Endometrioza? Samo nie przejdzie!

Z endometriozą zmaga się coraz większa grupa kobiet. Jest to jedna z głównych przyczyn pogorszenia ich jakości życia. Leczenie związanego z chorobą bólu oraz niepłodności generuje też ogromne koszty.

Objawy tej choroby są jednak mało charakterystyczne i dość często bagatelizowane. Wiele z nas nadal uważa, że bolesne miesiączkowanie to element fizjologii i nic się nie da z tym zrobić, co sprawia, że rozpoznanie endometriozy opóźnia się o kilka lat od wystąpienia pierwszych objawów. Problem zamiast zostać wyeliminowany, nasila się.

A tymczasem niewiele z nas wie, że endometriozy nie wolno bagatelizować. Kobiety na nią chorujące często doświadczają ciężkich objawów, które znacząco obniżają ich jakość życia, a w skrajnych przypadkach prowadzą do rozwoju depresji.

Szacuje się też, że 30–50 proc. niepłodnych kobiet ma endometriozę. Kiedy jej nie leczą, odsuwają w czasie możliwość zajścia w ciążę. Warto więc rozpocząć diagnostykę uwzględniającą tę chorobę, zwłaszcza wtedy, gdy od dłuższego czasu bezskutecznie staramy się o potomstwo, a przeprowadzone dotychczas badania nie ujawniły żadnych nieprawidłowości.

Endometrioza zwiększa też ryzyko zachorowania na raka jajnika jasnokomórkowego i endometrialnego.

Jak leczy się endometriozę?

U kobiet z rozpoznaną endometriozą w łagodzeniu bólu zaleca się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen. Warto jednak pamiętać, że ich długotrwałe stosowanie może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych, m.in. problemów z żołądkiem.

Wśród metod farmakologicznych leczenia endometriozy wyróżnia się też terapie hormonalne, m.in. hormonalne środki antykoncepcyjne (stosowane cyklicznie lub w sposób ciągły), progestageny (w tym wkładki wewnątrzmaciczne), agoniści GnRH, antagoniści GnRH i inhibitory aromatazy.

U niektórych pacjentek jednak tego rodzaju leczenie może wywołać działania niepożądane. Do najczęściej zgłaszanych należą: bóle głowy, trądzik, przyrost masy ciała, plamienie z pochwy, zmęczenie i uderzenia gorąca.

Ulgę w chorobie przynieść może również zdrowa dieta (bez glutenu, cukru, kawy i alkoholu), a także fizjoterapia. Niektóre kobiety czują się też lepiej po zastosowaniu ziół, np. ziela skrzypu i krwawnika, nasion lnu i liści brzozy.

Kiedy potrzebne jest chirurgiczne leczenie endometriozy?

W zabiegowym leczeniu endometriozy istotne jest, by odtworzyć stan anatomiczny i czynnościowy narządu rodnego.

Złotym standardem w leczeniu operacyjnym endometriozy jest laparoskopia, która jednocześnie pozwala na diagnostykę zmian endometrioidalnych. Jest to zabieg małoinwazyjny, który uwzględnia plany macierzyńskie pacjentki. Polega na wycięciu ognisk endometriozy z otrzewnej lub narządów sąsiadujących, uwolnieniu zrostów oraz wyłuszczeniu torbieli endometrioidalnych, co znacząco zwiększa szansę na poczęcie dziecka.

Zaawansowana endometrioza, obejmująca pęcherz moczowy, jelita czy przegrodę odbytniczo-pochwową, powinna być operowana w specjalistycznych ośrodkach z odpowiednio przeszkoloną wielospecjalistyczną kadrą. Im lepszy sprzęt, tym dokładniejsze usunięcie wszystkich ognisk choroby, co zmniejsza ryzyko jej nawrotu.

Jakie konsekwencje może nieść ze sobą nieleczona endometrioza?

Tkanka podobna do endometrium, która lokalizuje się poza macicą, indukuje przewlekłą reakcję zapalną. Może też prowadzić do uszkodzenia narządów sąsiednich albo odległych (zwłaszcza jelit, nerek, macicy). Ma to swoje poważne konsekwencje, m.in. pogorszenie funkcji przewodu pokarmowego. Głęboko naciekająca endometrioza może zwęzić światło jelita, co może prowadzić do niedrożności.

Zaawansowana choroba sprzyja również występowaniu tzw. niemego wodonercza. Ogniska endometriozy sprawiają, że nerki pracują z coraz większym trudem, a w skrajnych przypadkach tracą swoją funkcję. A wówczas nie ma innego sposobu leczenia niż usunięcie nerki.

Stąd też leczenie endometriozy jest niezwykle ważne i nie wolno go bagatelizować. To szansa na życie bez bólu i uniknięcie komplikacji, a w wielu przypadkach również nadzieja na zajście w ciążę.

Źródła:

1. Information on Endometriosis. Patient leaflet based on the ESHRE Guideline on Endometriosis 2022.

2. Tamże.

3. Czy endometrioza może powodować raka? [https://www.youtube.com/watch?v=HBev3TfuS4g].

4. Na czym polega laparoskopowe leczenie endometriozy? [https://youtu.be/983OXYkSNdU].

5. Jakie są konsekwencje endometriozy? [https://youtu.be/sFm2I04gxjE].