Przyklej i zdrowiej, czyli o lekach w plastrach

Zastrzyki są najczęściej bolesne, a tabletki mogą podrażniać układ pokarmowy. Alternatywą dla tradycyjnych form podawania leków jest transdermalny system terapeutyczny, czyli po prostu plastry. Pomagają rzucić palenie, uśmierzyć ból, a nawet złagodzić objawy choroby Parkinsona czy ADHD. Plaster składa się z trzech warstw. Pierwsza z nich, najbardziej zewnętrzna, pełni funkcje ochronne, np. przed wilgocią.

Środkowa warstwa zawiera substancję leczniczą, która uwalniana jest przez warstwę przylegającą do skóry. Uwolniony lek przenika do krwiobiegu i dociera do miejsca przeznaczenia. Taki mechanizm działania niesie ze sobą wiele korzyści. Jakich? Przede wszystkim odciążony zostaje układ pokarmowy, który bardzo często ulega podrażnieniom w wyniku stosowania leków doustnych – ma to szczególne znaczenie dla osób z chorobą wrzodową.

Po drugie, plaster przez cały czas uwalnia stałą dawkę leku, podczas gdy tabletki działają „skokowo” – ta właściwość z kolei odgrywa dużą rolę przy zwalczaniu przewlekłego bólu. Istotną zaletą jest wygoda stosowania plastrów – w zależności od rodzaju mogą pozostawać na skórze 1-7 dni, nie ma więc ryzyka pominięcia dawki leku.

Jednak plastry, jak każdy farmaceutyk, mogą wywoływać niepożądane skutki. Najczęściej jest to podrażnienie skóry, objawiające się wysypką, świądem bądź zaczerwienieniem. W przypadku leków wydawanych na receptę skutki uboczne mogą obejmować także nudności czy zawroty głowy. Niektóre plastry – przede wszystkim te z hormonami jako substancją aktywną – posiadają szereg przeciwwskazań do stosowania, np. choroby zakrzepowo-zatorowe.

* Dlaczego tak trudno rzucić palenie?*

Przezskórna forma podawania leków ma również pewne ograniczenia, np. zbyt duża masa cząsteczkowa niektórych substancji leczniczych uniemożliwia ich przenikanie przez skórę. Wiele osób obawia się odklejenia plastra – choć zdarza się to bardzo rzadko, warto zasięgnąć opinii lekarza o postępowaniu w takim przypadku.

Bez recepty możemy kupić kilka rodzajów plastrów. Walkę z nałogiem palenia ułatwią plastry z nikotyną (Nicorette, NiQuitin), łagodzące objawy odstawienia. Plastry na opryszczkę (Compeed) zmniejszą jej widoczność oraz przyspieszą leczenie. Przy migrenowych bólach głowy pomocne będą plastry nasączone wyciągami roślinnymi (Migren Patch), nerwobóle i bóle związane z zapaleniem korzonków zmniejszą plastry rozgrzewające z wyciągiem z ostrej papryki (np. Kapsiplast), natomiast bóle stawów i bóle wywołane urazami złagodzą plastry chłodzące z mentolem (np. Prel Blue).

Dostępne są również plastry zmniejszające dyskomfort w przypadku pęcherzy, odcisków czy halluksów (np. Compeed). Plastry na receptę przeznaczone są do długotrwałego stosowania pod kontrolą lekarza. Przy przewlekłym bólu, np. związanym z chorobą nowotworową, skuteczne są plastry z fentanylem (np. Durogesic) lub buprenorfiną (np. Transtec). W przypadku choroby niedokrwiennej serca stosowane są plastry z nitrogliceryną (np. Nitroderm), natomiast w chorobie Alzheimera – z riwastygminą (Exelon).

Plastry z hormonami chronią przed ciążą (Evra) bądź łagodzą objawy menopauzy (np. Fem 7 Combi). Nowością są plastry zawierające ritalin (Daytrana), przeznaczone dla dzieci z nadpobudliwością psychoruchową (ADHD) – na razie niedostępne w Polsce.

Skuteczność plastra uzależniona jest od jego prawidłowego umieszczenia na skórze. Pamiętajmy, aby przyklejać go na skórę suchą i zdrową – bezwzględnie należy unikać miejsc z podrażnieniami czy ranami. Plastry możemy umieszczać na ramionach, pośladkach, biodrach, podbrzuszu, w okolicach krzyża – wyjątek stanowią oczywiście plastry przeciwmigrenowe, które należy nakleić na skroniach, czy plastry na opryszczkę, odciski bądź halluksy. Plaster przyciskamy do skóry i chwilę przytrzymujemy. Po kilku dniach – określonych w ulotce lub przez lekarza – kolejny plaster umieszczamy w nowym miejscu.

POLECAMY: * Dlaczego tak trudno rzucić palenie?*