Spowiedź hostessy. "Mężczyźni zachowują się jak psy spuszczone ze smyczy"

Zaczepki, przekraczanie granicy cielesnej, przemoc ekonomiczna, poniżanie, molestowanie – oto, z czym mierzy się wiele hostess i choć jest to tajemnicą poliszynela, branża milczy. – Są agencje, które pod szyldem hostessingu zajmują się "dostarczaniem dziewcząt". Młode kobiety wysyła się na wydarzenie z pełną świadomością, że mają umilić mężczyznom noc – mówi Konrad Ciesiołkiewicz z Komitetu Dialogu Społecznego.

W hostessingu pracują tysiące ludzi – w przeważającej większości młode kobiety. – To jest zawód nieszanowany społecznie o zszarganej reputacji – mówi Konrad Ciesiołkiewicz, przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego Krajowej Izby Gospodarczej, jeden z autorów raportu "Branża hostess w Polsce. Główne problemy i kontrowersje", który powstał we współpracy z Forum Odpowiedzialnego Biznesu, a w jego przygotowanie zaangażowała się m.in. Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, kandydatka na urząd Rzecznika Praw Obywatelskich.

– Byliśmy na dużym kongresie. Przez trzy dni przypatrywaliśmy się pracy hostess. Widzieliśmy rzeczy, które nie powinny mieć miejsca: zaczepki, zachowania seksistowskie. Sam ubiór tych pań był kontrowersyjny. Zaczęliśmy o tym rozmawiać i postanowiliśmy coś z tym zrobić. Chcieliśmy uruchomić proces, który doprowadzi do zmiany postrzegania branży hostessingowej w Polsce – wyjaśnia Ciesiołkiewicz.

Pierwszą pracą Sylwii była tzw. promocja. Częstowała klientów sklepu kanapkami. Już wtedy przekonała się, że wbrew pozorom nie jest to praca łatwa i przyjemna. – Osiem godzin na nogach, do tego przy lodówkach, więc było mi chłodno, ale kiedy założyłam bluzę, dostałam ochrzan od koordynatora, że mam mieć na sobie bluzeczkę z logiem promowanego serka – wspomina. To był jednak dopiero wstęp do tego, co miała wkrótce przeżyć.

– Z koleżanką pojechałyśmy na duże targi – opowiada. – Zarobek miał być całkiem niezły. Kazano nam przyjechać w butach na obcasie i czarnym stroju, oczywiście w spódnicy, a nie w spodniach. Tutaj też się "nie spodobałam", bo podobno spódnicę miałam za długą – a była, dodam, do pół uda, nie jakaś po kostki. Nastraszono mnie, że jeśli się nie przebiorę, to nie dostanę kasy. W końcu wykombinowałam krótką spódniczkę. Chodziłyśmy po targach i rozdawałyśmy ulotki, zachęcałyśmy do skorzystania z usług firmy, którą promowałyśmy. Bywało różnie. Niektórzy faceci zachowywali się strasznie, próbowali z nami flirtować, jeden złapał mnie za pośladek, drugi ciągle łaził za moją koleżanką. Gdy powiedziałyśmy o wszystkim szefowi, stwierdził, że wymyślamy i że "czego się spodziewałyśmy". Wypłatę dostałam po miesiącu i to nie taką, na jaką się umawialiśmy. Nie miałam żadnej umowy.

Aneta przez wiele lat pracowała jako hostessa. Dobrze zna angielski, więc szybko zaczęła obsługiwać duże wydarzenia, konferencje, bankiety i imprezy firmowe. Jak mówi, na wiele się napatrzyła. – Czasem jest naprawdę profesjonalnie, nie ma się do czego przyczepić, robimy swoje, dostajemy wypłatę i już, a czasem… Najgorzej, jak spotkanie zmienia charakter na nieoficjalny. Na stół wjeżdża alkohol, ktoś włącza muzykę i się zaczyna. Faceci nie mają żadnych hamulców – opowiada Aneta.

