Śniadanie – nie tylko od święta

Już niedługo zasiądziemy do uroczystego śniadania wielkanocnego, które jest jedną z najważniejszych polskich tradycji. Wspólnemu ucztowaniu, które trwa nawet klika godzin, towarzyszą rodzinne zabawy, wróżby i zwyczaje ludowe. Czy da się przenieść magię tego czasu do codziennego życia?

Tradycja wspólnego śniadania, poprzedzona składaniem sobie życzeń, jest kultywowana od wieków. Najradośniejsze święta w roku łączą w sobie elementy religijne z bogatymi, świeckimi zwyczajami. Przypadają one na okres równonocy wiosennej i według wierzeń ludowych mają magiczną noc. Dla naszych przodków były to również święta budzącej się do życia przyrody, zapowiedzią wiosny, pracy w polu i dobrych plonów.

Już od zarania wieków całe rodziny zasiadały do świątecznego stołu, by spożywać przygotowane wspólnie pokarmy, dzielić się radością z bycia razem oraz nadzieją na obfite lato – mówi Małgorzata Sienkiewicz, dyplomowany technolog żywności z Z.T. "Bielmar", organizator ogólnopolskiego programu edukacyjnego „Śniadaniowa Klasa”. – To właśnie śniadanie wielkanocne w religii chrześcijańskiej jest pierwszym posiłkiem spożywanym po zakończeniu okresu Wielkiego Postu. Posiłkiem, który jednoczy członków rodziny przy stole.

Z celebrowaniem świąt wiązały się porządki, które miały wypędzić z domostw zło i choroby. Znoszone do domów poświęcone palemki (kiedyś rózgi wierzbowe czy gałązki bukszpanu ozdobione mchem, kwiatkami czy kolorowymi piórkami) włożone do wazonów chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów. Połknięcie jednej bazi wróżyło zaś zdrowie i bogactwo. Ciekawym zwyczajem było zatykanie na polach krzyżyków zrobionych z gałązek palm oraz procesje konne objeżdżające granice pól, które miały przynieść urodzaj i ochronę plonów.

Ostatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. Wypędzano wtedy ubogie, postne jedzenie. W tym celu odprawiano np. rytuał zwany pogrzebem żuru, który polegał na rozbijaniu naczyń z zupą i pozbywaniu się jej resztek. Rozprawiano się również z rybami, szczególnie ze śledziami, które przybijano do drzwi lub drzew.

Wielka Sobota natomiast była dniem radosnego oczekiwania. Zanoszono wtedy do kościoła, przygotowane wiele dni wcześniej, pokarmy do święcenia. W koszach znajdowały się między innymi: jaja – symbol odradzającego się życia i zwycięstwa nad śmiercią, chleb jako pożywienie niezbędne i podstawowe mające zagwarantować dobrobyt i powodzenie, sól chroniąca od zepsucia, chrzan dostarczający siły oraz wędlina zapewniająca zdrowie, płodność i dostatek. Obecnie święcimy tylko wybrane produkty.

Również z wodą święconą związane były liczne wróżby wielkanocne: kropienie domowników i dobytku chroniło od nieszczęść i zapewniało zdrowie. Natomiast kąpiel w rzece lub jeziorze w Wielki Czwartek zapewniała urodę i gładką cerę.

Jednak to właśnie jajom, które królują na wielkanocnym stole, przypisuje się najwięcej magicznych właściwości. Tradycja pisanek i dzielenia się święconym jajkiem sięga czasów starożytnych Persów, którzy wiosną obdarowywali swoich bliskich barwionymi na czerwono jajami. Zwyczaj ten przyjęli od nich Grecy i Rzymianie. Rumuńskie przysłowie ludowe mówi: „Jeśli my, chrześcijanie zaprzestaniemy barwienia jaj na czerwono, wówczas nastąpi koniec świata”. Czerwone pisanki mają bowiem moc magiczną i odpędzają złe uroki, są symbolem serca i miłości. Parzysta ilość jaj na stole wielkanocnym oznaczała rychłe zamążpójście, a podarunek od ukochanego, uczyniony z pisanki wróżył udany związek. Natomiast dziewczętom, które obmyły twarz w wodzie, w której gotowały się jajka na święconkę, znikają piegi i inne mankamenty urody.

