Antykoncepcja dostosowana do potrzeb

26 września po raz 8. w ponad 70 krajach obchodzony jest Światowy Dzień Antykoncepcji (World Contraception Day). Tegoroczne hasło kampanii brzmi: „Twoje życie. Twoja przyszłość” i ma na celu podkreślenie, jak istotne w życiu młodych ludzi jest przyszłościowe myślenie w kontekście antykoncepcji oraz fakt, że nie powinna mieć ona charakteru działania „na ostatnią chwilę”.

Bez wątpienia najlepiej metodę antykoncepcyjną pomoże dobrać nam lekarz ginekolog. Podczas wizyty specjalista przeprowadzi badanie i wybierze sposób, który będzie dostosowany do naszego stanu zdrowia, potrzeb, stylu życia i będzie skuteczny oraz komfortowy. Organizm każdej kobiety reaguje inaczej na konkretne preparaty, dlatego też nie ma uniwersalnej metody dla wszystkich.

Metod antykoncepcji jest coraz więcej, na dodatek, ilu ekspertów, tyle opinii, które z nich są najlepsze. Tymczasem ta różnorodność jest zbawienna – bo każdy z nas jest inny, prowadzimy rożne style życia i mamy odmienne doświadczenia.

Ze statystyk wynika, że tylko około 40 proc. Polek zabezpiecza się przed niechcianą ciążą. Jedynie 12 proc. kobiet sięga po tabletki hormonalne. Niestety w dalszym ciągu około 20 proc. par decyduje się na stosunek przerywany. Około 30-40 proc. ludzi będących w stałych związkach decyduje się na używanie prezerwatyw.

Tymczasem korzystanie ze źle dopasowanej prezerwatywy nie tylko zmniejsza przyjemność z seksu dla obojga partnerów, ale także podnosi ryzyko infekcji oraz nieplanowanej ciąży.

Jak pokazują liczne badania, prezerwatywa lub kalendarzyk małżeński są najczęściej w Polsce wybieranymi metodami antykoncepcji, choć wcale nie są to metody najpewniejsze. Dla osób planujących niebawem dziecko, ryzyko zajścia w ciążę nie stanowi wielkiego obciążenia, dla pozostałych seks z niepewną antykoncepcją porównywany jest do rosyjskiej ruletki. Na pewno taka antykoncepcja nie ingeruje w organizm ani kobiety, ani mężczyzny.

Prezerwatywa jest ponadto zawsze wskazana u osób, które nie mają stałych partnerów seksualnych, gdyż chroni przed przenoszonymi drogą płciową chorobami, w tym wirusami HPV i HIV. Musi być wówczas stosowana nawet przez osoby, które przed ciążą zabezpieczają się w inny sposób.

Kalendarzyk cyklu miesięcznego jako metoda antykoncepcyjna zdaje egzamin jedynie wówczas, gdy kobieta bardzo dokładnie notuje przebieg swojego cyklu (można to robić mierząc temperaturę w pochwie), jeśli jest on bardzo regularny, a w dniach owulacji oraz na dwa dni przed i dwa dni po jej zakończeniu, para całkowicie wstrzymuje się od penetracji.

W tym miejscu koniecznie należy dodać, że stosunek przerywany przez ekspertów nie jest uznawany za metodę antykoncepcyjną. Jest nieskuteczny – niewielkie ilości plemników znajdują się bowiem także w wydzielinie, która z penisa dostaje się do pochwy jeszcze przed wytryskiem.

Bardzo popularna, ale jednocześnie krytykowana za szkodliwe działania na zdrowie, antykoncepcja hormonalna to metoda dla kobiet, które cenią sobie połączenie wygody stałej ochrony przed niechcianą ciążą z możliwością zrezygnowania z antykoncepcji praktycznie w każdej chwili. Trzeba liczyć się jednak z faktem wprowadzania do swojego organizmu hormonów, co niektóre kobiety mogą przypłacić problemami ze zdrowiem (najczęstszymi efektami ubocznymi antykoncepcji hormonalnej są obrzęki, przybieranie na wadze, problemy z krążeniem lub nadciśnienie).
Aby ich uniknąć, konieczna jest konsultacja z lekarzami także innych specjalności niż ginekolog i przeprowadzenie dokładnych badań (m.in. z krwi – tzw. prób wątrobowych), które wykluczą ewentualne przeciwwskazania zdrowotne do przyjmowania kuracji hormonalnej.

