Małgorzata Kożuchowska zagra Stanisławę Gierek. Kim była pierwsza dama PRL‑u?

Mocno tapirowane włosy, fioletowa garsonka i lekki uśmiech. Na razie tak Małgorzata Kożuchowska prezentuje się w roli Gierkowej. Dla aktorki to nie lada wyzwanie stać się najsłynniejszą kobietą komunistycznej Polski. Do dziś krążą o niej legendy. Dzięki Kożuchowskiej odżywają.

Michał Koterski zagra Edwarda Gierka, jego żonę – wspomniana Kożuchowska. Co za zaskoczenie! Wybór tej dwójki jest co najmniej zaskakujący. Ale dzięki niemu wszyscy czekają na ten film. Dziennikarka Karolina Korwin Piotrowska jako jedna z pierwszych skomentowała medialne doniesienia.

"Plotkowano o niej, że do fryzjera lata do Paryża, a po dodatki do Wiednia, wydaje fortunę na garsonki, które sama sobie wymyślała, nie zawsze trafnie – wzrost 160, rozmiar 46. Kochała futra i drogie dodatki, a natapirowany kok miał jej dodawać wzrostu. Modnisia, kapłanka domowego ogniska, gospodyni, która potrafiła mocno ryknąć. A on – postawny, silny facet, twardy jak skala, symbol bajecznego luksusu made in Poland, ale na kredyt, z lat 70., uosobienie pozornego otwarcia Polski i Polaków na świat i spełnienia marzeń o światowym życiu. Do czasu. Niedługo film. Czekam. To może być ciekawa opowieść" – napisała, nie kryjąc entuzjazmu.

Urodziła się w 1918 roku w Sosnowcu. Niespełna 20 lat później, 10 kwietnia 1937, powiedziała "tak" Edwardowi. Miała prowadzić mu dom, sama nie chcąc niczego więcej. "Prosta, niewykształcona kobieta. Miała w sobie wiele ciepła. Typowa Ślązaczka dbająca o rodzinę, mąż musiał mieć ugotowane na czas i uprane" – wspominali ją znajomi. Wszystko zmieniło się, gdy Gierek został I sekretarzem KC PZPR. Z dnia na dzień z żony przy mężu Stanisława miała przeistoczyć się w pierwszą damę. Nigdy nie pracowała. Od rządzenia był on, ona siedziała nad pracą magisterską.

W latach 70. pisał ostatni I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Mieczysław Rakowski: "Wiluś Szewczyk [felietonista Trybuny Robotniczej – red.] zaklina się, że Stasia Gierkowa w październiku ubiegłego roku obroniła pracę magisterską. Napisała (to znaczy ktoś za nią napisał) wspomnienia o swojej pracy politycznej w Belgii. Całość opatrzono tak zwanym aparatem naukowym i w ten sposób Uniwersytet Śląski nadał jej tytuł magistra. Moczar, którego podczas naszego niedawnego spotkania zapytałem, czy to prawda, potwierdził".

Stanisławę z dnia na dzień przemianowano na Stachę. Wreszcie rodacy wołali na nią "Bona cukrowa", tuż po wprowadzeniu kartek. Nazwisko Gierkowa było odmieniane przez wszystkie przypadki. Złośliwie wypowiadano się o jej urodzie, mówiąc, że wygląda jak mężczyzna z dziwnym kokiem. A skąd ten kok? Ponoć z samego Paryża. Plotkom nie było końca. Fryzura Gierkowej to wierzchołek góry lodowej. Sensację wzbudzały też jej stroje. Garsonki traktowała jako podstawę każdej swojej stylizacji. Dopasowane i jednokolorowe ozdabiała zawsze sznurem korali. Czego by o niej nie powiedzieć, pozostawała sobie wierna.

Prosta Ślązaczka odnalazła się na szczycie, wierząc głęboko, że nic nie zachwieje jej pozycją. Podobno wymarzyła sobie nawet, że zamieszka w Zamku Królewskim. – Jeden z apartamentów miał być podobno przygotowywany dla żony Edwarda Gierka. Miała mieć w nim m.in. łazienkę z armaturą sprowadzoną specjalnie z Włoch – zdradziła Bożena Radzio, kuratorka zamkowej ekspozycji "Zniszczenie i odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie".

Te plany wzięły jednak w łeb. – W 1980 roku zrezygnowano z pomysłu utworzenia na Zamku gościnnych apartamentów, co miało zapewne związek z wystąpieniami robotniczymi i powstaniem Solidarności. Dlatego nigdy nie wyposażono wnętrz do końca, jednak w planach miały się tam znaleźć głównie tzw. meble henrykowskie, stylizowane na XIX-wieczne, wykonane według starych projektów z litego drewna. Jednym ze znanych przykładów tych mebli jest m.in. Okrągły Stół – wyjaśniła Radzio.

Po fali wspomnianych strajków Gierek musiał się spakować. Świat, który tak przypadł do gustu Stanisławie, powoli upadał. Nie umiała tego pojąć. Pytała, skąd ta cała nienawiść w kierunku jej męża. Co mogła począć ze sobą tak barwna postać jak ona? No cóż, żyć dalej.

– Bardzo ceniłam rodzinę Gierków. Gdy pierwszy raz szłam do przyszłych teściów, nogi się pode mną uginały ze strachu, a tam żona Edwarda Gierka częstuje mnie upieczonym przez siebie ciastem. Ona wszystko robiła sama, miała tylko panią do sprzątania – tak wspominała ją w książce "Czerwona księżniczka" Ariadna Gierek, żona jej syna Adama. Ten jest obecnie senatorem V kadencji i deputowanym do Parlamentu Europejskiego VI, VII i VIII kadencji.

W rozmowie z Wirtualną Polską o rodzinnym domu mówił tak: "Myśmy się nie wychowywali w duchu dorobkiewiczostwa. Był nacisk na to, żeby się uczyć, kształcić, żeby nie iść do łopaty".

Ojca pożegnał w 2001 r., matkę w 2007. Przyczyną śmierci Stanisławy Gierek była nasilająca się niewydolność krążenia. Ceremonia pochówku była świecka i skromna. Kiedy wspomina się Gierkową, skromność nie jest słowem, którego się używa. I oby twórcy filmu oddali to, kim była na dużym ekranie.

 "Doszłam do ściany". Maja Frykowska o burzliwej przeszłości