Mało kto w dzisiejszych czasach wierzy we wróżki czy horoskopy. Niezmiennie jednak intryguje nas odkrywanie pewnych cech ludzkiej osobowości w oparciu o pozornie nic nieznaczące wskazówki. Czy istnieje zatem sposób, żeby określić inteligencję człowieka na podstawie tego, który z kolei się urodził? Okazuje się, że tak, i są na to dowody naukowe!
Mało kto w dzisiejszych czasach wierzy we wróżki czy horoskopy. Niezmiennie jednak intryguje nas odkrywanie pewnych cech ludzkiej osobowości w oparciu o pozornie nic nieznaczące wskazówki. Czy istnieje zatem sposób, żeby określić inteligencję człowieka na podstawie tego, który z kolei się urodził? Okazuje się, że tak, i są na to dowody naukowe!
Kiedy dwaj wybitni psychologowie społeczni, R. Zajonc i G. Markus, publikowali wyniki swojego przełomowego badania na łamach Psychological Review, prawdopodobnie dobrze wiedzieli, jak wielką burzę wywoła. Do czego doszli naukowcy?
(sr)
Dziwne dane
Inspiracją dla badaczy był wielki spis powszechny dokonany w niektórych państwach europejskich po I wojnie światowej. Zebrano szczegółowe informacje o milionach ludzi, łącznie z takimi danymi jak wynik w kwestionariuszu inteligencji.
Co się okazało? Po szczegółowej analizie materiału badawczego trzeba było dojść do wniosku, że inteligencja zależy w dużej mierze od tego, którym z kolei jest się dzieckiem i jak liczna jest rodzina. Dane te ukazywały tę zależność nawet wtedy, kiedy wyeliminowało się wszystkie czynniki zakłócające, takie jak klasa społeczna czy poziom wykształcenia.
Kto najmądrzejszy?
Z danych w oczywisty sposób wynikało, że najmądrzejsze jest pierwsze dziecko – niezależnie od tego, ile dzieci przyszło na świat w danej rodzinie. Nie oznacza to jednak, że pierworodni zawsze wykazują się największym ilorazem inteligencji.
Ważna ilość dzieci
Okazuje się, że inteligencja pierwszego dziecka zależy również od tego, ile posiada ono rodzeństwa. Najlepszy klimat do rozwoju ma ono najwyraźniej wtedy, kiedy posiada jednego brata lub siostrę.
Co z czasem?
Co więcej, pierworodny wykazuje największe zdolności intelektualne, jeżeli różnica wieku między nim a siostrą czy bratem wynosi mniej niż 5 lat. Jeśli rodzeństwo urodzi się później, mądrość pierwszego dziecka z kolei odrobinę spada.
Reszta rodzeństwa
Z danych wynika prosta zależność. Każde z kolei dziecko wydaje się być mniej inteligentne. Im więc później urodzi się potomek, tym gorzej wpływa to na jego zdolności intelektualne. Co więcej, im więcej dzieci, tym mniejsza ogólna inteligencja każdego z nich.
Wyjątki
Złą passę zdaje się przełamywać dopiero szóste z kolei dziecko. Okazuje się, że szósty potomek jest odrobinę inteligentniejszy od piątego.
Co z jedynakami?
Wbrew pozorom, okazuje się, że jedynacy wcale nie znajdują się na wygranej pozycji. Ich inteligencja odpowiada mniej więcej ostatniemu dziecku z rodziny z czwórką potomków.
Dlaczego tak się dzieje?
Zajonc i Markus próbują wyjaśnić opisaną zależność. Według nich, wszystko zależy od tego, jak dziecko jest stymulowane intelektualnie. Pierworodnemu rodzice poświęcają najwięcej czasu. Potem pierwsze dziecko musi dzielić uwagę rodziców ze swoim rodzeństwem.
Jeżeli w rodzinie jest tylko dwójka dzieci, wciąż odbierają oni dużo uwagi rodziców, jednocześnie w pewnym sensie nawzajem stymulując się intelektualne. Co innego, jeżeli dzieci jest więcej. Nie mogą one wtedy liczyć na pełne zainteresowanie rodziców.
Przełamanie średniej
Szóste dziecko z kolei posiada przeważnie starsze rodzeństwo, które zajmuje się nim i zapewnia optymalny rozwój. Może więc liczyć na pomoc nie tylko rodziców, ale także starszych braci i sióstr.
Nie zawsze najlepiej
Co zatem z jedynakami? Według badaczy, są oni pozbawieni pozytywnego wpływu rodzeństwa na rozwój. Dlatego właśnie w ostatecznym rozrachunku są mniej inteligentni, niż osoby wychowujące się z bratem czy siostrą.
Badacze zaznaczają, że jeżeli rodzeństwo urodziło się w odstępie aż 10 lat, to nie można już mówić o wzajemnym wpływie. Zależności są wtedy takie, jakby wychowywało się dwóch jedynaków.
Ile mieć dzieci?
Czy to oznacza, że należy mieć tylko dwójkę dzieci? A może podczas rekrutacji na stanowiska kierownicze uwzględniać tylko pierworodnych? Nic bardziej mylnego! Pamiętajmy, że powyższe dane to tylko średnie. Istnieje wiele genialnych dzieci, które urodziły się jako ostatnie i wiele miernych pierworodnych.
Wyniki badań były zresztą bardzo często kwestionowane. Zarzucano im stronniczość i nieuwzględnianie pewnych ważnych aspektów, takich jak zaangażowanie rodziców w wychowanie. Nie wpadajmy więc w panikę i starajmy się wychowywać dzieci jak najlepiej.
(sr)
