Hormony pod kontrolą

Zakłócenia cyklu miesiączkowego zdarzają się każdej zdrowej kobiecie. Nasz układ hormonalny jest tak wrażliwy, że wystarczy stres z powodu choroby dziecka, zmiana klimatu albo zwykłe przeziębienie, a jajeczkowanie (owulacja) może się opóźnić o kilka, a nawet kilkanaście dni. Dlatego miesiączka też pojawia się później. Jeśli następne cykle są już tej samej długości co zwykle, potraktuj takie jednorazowe opóźnienie jak coś normalnego. *Inaczej jest w przypadku, gdy miesiączka nagle przestaje się pojawiać, choć wiesz, że przyczyną nie jest ciąża. Może się również zdarzyć, że okres pojawia się np. co 30, 50 lub 60 dni, cykl ma zatem za każdym razem inną długość. Takie objawy świadczą o nieprawidłowościach w wydzielaniu hormonów. Jeśli obserwujesz u siebie zakłócenia cyklu, porozmawiaj o nich z ginekologiem. Nie czekaj, aż miesiączki uregulują się same. Zaburzenia hormonalne miewają poważne skutki. Jednym z najczęstszych jest niepłodność, inne to przedwczesna menopauza, zanik popędu płciowego czy depresja.
Jakie są najczęstsze przyczyny tych zaburzeń?
* Żyjesz w stresie *Nowa lub zbyt stresująca praca albo kłopoty rodzinne mogą wpłynąć na rozregulowanie cyklu. Silny stres zaburza pracę podwzgórza – ośrodka w mózgu odpowiedzialnego za emocje. Właśnie podwzgórze wysyła informację do przysadki mózgowej, która zawiaduje gruczołami produkującymi hormony płciowe. Jeśli wytwarza się ich za mało, miesiączki stają się coraz rzadsze. Możesz też mieć depresję, bezsenność, niechęć do seksu.
*Co zrobi lekarz?Ginekolog zbada cię, by sprawdzić, czy przyczyną zaburzeń nie jest jakaś choroba narządów rodnych, np. przewlekłe zapalenie jajników. J**eśli badanie ginekologiczne wykluczy chorobę, trzeba zrobić analizę krwi na poziom hormonów. Od jej wyniku zależy leczenie.**Oprócz terapii hormonalnej stosuje się nieraz leki przeciwdepresyjne, np. coaxil, fluoksetynę.
* Intensywnie chudniesz Jesz coraz mniej, a następstwem tego jest stopniowe zanikanie tkanki tłuszczowej. A właśnie odrobina tłuszczu na brzuchu, biodrach i pośladkach jest niezbędna, by twoje jajniki i nadnercza wytwarzały odpowiednią ilość estrogenów. Te hormony odpowiadają za regularne miesiączki i zdolność do zajścia w ciążę. Jeśli okres pojawia się coraz rzadziej albo wcale, to znak, że koniecznie trzeba iść do ginekologa albo endokrynologa. Jak najszybciej, bo możesz mieć przedwczesną menopauzę i poważne problemy zdrowotne, np. początki osteoporozy.
*Co zrobi lekarz? Po badaniu ginekolog powinien wypisać skierowanie na analizę krwi na poziom hormonów. Prawdopodobnie będziesz musiała zażywać preparat hormonalny, który pobudzi twoje jajniki i nadnercza do lepszej pracy. Dzięki temu po kilku tygodniach powinnaś odzyskać miesiączkę. Ale uwaga! Jeśli nie skończysz z głodzeniem się, kłopoty powrócą.

