Fazy snu – ile powinno być snu głębokiego i płytkiego?

Proces spania nie jest jednolity, ale dzieli się na kilka zróżnicowanych faz. Na podstawie aktywności bioelektrycznej mózgu, naukowcy wyróżniają cztery fazy snu:

• fazę zasypiania,
• fazę lekkiego (płytkiego) snu,
• fazę głębokiego snu i bardzo głębokiego,
• fazę marzeń sennych.

Zasypianie to stan bezpośrednio poprzedzający sen, będący spontaniczną utratą świadomości. Po zaśnięciu pojawiają się naprzemiennie fazy od 2 do 4 – najpierw sen płytki, potem głęboki, a następnie faza marzeń sennych. Cykl obejmujący wymienione fazy nazywany jest cyklem snu. Biorąc pod uwagę, że człowiek przeciętnie śpi 8 godzin, to można założyć w ciągu nocy występuje średnio 5 cykli snu.

Co istotne, faza marzeń sennych nazywana jest fazą snu REM, od angielskiego zwrotu rapid eye movement, oznaczającegoszybkie ruchy gałek ocznych.

Sen REM jest nazywany także snem paradoksalnym ze względu na to, że aktywność kory mózgowej przypomina aktywność podczas czuwania.

W fazie REM snu pojawiają się marzenia senne. Aby człowiek nie poruszał się w czasie realnych snów, jego mięśnie szkieletowe rozluźniają się. Wyjątkiem są mięśnie poruszające gałkami ocznymi, a także odpowiedzialne za oddychanie oraz krążenie krwi.

Fazy snu od 1 do 3 określane są natomiast jako fazy snu NREM (od nonrapid eye movement), ponieważ gałki oczne pozostają w ich trakcie nieruchome. Sen w fazie NREM jest nazywany snem klasycznym. W tym cyklu snu aktywność bioelektryczna mózgu zmienia się względem opisanej wcześniej – wyraźnie spada.

Zresztą nie tylko aktywność mózgu zmniejsza się. W czasie snu NREM obniża się metabolizm komórkowy. Zmniejsza się aktywność oddechowa. Temperatura ciała ulega obniżeniu. Zwalnia także praca serca.

Jeśli w fazie NREM pojawiają się marzenia senne, to są one mało wyraźne. Zwykle nie są one zapamiętywane.

Każda faza snu różni się między sobą. Podczas zasypiania organizm człowieka przechodzi ze stanu czuwania do snu. U każdej osoby proces ten może przebiegać w różnym czasie. Niektórzy zasypiają po kilku minutach, inni potrzebują nawet pół godziny. W tej fazie oddech wyraźnie zwalnia. Przychodzi odprężenie.

Następnie śpiący wchodzi w fazę płytkiego snu, w czasie której następuje utrata świadomości, a aktywność mózgu znacznie spada. Charakterystyczne dla tej fazy jest to, że ruchy gałek ocznych ustają, mięśnie rozluźniają się, a tętno i temperatura ciała obniżają się.

Warto podkreślić, że fazy snu lekkiego trwają najdłużej w każdym cyklu snu. Stanowią około połowy całkowitego czasu snu.

Kolejna jest faza głębokiego snu, która charakteryzuje sięmaksymalnym rozluźnieniem mięśni i minimalną aktywnością mózgu. Na tym etapie procesu spania człowiek najbardziej odpoczywa. Następna i jednocześnie ostatnia jest faza REM, w której funkcje organizmu ponownie nabierają tempa.Puls i tętno wzrastają, a oddech przyspiesza. Charakterystyczne dla fazy są szybkie ruchy gałek ocznych pod zamkniętymi powiekami, które towarzyszą marzeniom sennym. Co istotne, w fazie REM mózg przetwarza informacje zdobyte w ciągu dnia.

Czasami sen zostaje przerwany. Warto wiedzieć, że kilkukrotne wybudzanie się w ciągu nocy (w czasie snu płytkiego) nie jest niczym niepokojącym, pod warunkiem, że czuwanie trwa kilka minut. Człowiek zwykle nie pamięta momentów, w których się budzi, o ile po kilku minutach ponownie zasypia. Jeśli jednak fazy czuwania trwają dłużej, zaburzają cykl snu, a tym samym obniżają zdolność organizmu do regeneracji.

Gdy człowiekowi brakuje głębokiego snu, budzi się zmęczony, wyczerpany i niezdolny do działania. Aby temu przeciwdziałać, warto spróbować zmienić czas wstawania, tak by budzić się w fazie snu lekkiego.

Fazy snu przebiegają w określonym czasie. Ile powinien trwać głęboki sen, a ile płytki? Ile powinna trwać faza REM? Uważa się, że fazy od pierwszej do czwartej trwają średnio od 90 do 110 minut.

Fazy snu lekkiego trwają najdłużej w każdym cyklu i stanowią około połowy całkowitego czasu. Jednakże z każdym kolejnym cyklem długość snu głębokiego skraca się, a faza REM wydłuża. W sumie fazy REM trwają o prawie jedną czwartą dłużej niż fazy snu głębokiego.

Zasadniczo uważa się, że dorosły człowiek powinien spać 7-9 godzin. Jednakże osoby starsze (powyżej 65 lat) mają mniejsze zapotrzebowanie na sen. W tej grupie wiekowej sen trwa średnio o godzinę lub dwie krócej.

Autor: Joanna Woźniak

Suplement diety. Zawiera składniki, które wspomagają funkcje organizmu poprzez uzupełnienie normalnej diety. Nie ma właściwości leczniczych.

Materiał ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny, nie stanowi porady lekarskiej i nie może zastąpić kontaktu ze specjalistą. Wszelkie informacje dostępne w Materialne dla bezpieczeństwa przed ich zastosowaniem, należy skonsultować z lekarzem.