Zrozumieć stres

Z uwagi na to, że na świecie nie istnieją ludzie o takim samym charakterze, trudno znaleźć parę osób, które w taki sam sposób reagowałyby na stres. Reakcje stresowe mają więc specyficzny, wielce indywidualny charakter. Pomimo zmiany warunków, postępu cywilizacyjnego i naszego własnego rozwoju umysłowego, pewne rzeczy pozostają niezmienne na przestrzeni tysięcy lat. Tak właśnie jest ze sposobem reagowania na stres. W dzisiejszych czasach jedynie natura stresu uległa zdecydowanej zmianie. Z tego względu my sami również powinniśmy inaczej reagować na stres.

Współcześnie źródłem stresu nie są sprawy egzystencjalne, takie jak brak pożywienia czy wody, ale kwestie bardziej prozaiczne. Na ogół są one związane z wykonywaną pracą albo sytuacją zawodową. Prężnie zmieniający się świat, nowe technologie i wszechobecny postęp cywilizacyjny powodują, że człowiek musi umieć się dostosować. Musi być na tyle elastyczny, aby nadążyć za tymi wszystkimi zmianami. Jeśli mu się to nie udaje, pojawia się stres. Wynika z tego, że współcześnie brak umiejętności dostosowania się również może być bodźcem stresowym.

W ścisłym sensie stres to stan mobilizacji organizmu potrzebny nam, byśmy sprostali zadaniom, wyzwaniom i zmiennym okolicznościom życia. Jeśli taka mobilizacja przynosi względnie pozytywne rezultaty, nie jest zanadto rozciągnięta w czasie, a po niej następuje odprężenie i powrót do umownie normalnego funkcjonowania, możemy mówić o stresie pozytywnym. To tzw. eustres, dodający energii. Niekiedy odczuwamy go nawet jako przyjemny stan pobudzenia. Gdy jednak mobilizujemy organizm zbyt długo, bez odpoczynku lub jesteśmy narażeni na nadmiernie wysoki stres, z którym w aktualnym stanie nie możemy sobie poradzić, następuje przeciążenie. Mówimy wtedy o stresie negatywnym, czyli tzw. dystresie, paraliżującym nasze działanie.

Stres negatywny jest wynikiem zachwiania równowagi między zasobami organizmu a obciążeniami, którym jest poddany. Dłużej utrzymujący się brak równowagi może prowadzić do rozmaitych zaburzeń somatycznych i pogorszenia stanu psychicznego, a w skrajnych przypadkach do wyczerpania wszelkich – fizycznych, emocjonalnych, intelektualnych i chemicznych – zasobów energii organizmu.

Zrozumienie stresu pozwala na opracowanie najlepszych w naszym przypadku mechanizmów radzenia sobie z nim. Dzięki wypracowaniu metod redukcji stresu, sukcesywnie staje się on coraz słabszy, aż w końcu nie jest on dla nas zbyt dużym problemem. Trzeba dążyć do tego, aby stres działał na nas wyłącznie w sposób pozytywny, mobilizując do wytężonej pracy, ale tylko w krótkich okresach czasu.