Osoba molestowana zapewne zorientuje się, że chcemy jej w ten sposób pomóc.

Drugie D to DOŁĄCZ INNYCH – deleguj działań na inne osoby. Poproszenie o pomoc to też reakcja. Możemy poprosić o wsparcie zarówno innych świadków zdarzenia, jak i osoby mające narzędzia i/lub autorytet do podjęcia działań w danym miejscu (np. kierowca autobusu, barman). Jeśli uważamy, że sytuacja tego wymaga możemy zadzwonić na policję z prośbą o interwencję.

Kolejne D to DOKUMENTUJ, czyli nagraj incydent. Nagranie może okazać się istotne, jeśli będzie potrzebny dowód rzeczowy. Warto pamiętać, by rejestrować cechy charakterystyczne miejsca, np. nazwę ulicy, a także godzinę i dzień. Uwaga: wideo nie może trafić w niepowołane ręce, jego rozpowszechnianie bez zgody ofiary będzie dla niej wtórną wiktymizacją, poza wszystkim może pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.

Czwarte D to DOJDŹ DO GŁOSU. Ta metoda oznacza reakcję bezpośrednią: nazwanie rzeczy po imieniu, zwrócenie się do sprawcy molestowania i wyrażenie jasno, że nie akceptujemy jego zachowania. Taka reakcja może jednak oznaczać zwrócenie się agresji przeciwko nam oraz jej niebezpieczne eskalowanie. Jak pokazuje praktyka, najczęściej sprawdza się reakcja wyraźna, ale krótka. Wdawanie się w kłótnie nie kończy sporu, a go zaognia.

Piąte D to DAJ WSPARCIE PO. Wesprzyj osobę doświadczającą molestowania po zdarzeniu.

Warto zapytać, jak się czuje, jakiego rodzaju pomocy potrzebuje. Może to być odprowadzenie w bezpieczne miejsce lub wykonanie telefonu do bliskiej osoby.

To, którą z metod wybierzemy w danej sytuacji zależy od naszej intuicji i wyczucia szans jej powodzenia. Dla osoby, która doświadcza molestowania najważniejsze jest, że nie pozostawiamy jej samej.

Przez cały czas trwania kampanii społecznej Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych prowadzimy szkolenia z METODY 5D – w szkołach, na uczelniach, w biurach, instytucjach publicznych, jak również w kawiarniach i barach w całej Polsce.

W planach tylko na ten rok jest przeszkolenie kilkudziesięciu tysięcy osób.

REAGUJ ŚWIADOMIE, PRZEJDŹ KRÓTKIE 10-minutowe szkolenie!

Więcej informacji: standup-poland.com

* Międzynarodowe badanie na temat molestowania seksualnego w miejscach publicznych przeprowadzone przez firmę Ipsos dla L’Oréal Polska. N: 2000, marzec 2021 r.

**Międzynarodowe badanie na temat molestowania seksualnego w miejscach publicznych przeprowadzone przez firmę Ipsos dla L’Oréal Paris. N: 1000, grudzień 2023 r.