Sama forma tej metody antykoncepcyjnej to już kwestia drugorzędna, tu firmy farmakologiczne oferują szeroką gamę środków – od pigułek, wciąż najpopularniejszych (których minusem jest jednak konieczność bardzo dokładnego przyjmowania ich w określonym czasie), przez przyklejane raz na tydzień plastry, aż po krążki domaciczne, które wprowadzone do dróg rodnych kobiety same stopniowo uwalniają odpowiednią dawkę hormonów.

Wraz ze zmieniającym się stylem życia Polaków, większą świadomością seksualną kobiet i otwartością mężczyzn, coraz popularniejsze stają się też takie rozwiązania antykoncepcyjne, które zapewniają beztroski seks przez lata.

Dla kobiet są to mechaniczne spirale domaciczne, zwykle zakładane na 5 lat, blokujące dostęp plemników do jajowodów kobiety. Jeśli kobieta zmieni zdanie i postanowi zajść w ciążę, podczas bezbolesnego zabiegu lekarz ją usunie. Błędnie uważa się, że jest to metoda dla kobiet, które urodziły już dziecko. – Badałem geometrię jamy macicy i rozmiar tejże geometrii nie ma nic wspólnego z rodzeniem czy nie rodzeniem, tak jak nos nie zmienia się z dnia na dzień. Wkładkę można wyjąć i w ciągu miesiąca zajść w ciążę – wyjaśnia dr Eugeniusz Siwik, ginekolog-położnik.

Antykoncepcja długoterminowa jest – zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego – uznawana za jedną z optymalnych form antykoncepcji: o korzystnym profilu korzyści w stosunku do ryzyka. Co ważne, mogą z niej korzystać także młode kobiety.

W Finlandii na przykład obecnie już co piąta kobieta stosuje długoterminowe rozwiązania, takie jak hormonalny system wewnątrzmaciczny.
W odróżnieniu od tabletek, antykoncepcja długoterminowa nie wymaga codziennego stosowania. Jednorazowa aplikacja hormonalnego systemu wewnątrzmacicznego zapewnia skuteczną ochronę przez kilka kolejnych lat. W tym czasie można cieszyć się życiem we dwoje i realizować swoje aspiracje: studiować, podróżować, czy zbierać doświadczenie zawodowe, bez obaw związanych z nieplanowaną ciążą. Jeśli zaś zmianie ulegną życiowe plany czy priorytety, nic nie stoi na przeszkodzie rozpoczęcia starań o dziecko: płodność wraca już z chwilą usunięcia systemu wewnątrzmacicznego czy implantu.

- W przypadku tabletek efektywność wymaga bezwzględnej konsekwencji. Tymczasem o co najmniej jednej tabletce w cyklu zapomina blisko połowa kobiet – tłumaczy dr Grzegorz Południewski, ginekolog-położnik.- Jeden wewnątrzmaciczny system hormonalny działa natomiast przez trzy lata. Przez ten czas konieczne byłoby przyjęcie ok. 1092 pigułek antykoncepcyjnych. Oznacza to potencjalnie 1092 okazje do popełnienia błędu. Upowszechnienie wiedzy na temat różnorodnych form antykoncepcji - w tym tych najbardziej nowoczesnych jak antykoncepcja długoterminowa - to szansa na to, by młodzi ludzie podejmowali w przyszłości bardziej odpowiednie decyzje odnośnie życia seksualnego oraz świadomie planowali powiększenie rodziny.

Warto zwrócić uwagę na mało znane, ale nowoczesne i zarazem wysoce skuteczne rozwiązanie, jakim jest antykoncepcyjny implant. Mały, giętki implant umieszczony w aplikatorze wszczepia się bezpośrednio pod skórę w górnej części ramienia kobiety.
– Implant powoli uwalnia etonogestrel, czyli syntetyczny hormon żeński podobny do progesteronu. Niewielka ilość hormonu stale uwalniana jest do krwiobiegu – mówi dr n. med. Natalia Fischer. – Substancja czynna zawarta w implancie działa w dwojaki sposób. Po pierwsze zapobiega uwalnianiu komórki jajowej z jajnika. Po drugie, powoduje zmiany w śluzie szyjkowym macicy, co utrudnia przedostawanie się nasienia do macicy – dodaje. Środek chroni przed ciążą przez okres trzech lat, a zaprzestanie stosowania możliwe jest w każdej chwili przez usunięcie implantu.

