Kości dziurawe jak ser szwajcarski
Osteoporoza jest schorzeniem szkieletu polegającym na zmniejszeniu się masy kości oraz spadku ich wytrzymałości. Wszystko to powoduje, że są one bardziej podatne na złamanie, nawet pod wpływem niewielkiej siły, która nie uszkodziłaby zdrowej kości. Osteoporoza dotyka głównie kobiet, a częstotliwość jej występowania zwiększa się z wiekiem. To schorzenie stwierdza się u ok. 7 proc. kobiet w wieku 45-54 lat, ale już u prawie połowy z nich w wieku 75-84.
Osteoporoza jest schorzeniem szkieletu polegającym na zmniejszeniu się masy kości oraz spadku ich wytrzymałości. Wszystko to powoduje, że są one bardziej podatne na złamanie, nawet pod wpływem niewielkiej siły, która nie uszkodziłaby zdrowej kości. Osteoporoza dotyka głównie kobiet, a częstotliwość jej występowania zwiększa się z wiekiem. To schorzenie stwierdza się u ok. 7 proc. kobiet w wieku 45-54 lat, ale już u prawie połowy z nich w wieku 75-84.
Szczytową masę kostną osiągamy w wieku 30-39 lat, a u mężczyzn jest ona nawet o 50 proc. większa niż u kobiet. Z wiekiem masa kostna spada, a po menopauzie te ubytki są nawet większe. Kobiety tracą o 1-2 proc. masy kostnej rocznie do osiągnięcia wieku 60 lat. Potem proces ten nieco zwalnia. Wobec powyższego nie dziwi zwiększona łamliwość kości w tej grupie osób.
Dodatkowo, w niektórych przypadkach istnieje genetyczna predyspozycja do osteoporozy. Córki kobiet, które przebyły złamanie w wyniku osteoporozy, są na nie bardziej narażone. Okazuje się, że również przynależność rasowa nie pozostaje bez znaczenia. Rasa czarna trzykrotnie rzadziej zapada na osteoporozę niż biała lub żółta. Powszechny jest pogląd, że kobiety drobne, wątłe i szczupłe częściej zapadają na osteoporozę. Niestety, w tym wypadku ludowa prawda okazuje się prawdziwa.
Zdrowe kości wymagają wapnia. Nie dziwi zatem, że także dieta i tryb życia mogą stanowić czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy. Mała zawartość wapnia, fosforu i witaminy D w pokarmie przyczyniają się do osteoporozy. Również niedobór białka w diecie pogarsza jakość kości, ponieważ zmniejsza on wchłanianie wapnia z pokarmu. Palenie tytoniu i przewlekły alkoholizm także są szkodliwe dla kości.
Schorzenia dodatkowe takie jak zaburzenia hormonalnie, zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego, choroby nerek, czy szpiku mogą prowadzić do wcześniejszego rozwoju osteoporozy. W takim przypadku mamy do czynienia z osteoporozą wtórną. Leki takie jak sterydy, niektóre leki przeciwpadaczkowe, heparyna i cyklosporyna zmniejszają masę kostną. Ich działania niepożądane również mogą przyspieszyć rozwój osteoporozy.
Jak rozpoznać osteoporozę?
Występowanie u kobiety wyżej wymienionych czynników ryzyka, lub złamania przed 45 rokiem życia, które powstało przy niewielkim urazie, może nasuwać podejrzenie osteoporozy. Wbrew pozorom zrobienie zwykłego zdjęcia rentgenowskiego nie jest dobry sposobem na rozpoznanie tego schorzenia. Dzieje się tak, ponieważ dopiero zmniejszenie masy kostnej o 30 proc. jest widoczne przy badaniu tą metodą.
Badaniem specjalistycznym, wykorzystywanym w diagnostyce zrzeszotnienia kości, jest densytometria, czyli badanie gęstości kości. Jej wynikiem jest liczbowy T-score. Jego wartość poniżej –2,5 wskazuje na osteoporozę.
Leczenie osteoporozy
Najpoważniejszymi powikłaniami osteoporozy są złamania kręgów kręgosłupa oraz szyjki kości udowej. Charakteryzują się one długim okresem rekonwalescencji i znacznie ograniczają funkcjonowanie. Dlatego ważne jest zapobieganie złamaniom osteoporotycznym. Dobrą profilaktyką osteoporozy jest również wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Należy też zapobiegać upadkom poprzez odpowiednie przystosowanie środowiska osoby chorej oraz wyposażenie jej w odpowiednie obuwie i inne pomoce, których może ewentualnie potrzebować.
Dieta bogata w wapń i podawanie witaminy D zwiększa wytrzymałość kości. Dobrym źródłem wapnia są: mleko, kefiry i jogurty; można go także podawać w tabletkach. Działaniem niepożądanym diety bogatej w wapń mogą być zaparcia. Lekami pierwszego wyboru w osteoporozie są leki z grupy bisfosfonianów. Wbudowują się one w kość i zwiększają jej wytrzymałość.
Powinno się je przyjmować rano na czczo i popijać dużą ilością wody. Innymi lekami, które podaje się w tej jednostce chorobowej, są raloksyfen i kalcytonina łososiowa. Udowodniono, że hormonalna terapia zastępcza zmniejsza ryzyko złamań osteoporotycznych u kobiet po menopauzie. Jednak nie zaleca się jej stosowania w celu leczenia lub zapobiegania zrzeszotnieniu kości, ponieważ jednocześnie zwiększa ryzyko zatorowości i raka piersi.