Świątecznemu ucztowaniu często towarzyszą śniadaniowe zabawy wielkanocne dla wszystkich członków rodziny. Jedną z najbardziej popularnych, znaną już w XV wieku w Polsce, jest stukanie się jajkami ugotowanymi na twardo. Wygrywa ta osoba, której jajko nie popęka, a zwycięstwo wróży szczęście w nadchodzącym roku. Grą, która wymaga precyzji jest turlanie jajek po niewielkiej pochyłości lub torze przeszkód. Jednak najbardziej oczekiwaną zabawą jest poszukiwanie zajączka, który ukrył słodycze lub inne upominki w różnych częściach domu, czy ogrodu.

Śniadanie wielkanocne rozpoczyna się później, po porannych obrzędach rezurekcyjnych i trwa zwykle do pory obiadowej. To chyba jedyny dzień w roku, w którym Polacy nie zapominają o śniadaniu. W pozostałe aż 10 milionów Polaków wychodzi z domu bez pierwszego posiłku, a prawie ćwierć miliona dzieci ze szkół podstawowych odżywia się w sposób niewystarczający dla ich prawidłowego rozwoju. Świąteczne śniadanie jest nie tylko pożywne, ale również towarzyszy mu radosna atmosfera i wzajemne zrozumienie. Taki posiłek jedzony bez pośpiechu kształtuje określone zachowania żywieniowe, uczy zasad savoir - vivre i kształtuje kompetencje społeczne.

Zwykle w tygodniu bardzo trudno wygospodarować czas na wspólne spożywanie posiłków. Dlatego pamiętajmy o tym szczególnie w dni wolne od pracy. - Postarajmy się jednorazowe spotkanie przy wielkanocnym stole zamienić w weekendową tradycję – mówi Małgorzata Sienkiewicz. – To doskonały moment, by przeprowadzić rozmowy, na które nie ma czasu w natłoku codziennych zadań. Natomiast w tygodniu postarajmy się wygospodarować 15 minut rano na przygotowanie śniadania, a opłaci się to nam w postaci dobrego zdrowia.

1. Wstawaj 15 minut wcześniej niż zwykle – już kwadrans wystarczy, by przygotować i zjeść pożywne śniadanie.

1. Dzień wcześniej zaplanuj, co będziesz jeść następnego ranka i kup niezbędne produkty.

1. W swojej kuchni zawsze miej zapasy podstawowych artykułów. Dodatkowe opakowanie margaryny, razowy chleb, czy karton mleka nie zajmują dużo miejsca, a z pewnością ich brak utrudni zrobienie śniadania.

1. Przygotuj wszystkie produkty i nakryj do stołu dzień wcześniej – oszczędzisz rano czas, szybciej przygotujesz śniadanie, a estetycznie nakryty stół zachęci cię do jedzenia.

1. Jeżeli jednak poranne wstawanie jest dla ciebie koszmarem, przygotuj całe śniadanie już wieczorem i przechowaj je w lodówce.

1. Korzystaj z prostych, ale zawierających wartościowe produkty pomysłów na śniadanie: kanapki z sałatą, serem i wędliną, grzanki, płatki z mlekiem, owsianka, jogurt z musli i owocami.

1. Jeśli zaspałeś i nie zdążysz już nic przygotować, zabierz ze sobą produkty, które możesz zjeść podczas przerwy w pracy: jabłko, jogurt, serek.

1. Jeśli nie masz rano apetytu, przygotuj śniadanie, które zjesz w pracy. To samo dotyczy Twojego dziecka. Zdrowa kanapka z warzywami z pewnością Was zasycą i sprawią, że ochota na słodkie, czy słone przekąski w ciągu dnia będzie mniejsza.

_* Więcej inspiracji i przepisów na pożywne i zdrowe śniadania na www.sniadaniaklasa.pl*_