Zaletą metody jest fakt, że mogą ją stosować kobiety, które nie mogą przyjmować estrogenów, które zawarte są w tabletkach antykoncepcyjnych. Metoda wyróżnia się wygodą stosowania, nie trzeba bowiem, np. pamiętać o codziennym zażywaniu tabletek. Szacuje się, że skuteczność metody wynosi ponad 99 proc. Stosowanie implantu może wiązać się ze zmianami w miesiączkowaniu lub niewystępowaniu menstruacji.

– Istnieje oczywiście grupa pacjentek, która nie może pozwolić sobie za stosowanie tego typu sposobu antykoncepcji. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, żółtaczka, ciężka choroba wątroby, rak piersi lub narządów rodnych wyklucza wykorzystanie metody – mówi dr n. med. Zofia Mikołajewska-Fischer, specjalista chorób kobiecych i położnictwa. Co ważne, implant powinien być zakładany i usuwany przez lekarza. – To specjalista wybierze odpowiedni czas na rozpoczęcie stosowania metody, uzależniony on będzie od indywidualnej sytuacji pacjentki – dodaje. Co ważne po usunięciu implantu płodność wraca szybko.

„Nie stosowałam do tej pory antykoncepcji hormonalnej.”
Dolegliwości zdrowotne – powiedz lekarzowi o wszystkich swoich chorobach i przyjmowanych lekach. Niektóre leki mogą osłabiać działanie tabletek antykoncepcyjnych. Ginekolog będzie wiedział, który rodzaj antykoncepcji powinnaś zastosować bez obawy przed ich nieskutecznością.

Dolegliwości związane z cyklem miesięcznym – zwróć uwagę na wszystkie dokuczliwe objawy pojawiające się w określonych etapach cyklu, np. silne bóle i obfite krwawienia miesiączkowe. Odpowiednio dobrana antykoncepcja może pomóc zniwelować te dolegliwości, z drugiej strony lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu sprawdzenia, co jest ich przyczyną.

Zmiany skórne i nadmierne owłosienie – warto powiedzieć lekarzowi o tym, że zależy ci również na poprawie cery oraz „pozbyciu” się np. wąsika lub zbyt obfitego owłosienia w innych miejscach ciała. Zdarza się, że te problemy są bezpośrednio związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem gospodarki hormonalnej, a wykrycie źródła problemu pomoże nie tylko w dobraniu odpowiedniej metody antykoncepcji, ale jednocześnie pozytywnie wpłynie na twój wygląd.

„Stosowana przeze mnie antykoncepcja hormonalna mi nie odpowiada.”
Nudności – zdarza się, że kobiety w pierwszych cyklach przyjmowania antykoncepcji mają nudności. Czasami wystarczy zmienić porę przyjmowania antykoncepcji (zazwyczaj na wieczorną), ale jeżeli sytuacja się przedłuża i uniemożliwia normalne funkcjonowanie, może okazać się, że konieczne będzie odstawienie lub zmiana metody antykoncepcji.

Problemy w sferze seksualnej – pamiętaj, że mniejsza lub niska ochota na współżycie czy też brak satysfakcji seksualnej nie musi być „normą” przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej. Jej celem nie jest zmniejszenie częstotliwości współżycia, ale zabezpieczenie przed nieplanowaną ciążą dokładnie wtedy, gdy decydujesz się na zbliżenie. Jeżeli zauważasz u siebie takie zmiany, weź sprawy w swoje ręce i porozmawiaj o nich z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednią antykoncepcję.

Opuchnięcia, nadwrażliwość piersi, bóle głowy – niektóre kobiety mają wrażenie tzw. puchnięcia. Jest to oznaka zatrzymywania się wody w organizmie. Często pojawia się również nadwrażliwość piersi i ból głowy. W pierwszych miesiącach może to być naturalna reakcja organizmu, ale jeżeli objawy się przedłużają, porozmawiaj o nich z lekarzem. Może np. zmiana tabletek antykoncepcyjnym zniweluje te objawy lub dowiesz się, jak długo mogą się one utrzymywać i kiedy już zaczynają świadczyć o nieprawidłowościach.

Inne dolegliwości – jeżeli pojawiają się jakiekolwiek inne dolegliwości, które wiążesz z momentem rozpoczęcia przyjmowania antykoncepcji, koniecznie zgłoś to lekarzowi. Nie lekceważ sygnałów, które daje ciało. Lekarz na pewno powie, z czego mogą wynikać twoje objawy lub zleci dodatkowe badania.