Masz za dużo męskich hormonów *Zwłaszcza testosteronu. To zaburzenie nosi nazwę zespołu policystycznych jajników. Przyczyną jest odziedziczenie uszkodzonego genu, choć choroba ujawnia się tylko u nielicznych kobiet posiadających taki gen. Nadmiar testosteronu powoduje, że jajniki nie produkują komórek jajowych (jajeczek). Tworzą się na nich torbiele, niekiedy groźne dla życia.
Jeśli masz duże wahania w długości cyklu albo mimo starań nie możesz zajść w ciążę, a przy tym obserwujesz u siebie tendencję do nadmiernego owłosienia np. na brzuchu i udach, koniecznie idź do ginekologa.
*Co zrobi lekarz? Zbada cię, a potem skieruje na badania poziomu hormonów kobiecych (estrogenu, progesteronu)
oraz męskich (testosteronu). Konieczna będzie też konsultacja z endokrynologiem (specjalistą od zaburzeń hormonalnych). Prawdopodobnie będziesz zażywać preparat hormonalny, dzięki czemu po kilku tygodniach cykl wyrówna się, ustąpią też pozostałe objawy. Krwawisz między miesiączkami *Może to być tylko plamienie owulacyjne, towarzyszące u wielu kobiet jajeczkowaniu. Nie należy się nim przejmować. Jeśli jednak nigdy nie plamiłaś i nagle, poza terminem miesiączki, pojawiło się trochę krwi, może to świadczyć o rozwijającym się nowotworze jajnika, mięśniakach lub innym schorzeniu ginekologicznym.
*Co zrobi lekarz? Zbada cię, powinien też pobrać wymaz na cytologię (by wykluczyć chorobę nowotworową). Konieczne będzie także wykonanie badań krwi na poziom hormonów.* Jeśli potwierdzą one nieprawidłowości, będziesz musiała zażywać preparaty hormonalne lub poddać się operacji. Zażywasz za dużo leków Niektóre preparaty zlecane przez psychiatrów lub gastroenterologów (np. sulpiryd, amitryptylina, metoclopramid), zwłaszcze jeśli bierzesz je przez dłuższy czas, mogą wywoływać zaburzenia w funkcjonowaniu podwzgórza i przysadki mózgowej. Efektem jest wytwarzanie mleka przez gruczoły sutkowe, a także rozregulowanie cyklu (a nawet zanik miesiączki!). Możesz mieć także uczucie gorąca, obrzmiałe piersi, stany depresyjne.
*Co zrobi lekarz? Skieruje cię na specjalistyczne badania krwi, dzięki którym będzie mógł stwierdzić, czy przyczyną zaburzeń cyklu jest rzeczywiście hiperprolaktynemia. Jeśli okaże się, że tak, należy przez kilka miesięcy zażywać leki obniżające stężenie prolaktyny we krwi. To ważne, efektem tego zaburzenia może być bowiem niepłodność. *
*Zbliżasz się do menopauzy *Twoje gruczoły płciowe wytwarzają coraz mniej hormonów. Cykl wyraźnie skraca się, a czasem wydłuża, miesiączki stają się coraz bardziej obfite. Możesz odczuwać suchość w pochwie, wahania nastroju, irytację, a także stracić apetyt na seks. To normalne objawy w wieku 45–50 lat. Jeśli jednak bardzo ci dokuczają, a w dodatku miewasz uderzenia gorąca lub nocne poty, kołatanie serca, jesteś przygnębiona, zgłoś się do ginekologa.
*Co zrobi lekarz? Powinien zbadać cię oraz zlecić analizę krwi na poziom hormonów. Jeśli tego nie zrobi, domagaj się skierowania. Niedobór estrogenów możesz uzupełniać, stosując hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Ma ona wiele zalet – masz więcej energii, lepszy nastrój, regularnie miesiączkujesz, chronisz się przed rakiem macicy i jajnika. Niestety, HTZ ma również wady – wzrasta ryzyko raka piersi (naukowcy nie są w tej kwestii zgodni), żylaków oraz choroby zakrzepowo-zatorowej.
* Masz problemy z tarczycą Nieregularne cykle mogą być objawem zaburzeń w pracy tego gruczołu. Przy nadczynności tarczycy krwawienia stają się rzadsze i skąpe (może dojść do ich ustania). *Inne objawy: nadmierne pobudzenie nerwowe, utrata wagi, niekiedy wytrzeszcz oczu. Przy niedoczynności tarczycy krwawienia są obfite, trwają długo.Twój niepokój powinny wzbudzić także senność, zaparcia, przyrost wagi.
Co zrobi lekarz? Da ci skierowanie na analizę krwi na poziom hormonów tarczycy. Od wyniku badań zależy, jak będziesz leczona. Terapia hormonami tarczycy pobudzi jajniki do intensywniejszej pracy, dzięki czemu miesiączki staną się regularne.
* Jak obliczać długość cyklu Warto się tego nauczyć, bo podczas wizyty u ginekologa albo na USG lekarz często pyta o długość cyklu miesiączkowego. Jak więc obliczyć, ile dni trwa cykl?
*Zaczynasz liczyć od dnia, w którym pojawia się krwawienie (nawet niewielkie), a kończysz ostatniego dnia przed wystąpieniem następnej miesiączki (następne krwawienie oznaczać będzie pierwszy dzień kolejnego cyklu). Zapisuj w kalendarzyku daty miesiączek. Ta informacja może być również potrzebna ginekologowi.

Aleksandra Barcikowska