Jod - przereklamowany mikroelement?
Szacuje się, że w organizmie co trzeciej Polki występuje niedobór tego pierwiastka. Dlatego wiele kobiet stosuje suplementację jodu, żeby uniknąć problemów z tarczycą, a w okresie ciąży zapobiec wadom rozwojowym płodu. Jednak pojawia się coraz więcej informacji o niebezpieczeństwach związanych z nadmiarem tego mikroelementu w organiźmie. Gdzie leży prawda?
Niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy
Szacuje się, że w organizmie co trzeciej Polki występuje niedobór tego pierwiastka. Dlatego wiele kobiet stosuje suplementację jodu, żeby uniknąć problemów z tarczycą, a w okresie ciąży zapobiec wadom rozwojowym płodu.
Jednak pojawia się coraz więcej informacji o niebezpieczeństwach związanych z nadmiarem tego mikroelementu w organizmie. Gdzie leży prawda?
Jod jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, a zwłaszcza niewielkiego, ale bardzo ważnego gruczołu w kształcie motyla, czyli tarczycy.
Pierwiastek uczestniczy bowiem w syntezie dwóch produkowanych przez nią hormonów, tyroksyny i trójjodotyroniny, odgrywających kluczową rolę w regulacji metabolizmu, niezbędnych dla prawidłowego działania układu nerwowego, serca i mięśni.
Tekst: Rafał Natorski/(RAF)/(kg), WP Kobieta
Uważaj na Hashimoto
Problemy zaczynają się, gdy gruczoł wytwarza zbyt mało lub za dużo hormonów. Objawami niedoczynności są zwykle: narastające zmęczenie, apatia, uczucie senności, nadwrażliwość na zimno, obfite miesiączki, zaparcia, suchość skóry, a czasem także zaburzenia pamięci.
Konsekwencją zbyt niskiej produkcji hormonów bywa coraz powszechniejsze wśród kobiet schorzenie autoimmunologiczne, czyli zapalenie tarczycy Hashimoto. Widocznym objawem choroby bywa rozrost obwodu szyi.
Nadczynność, czyli nadmierne uwalnianie hormonów, powoduje wzmożoną pobudliwość nerwową, chudnięcie, biegunki, przyspieszenie czynności serca, stałe uczucie gorąca, wzmożoną potliwość i postępujące osłabienie.
U niektórych kobiet występują wówczas także krótkie i skąpe miesiączki. Nadczynność często przejawia się w formie wola guzkowego lub choroby autoimmunologicznej (Gravesa-Basedowa). Jej ryzyko wzrasta z wiekiem i jest większe u osób, u których schorzenie występowało w rodzinie. Pozostawiona bez leczenia niesie ogromne ryzyko rozwoju chorób serca, osteoporozy czy demencji.
Skarbnica jodu
Powodem problemów z tarczycą, zwłaszcza niedoczynności, może być niedobór jodu. Organizm dorosłego człowieka potrzebuje codziennego dostarczania ok. 150 mikrogramów tego mikroelementu - najlepiej razem z dietą.
Solidną dawkę jodu znajdziemy w rybach morskich, owocach morza, drobiu, jajach, przetworach mlecznych (białym serze, maślance, kefirze), szpinaku, szparagach, jarmużu, cebuli, rzepie, pomidorach i bananach.
Warto też wiedzieć, że niektóre warzywa (kapusta, kalafior, brukselka) zawierają związki, które w znaczny sposób obniżają poziom wchłaniania jodu z żywności. Na szczęście zazwyczaj neutralizuje je obróbka termiczna.
Postaw na sól
Świetnym źródłem cennego mikroelementu jest sól morska. W Polsce od blisko 20 lat obowiązkowo wzbogaca się jodem także przeznaczaną do konsumpcji sól kamienną (już jedna łyżeczka dostarcza wymaganych 150 mikrogramów pierwiastka).
W aptekach znajdziemy również wiele suplementów diety, w składzie których znajduje się spora dawka jodu. Czy każda kobieta może je zażywać?
Badania naukowe wykazały, że u osób ze skłonnością do zaburzeń tarczycowych nadmiar jodu może prowadzić do rozwoju albo zaostrzenia wspomnianych już schorzeń autoimmunologicznych, czyli zapalenia tarczycy Hashimoto i choroby Gravesa-Basedowa. Natomiast gdy cierpimy na alergię, zbyt duża podaż tego mikroelementu grozi reakcją uczuleniową, niekiedy prowadzącą nawet do niewydolności oddechowej.
Warto zażywać suplementy?
Suplementację jodu zaleca się szczególnie kobietom w ciąży i karmiącym. Jest on niezbędny dla płodu, który od około 12 tygodnia zaczyna wytwarzać własne hormony tarczycowe.
Niedobór pierwiastka może bezpośrednio prowadzić do zaburzeń rozwoju dziecka, których najcięższą postacią jest tzw. wrodzony zespół niedoboru jodu, objawiający się ciężkim upośledzeniem umysłowym wynikającym z pierwotnej niedoczynności tarczycy.
Maluchowi grozi również niedosłuch, zaburzenia mowy czy ruchu.
Wrodzona niedoczynność tarczycy
Naukowcy odkryli, że dzieci kobiet, u których w okresie ciąży i karmienia piersią stosowano dodatkową suplementację jodu, charakteryzowały się ilorazem inteligencji o ok. 8 proc. wyższym niż rówieśnicy, których matki nie dostarczały organizmowi dodatkowych dawek pierwiastka.
Jednak także tutaj pojawiają się wątpliwości. Badacze pod kierunkiem dr Kary J. Connelly z amerykańskiego Uniwersytetu Medycznego w Oregonie odkryli bowiem, że przyjmowanie przez ciężarną kobietę nadmiernych ilości jodu w postaci suplementów sprzyja rozwojowi u dziecka... wrodzonej niedoczynności tarczycy, która może skutkować zaburzeniami układu nerwowego.
Nadmiar mikroelementu powoduje czasowe zahamowanie funkcjonowania tarczycy. U dorosłych ten efekt szybko ustępuje, natomiast płody i niemowlęta nie wykształciły odpowiedniego mechanizmu obronnego.
Dlatego specjaliści podkreślają, że kobiety ciężarne powinny konsultować przyjmowanie dodatkowych dawek jodu z lekarzem.