Podczas rozmowy z każdym lekarzem pamiętaj o tym, co jest dla ciebie ważne i czego chcesz się dowiedzieć. Pomaga w tym lista pytań czy wątpliwości, które się nasuwają, kiedy myślisz o swoim zdrowiu i włączeniu antykoncepcji. Nie bój się pytać kilka razy o to samo lub prosić o więcej szczegółów. Zapewne masz określone oczekiwania. Nie każda kobieta ma je identyczne, dlatego należy porozmawiać ze specjalistą, aby wiedział, w jaki sposób udzielić potrzebnych informacji. Lekarz powinien poinformować cię o skutkach leków, czyli ich pożądanym wpływie a także ewentualnych niekorzystnych następstwach. Warto, byś rozumiała, jak działa tabletka na twój organizm. Poruszanie tematów z zakresu własnej intymności często wzbudza wstyd lub napotyka na opory.

Być może po raz pierwszy będziesz rozmawiała o tym, że boisz się spadku libido lub chciałabyś, aby twoje potrzeby seksualne były wyraźniejsze. Czasami wstydzimy się mówić o tym, że nie chcemy przytyć, że mamy problemy w sypialni z powodu suchości pochwy lub, że oczekiwałyśmy pozytywnego wpływu na skórę, bo ona wciąż nosi oznaki mocnego trądziku. Na swoje problemy czy dyskomfort płynący z ciała popatrz jak na problem medyczny i w taki sposób rozmawiaj o tym z lekarzem.

- W dużej mierze to od ciebie zależy, jak będzie wyglądała rozmowa, czego się dowiesz. Ostatecznie to ty decydujesz o przyjmowaniu danej tabletki, wyborze metody antykoncepcji, warto byś wiedziała wystarczająco dużo, aby podjąć wraz informacjami od lekarza dobrą decyzję o przyjęciu leku, kontynuowaniu lub jego zmianie - dodaje Dorota Gromnicka, psycholog, ekspert programu „Zdrowa ONA”.

„Chcę zajść w ciążę w tym roku, ale jeszcze nie teraz”
Jeżeli planujesz zajście w ciążę w ciągu najbliższych miesięcy, a stosujesz lub planujesz stosowanie antykoncepcji, musisz koniecznie o swoich planach powiedzieć lekarzowi. W większości przypadków płodność wraca już w pierwszych miesiącach po zakończeniu stosowania antykoncepcji hormonalnej, ale to lekarz będzie wiedział, która metoda antykoncepcji jest w tym czasie dla ciebie najlepsza i nie przedłuży okresu oczekiwania na poczęcie.

Metoda, która w równie bezpieczny i prosty sposób pozwala cieszyć się seksem bez obaw o ewentualną ciążę jest męska antykoncepcja – wazektomia. Powszechnie stosowana w wielu krajach, także w Polsce, gdzie jest wykonywana od 10 lat, zdobywa coraz większą popularność.

– Najprościej mówiąc to nacięcie nasieniowodów, a tym samym zatrzymanie plemników przed dostaniem się do spermy – wyjaśnia dr Eugeniusz Siwik, jeden z pierwszych specjalistów przeprowadzających w Polsce wazektomię. – Piętnastominutowy zabieg wykonywany jest bez użycia skalpela, pod miejscowym znieczuleniem, i – co warto dodać – wbrew powszechnej opinii jest legalny i odwracalny. Zabieg rewazektomii może bowiem w pełni przywrócić funkcje rozrodcze.

Wazektomia nie ma żadnego wpływu na popęd i sprawność seksualną, a podczas stosunku mężczyzna, który się jej poddał, funkcjonuje zupełnie normalnie. Nowe plemniki nadal są produkowane, a te już istniejące z czasem zanikają w ramach naturalnego metabolizmu. Zbliżenie kończy się wytryskiem z tą jedynie różnicą, że w nasieniu nie ma plemników. Statystki z krajów, w których wazektomia jest popularna od lat pokazują, że taki zabieg chwalą sobie zarówno mężczyźni jak i ich partnerki – wdzięczne partnerom za to, że temat antykoncepcji wzięli na siebie, nie obarczając ich zdrowia.

_ Światowy Dzień Antykoncepcji organizowany jest od 2007 roku. W jego ramach podejmowane są różnorodne tematy dotyczące odpowiedzialnego życia seksualnego oraz nowoczesnej antykoncepcji. Kampanię wspiera koalicja 11 organizacji pozarządowych z całego świata oraz przedstawiciele środowisk naukowych i biznesowych._

(gabi/mtr), kobieta.wp.pl

* Dr Google na temat antykoncepcji - obalamy mity*

* Antykoncepcja chirurgiczna*

* Chcesz cieszyć się seksem? Ćwicz!*

* Seks oralny, którego on nigdy nie zapomni*