Na co pomaga joga?

„A umiesz założyć nogę za głowę?” – można było usłyszeć od dzieci przekomarzających się na podwórkach w czasach, kiedy dzieci z kluczami na szyi jeszcze przekomarzały się na podwórkach, a nie na forach internetowych. Jeśli takie pytanie zadano by osobie ćwiczącej jogę, odpowiedź brzmiałaby prawdopodobnie – „Umiem o wiele więcej”.

Popularnie mianem jogi określa się ćwiczenia gimnastyczne pochodzące z Indii, choć w rzeczywistości jest to system filozoficzny zajmujący się związkami między ciałem, umysłem, świadomością i duchem. Joga ma różne „ścieżki”. Jedne zajmują się wyzwoleniem z reinkarnacji poprzez zdobywanie wiedzy duchowej (Dźgana Joga), inne dążą do wyzwolenia poprzez bezinteresowne czyny (Karma Joga) lub recytowanie mantr (Mantra Joga). To, co my nazywamy jogą to tzw. Hatha Joga – czyli ćwiczenia fizyczne (asana) i oddechowe (pranajama).

Joga zakłada, że ciało i umysł są ze sobą ściśle powiązane. Nie można co prawda bezpośrednio wpływać na umysł, ale można oddziaływać nań poprzez praktykowanie asan, pranajam i medytację. Badania amerykańskich naukowców wskazały, że praktykowanie jogi podnosi poziom kwasu gamma-aminomasłowego w mózgu. Jest to neuroprzekaźnik, którego brakuje w mózgach osób z zaburzeniami psychicznymi lub neurologicznymi. Osobom chorym stężenie neuroprzekaźnika w mózgu powiększa się dzięki podawaniu odpowiednich leków. U joginów, bezpośrednio po praktyce, poziom kwasu gamma-aminomasłowego wzrasta samoczynnie o 27%. Ćwiczenia redukują też fizyczne efekty stresu na ciało przez wspomaganie relaksacji i zniżanie poziomu kortyzolu, pomagając w ten sposób leczyć depresję. Kontrola oddechu pomaga natomiast skupić się na teraźniejszości, a także poprawia koordynację, czas reakcji i pamięć.

Fizyczne efekty praktyki jogi to np. uwolnienie od bólu. Odpowiednie kombinacje redukują ból, szczególnie w okolicach szyi, kręgosłupa i stawów, co pomaga poprawić ogólną posturę ciała. Łagodzone w ten sposób mogą być również migreny. Asany zwiększają elastyczność i ruchliwość ciała, poszerzając zakres ruchu, redukując obolałość i rozluźniając napięcie mięśni. Wiąże się to też ze zwiększeniem siły ćwiczącego – pozycje wzmacniają mięśnie, a przez to całe ciało. Joga poprawia funkcjonalność płuc, ucząc ludzi oddychać wolniej i głębiej. Dotleniona krew efektywniej przemieszcza do komórek ciała, a skupienie na oddechu poprawia krążenie, korzystnie wpływa na pracę serca i przyspiesza metabolizm. Joga może pomóc w odchudzaniu. Praktyka asan redukuje napięcie nerwowe, które bywa przyczyną objadania się, a regularne ćwiczenia poprawiają trawienie i gospodarkę hormonalną. Asany wzmacniają też słabe części ciała oraz rozciągają te, które są zablokowane. Oznacza to, że większy obszar ciała włącza się w aktywność
ruchową.

Ćwiczenia jogi korzystne są już dla dzieci w wieku od 7-8 lat, a elementy jogi można wprowadzać nawet w przedszkolu, gdzie maluchy naśladują zwierzęta. Właściwa praktyka jogi nie powinna jednak zacząć się zbyt wcześnie. Na tym etapie dzieci traktują jogę jak zabawę, w której spontanicznie i żywiołowo próbują naśladować różne pozycje. Joga to również sposób na zredukowanie wahań nastroju, bólów, skurczów, wrażliwości piersi i obrzęków, które towarzyszą napięciu przedmiesiączkowemu. Należy jednak pamiętać, że w tym okresie niektóre asany są dozwolone, niektóre wręcz zalecane, ale są też takie, których nie wolno wykonywać – głównie chodzi tu pozycje odwrócone i ćwiczenia wzmacniające brzuch.

Ćwiczyć jogę można również w trakcie ciąży, o ile ćwiczyło się przed zapłodnieniem. Joga w tym okresie jest dobrym sposobem na zachowanie formy, wzmocnienie okolic miednicy, poprawienie funkcjonowania tarczycy i ciśnienia krwi. Jednakże, unikać należy pozycji odwróconych, nadwyrężających okolice brzucha i podbrzusza, oraz tych, które wiążą się z nadmiernym wysiłkiem. Po porodzie, szybkość powrotu do praktyki zależy od kondycji młodej mamy. Po cesarskim cięciu zaleca się dłuższy odpoczynek. Osoby młode oraz pierworódki mogą rozpocząć praktykę już po miesiącu. Optymalna przerwa to 3 miesiące. Joga ułatwia też łagodne przejście przez okres przekwitania. Istnieją asany schładzające, regenerujące, podwyższające próg drażliwości, stabilizujące, przynoszące uczucie lekkości i poprawiające ukrwienie mózgu – a więc wpływające na pamięć.

Joga może być w zasadzie praktykowana przez wszystkich. Istnieją jej różne odmiany, a dla każdego można opracować indywidualny zestaw ćwiczeń, uwzględniający wiek i stan zdrowia. Należy zawsze jednak pamiętać, by w sytuacjach wątpliwych skonsultować się z lekarzem, a praktyki odbywać pod opieką wykwalifikowanego trenera. Oczywiście, w wyniku ćwiczenia asan można odnieść kontuzje jak w przypadku każdej aktywności ruchowej. Są one jednak na ogół efektem niedostatku wiedzy u osoby prowadzącej zajęcia lub brakiem zdrowego rozsądku u osoby ćwiczącej.

Praktykując asany nie musimy akceptować filozofii i duchowości stojącej za jogą. Popularność jej bierze się właśnie z tego, że może być z powodzeniem traktowana tylko jak ćwiczenia sprawnościowe lub relaksacyjne. Jogą zajmowało się wielu znanych ludzi – począwszy od Artura Rubinsteina, a skończywszy na sezonowych gwiazdkach wspomagających w ten sposób kuracje odwykowe. Co ciekawe, jogę ćwiczą podobno prezydenci Rosji i Kolumbii, Dmitrij Miedwiediew i Álvaro Uribe Vélez. Obrady parlamentu, debaty i negocjacje zwiększają ciśnienie, a jak wiadomo jednym z efektów jogi jest wyciszenie emocji, redukcja stresu i uwolnienie napięcia. Może więc i nasi politycy powinni zatrudnić specjalistów od jogi. Aby żyło się lepiej.