Kontrola z urzędu skarbowego: kary

Urzędy skarbowe nie mają prawa dowolnie nakładać wysokich grzywien ani kar pozbawienia wolności wskutek dopatrzenia się wykroczenia bądź przestępstwa skarbowego. Najpoważniejsze działa wytaczane są w walce z celowym i całkowicie przemyślanym działaniem na szkodę państwa.

Polski Rząd aktywnie walczy z szarą strefą oraz oszustami podatkowymi, jednak przeciętni podatnicy nie powinni obawiać się olbrzymich kar finansowych ani więzienia za drobne niedopatrzenie.

Aktualnie w polskim systemie prawnym stosowane są przepisy Kodeksu karnego skarbowego. Prawo finansowe podlega pod Ministra Finansów, a w postępowaniach orzekają sądy powszechne bądź wojskowe.

Wykroczeniem skarbowym jest działanie uszczuplające publicznoprawną należność o maksymalnie 5-krotność wynagrodzenia minimalnego w roku popełnienia czynu – w 2019 roku to kwota 5 x 2250 zł, czyli 11 250 zł. Istnieją także wykroczenia uznawane za takie niezależnie od kwoty.

Natomiast przestępstwo skarbowe to czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy skutkujący uszczerbkiem na kwotę wyższą.

Zaniżenie podatku do zapłaty to deklaracja oraz opłacenie niższej należności niż wynika to z przeprowadzonych przez podatnika transakcji. Jest bezpośrednim skutkiem zawyżenia nieponiesionych wydatków, braku wniesienia podatku w terminie, zatajenia części przychodów albo też nieodprowadzenia podatku VAT.

Obecnie kara za przestępstwo skarbowe dla podatnika w wyniku kontroli z urzędu skarbowego to również kara ograniczenia albo pozbawienia wolności od 5 dni do 5 lat. Kara grzywny natomiast waha się pomiędzy 10 a 720 stawkami dziennymi.

Stawka dzienna to kwota od 1/30 wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku do jej 400-krotności (czyli 400 x wymieniona 1/30). A więc w 2019 roku stawka dzienna to 75 zł do 30 000 zł, co daje łączną wysokość kary w wysokości od 750 zł do 21 600 000 zł. Sąd koryguje wysokość stawki dziennej po uwzględnieniu dochodów przestępcy, jego możliwości zarobkowych oraz uwarunkowań rodzinnych.

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe waha się pomiędzy 1/10 wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę a jego 20-krotnością. W 2019 roku wartości te wyniosą odpowiednio 225 zł oraz 45 000 zł. Oprócz kary grzywny sąd może nas również ukarać mandatem karnym w wysokości do 2 minimalnych wynagrodzeń (aktualnie do 4 500 zł).

Obecnie obowiązują postanowienia ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1958, z późn. zm.). Projekt ustawy o zmianie ustawy opublikowano na stronach Rządowego Centrum Legislacji 9 stycznia 2019 roku, a ostateczną wersję przygotowano 21 grudnia poprzedniego roku.

Za nowelizację ustawy Kodeksu karnego skarbowego odpowiadają następujące współdziałające instytucje: Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Zakłada się zaostrzenie ogólnych konsekwencji za łamanie przepisów karno-skarbowych.

Nowelizacja ustawy Kodeksu karnego skarbowego opracowana przez organy rządowe przewiduje m.in.:

• Niemożliwość stosowania tzw. czynnego żalu (to głównie wykazanie inicjatywy przy ujawnieniu własnych błędów, ich korekta, zapłata należności i wskazanie innych osób współdziałających podczas popełniania czynów zabronionych) już po rozpoczęciu czynności przez któryś z organów kontrolujących.
• Zmiany w definicjach wielkości wartości przedmiotu czynu – to kryterium odróżnia części wykroczeń od przestępstw. W efekcie urząd skarbowy może ukarać podatnika bardziej dotkliwie, podwyższając wartość zabronionego czynu, także umorzenia będą znacznie rzadsze.
• Dłuższy okres przedawnienia wykroczeń oraz przestępstw skarbowych, szczególnie o wysokiej szkodliwości społecznej.
• Podniesienie minimalnej liczby stawek dziennych do 20 przy niezmienności maksymalnej, czyli 720. W praktyce wymierzona kara będzie znacznie bardziej adekwatna do popełnionego czynu i odczuwalna dla kieszeni osoby, która dokonała zaniechania bądź popełniła czyn prawnie zabroniony. Przykładowo po zmianie w 2019 roku minimalna kara wyniesie 1500 zł.