Pierwsza miesiączka

Dojrzewamy w różnym wieku. Opóźnienia miesiączki, zatrzymania, zdarzają się. Bywa też odwrotnie, niektóre dziewczynki zaczynają miesiączkować gdy mają lat 12. Dużo zależy od warunków ekonomicznych danej rodziny, np. sposobu odżywiania, ogólnego stanu zdrowia. Generalnie pojawienie się pierwszej miesiączki to zwykle duże przeżycie. Jak się do niego przygotować?

Dlaczego to już
Pierwsza miesiączka (nazywana menarche) pojawia się zwykle między 10 a 17 rokiem życia, kil¬ka lat po pierwszych oznakach pokwitania. Trudno powiedzieć ze stuprocentowa pewnością, co powoduje wystąpienie pierwszej miesiączki. Wiadomo jednak, że procesy, które prowadzą do pojawienia się cyklu miesiączkowego zaczynają się jeszcze przed urodzeniem. Zaczątki komórek jajowych znajdują się już u tygodniowych żeńskich zarodków. Na krótko przed pokwitaniem przysadka mózgowa wydziela większe ilości hormonu luteinizującego i folikulotropowego. Menstruacja pojawia się, jeżeli lutropina uwalniana jest rytmicznie i w wystarczającej ilości. Na czas jej pojawienia się mają też na pewno wpływ uwarunkowania genetyczne, odżywianie i ogólny stan zdrowia. Zbadano, że lepsza opieka zdrowotna i lepsze odżywia¬nie obniżyły średni wiek wystąpienia pierwszej miesiączki do 12,5 roku (przed wiekiem 15,5).

Większa nie urośniesz
Stwierdzono też wpływ zależności stosunku między tłuszczem a pozostałą masą ciała, na czas wystąpienia pierwszej miesiączki; może to być spowodowane tym, że tłuszcz odgrywa pewną rolę w wytwarzaniu hormonów. Jeśli będzie go za mało, bo, np. wystąpi skok wzrostu, miesiączka może się nie pojawić. Do wystąpienia menarche większość dziewcząt osiąga swoją „dorosłą wysokość”. Dziewczynkom, które wykazują objawy pokwitania przed 8 rokiem życia (przedwczesne dojrzewanie płciowe), można podawać leki, które opóźniają miesiączkę i dzięki temu zabezpieczają przed zatrzymaniem wzrostu.

Na czym to polega
Wystąpienie pierwszej miesiączki świadczy o tym, że oto osiągasz dojrzałość płciową. W cyklu miesiączkowym następuje okresowe uwalnianie komórki jajowej z jajnika, przygotowanie błony śluzowej macicy do ciąży, a jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, złuszczanie błony śluzowej macicy w postaci krwawienia miesięcznego czyli menstruacji. Ten cykl powtarza się aż do menopauzy i jest kontrolowany przez hormony wydzielane przez podwzgórze, przysadkę mózgową i jajniki.

Cykl składa się z trzech faz: folikularnej, owulacyjnej, lutealnej. Mówiąc w skrócie: w pierwszej powstaje pęcherzyk Graafa z komórką jajową, w drugiej fazie komórka jajowa uwalnia się z pęcherzyka i wędruje do jajowodu, gdzie może dojść do zapłodnienia – ten proces nazywa się owulacją, możesz w tym czasie odczuwać bóle w dole brzucha; ostatnia faza trwa od jajeczkowania do pojawienia się menstruacji.

Dane techniczne
Cykl miesiączkowy trwa średnio 28 dni licząc od pierwszego dnia miesiączki do pierwszego dnia następnej, choć zdarzają się cykle 21 lub 38 dniowe. Samo krwawienie to zwykle 3 do 7 dni. Pierwsze cykle są jednak mało regularne, i jeśli chodzi o czas trwania okresu, i przerwy między jedną miesiączką a drugą; dlatego zawsze w zasięgu ręki powinnaś mieć tzw. zabezpieczenie czyli tampony lub podpaski. Tampony należy zmieniać co 4 godziny, podpaski równie często. Nie musisz rezygnować z normalnego życia i aktywności pod czas menstruacji, chyba że masz bóle skurczowe w dole brzucha. To niestety zdarza się dość często, ale da się z tym żyć, wystarczy zażyć lek przeciwbólowy, np. paracetamol lub rozkurczowy, np. no-spę.

Gdy jej brak
Jeśli masz 16 lat, i okres jeszcze się nie pojawił, możesz sprawdzić co się dzieje. Choć nie ma jeszcze podstaw do wielkiej paniki. Pierwotny brak miesiączki nie wymaga szczegółowego diagnozo¬wania przed 18. rokiem życia, jeżeli są inne oznaki pokwitania, takie jak rozwój piersi czy pojawienie się owłosienia na wzgórku łonowym i pod pachami. Może opóźnienie jest spowodowane chorobą, którą kiedyś przechodziłaś, albo to sprawa uwarunkowań genetycznych i kobiety w twojej rodzinie generalnie później zaczynają miesiączkować. Brak menstruacji wynika też z zaburzeń hormonalnych. Jeśli nic się nie zmieni powinnaś jednak iść do lekarza ginekologa. Zleci prawdopodobnie badania hormonalne, sprawdzi o co chodzi.

Czasem wystąpienie pierwszej miesiączki opóźnia się, jeśli byłaś poddana ciężkiemu stresowi lub intensywnie uprawiałaś sport. Uważaj na odchudzanie, bardzo często jest ono przyczyną zatrzymania się rozwoju fizycznego: miesiączki, wzrostu piersi. I znów wracamy do tłuszczu. Jeżeli tkanki tłuszczowej jest za mało, miesiączka może się nie pojawić. Ta fizjologiczna reakcja prawdopodobnie ma na celu ograniczenie płodności, gdy organizm nie otrzymuje dostatecznej ilości pożywienia, żeby dziecko mogło przeżyć.

Sprzężenie zwrotne
Z chwilą pojawienia się pierwszej miesiączki, obowiązuje cię pilne obserwowanie piersi. Zresztą od tej chwili często same nie pozwalają o sobie zapomnieć. Powiększenie piersi to pierwszy objaw dojrzewania, zaczynają pączkować około 12 roku życia. Ale mogą się pospieszyć i dać znać o sobie już o ośmiolatek.

Wszystko zależy od systemu hormonalnego. Będziesz miała najczęściej obrzmiałe i obolałe piersi tuż przed okresem. Na dwa, trzy dni przed miesiączką jest to normalny ból fizjologiczny, i po prostu trzeba przyjąć to do wiadomości. Ale jeśli trwa dłużej, np. 5 dni, może oznaczać, że masz zaburzenia hormonalne. Niestety, taka przypadłość pojawia się już u bardzo młodych dziewcząt, oznacza, że jajniki produkują za dużo estrogenów. Powinnaś koniecznie iść do lekarza. Jeśli tego nie zrobisz, po pewnym czasie może pojawić się mastopatia (nieprawidłowy przerost tkanki gruczołowej w piersiach). To w przyszłości prowadzi czasem do poważniejszych schorzeń. Dobrze byłoby gdybyś już teraz nauczyła się samodzielnie, profilaktycznie badać swój biust. Piersi bada się raz w miesiącu, najlepiej tydzień po miesiączce i najlepiej zawsze tego samego dnia. Dzięki temu będziesz mogła ocenić czy wszystko jest w porządku.