Autorzy raportu zwracają uwagę, że nadużycia wobec hostess stanowią w branży tajemnicę poliszynela. Młode kobiety bywają wykorzystywane ekonomicznie, a na zachowania seksistowskie oraz molestowanie są narażone bardziej niż w innych zawodach. Brakuje wiedzy o pracy hostess, więc do głosu dochodzą stereotypy: że to praca "łatwa i przyjemna", a hostessy są "ładne, ale głupie". – Nie ma równowagi pomiędzy obowiązkami a prawami pracownika. Hostessy są karane za zły strój czy za to, że stanęły nie tam, gdzie trzeba. Traktuje się je jak osoby drugiej kategorii – twierdzi Konrad Ciesiołkiewicz.

Jak dodaje, gdy na potrzeby raportu razem z zespołem szukał zdjęć stockowych hostess, wiele z nich było wulgarnych, z podtekstem seksualnym. – Dla nas to był szok, bo to pokazuje, jak ten zawód identyfikują ludzie i czego oczekuje branża. Hostessing nie jest traktowany jak zawód, w którym liczą się konkretne kompetencje, tylko wygląd – mówi szef KDS.

Na potrzeby raportu przeprowadzono kilkanaście wywiadów z hostessami i ludźmi z branży, natomiast całość opiera się na analizie setek źródeł krajowych oraz zagranicznych. Wypowiedzi kobiet szokują:

"[Klienci] proponują nam pójście do pokoju. Obmacują, klepią po tyłku. Usłyszałam nawet, że skoro mi płacą, to nie powinnam mieć nic przeciwko".

"Dziewczyny trzymają się razem i wspierają się, kiedy w klubie zdarza się jakaś niefajna sytuacja: ktoś jest nachalny, rzuca dziewczynę po parkiecie, przystawia się".

Rozmawiam z Matyldą. Przez kilka lat, jeszcze na studiach, dorabiała sobie jako hostessa, ale rzuciła to po jednym z bankietów. – Potwierdzam: faceci czują się jak spuszczone ze smyczy psy. Wystarczy, że trochę wypiją i wydaje im się, że wszystko im wolno. Miałam raz bardzo nieprzyjemną sytuację. Przypiął się do mnie jeden z gości. Kiedy wpadłam na niego na korytarzu, gdzie byliśmy sami, zaczął się do mnie przystawiać. Na szczęście udało mi się wyrwać i uciec. Od tamtego wydarzenia nie jestem już hostessą. Na tych bankietach dzieją się cuda – mówi.

W raporcie jedna z hostess wyznaje: "Najgorzej to nas traktują kobiety. Nie wiem, może są zazdrosne, bo jesteśmy młode i atrakcyjne. Doszukują się uchybień, są niemiłe. Wydaje mi się, że chcą nam pokazać, że jesteśmy nikim". Aneta też się z tym spotkała. – To prawda, że kobiety czasem bywają najgorsze, traktują hostessy z góry. Bo facet to jeszcze się czasem uśmiechnie, zagada, a kobiety potrafią zabić wzrokiem. Dają do zrozumienia, że każda hostessa jest głupia – opowiada.

Konrad Ciesiołkiewicz potwierdza, że dziewczyny pracujące jako hostessy bywają nieszanowane przez kobiety, które traktują hostessing niemal jako zawód o charakterze prostytuującym się. – A to jest praca. Praca, za którą należy się wynagrodzenie i w której pracownik powinien być szanowany – podkreśla. – Niestety, nie funkcjonuje żaden zbiór zasad etycznych, który zawierałby wykaz dobrych praktyk oraz działań nieetycznych i niedopuszczalnych. Misją Komitetu Dialogu Społecznego jest humanizowanie miejsca pracy. Głęboko wierzymy, że godność osoby i pracownika to są prawa człowieka, które nie powinny być łamane, bez względu na charakter wykonywanej pracy.

Środowisko nie podejmuje jednak wystarczających działań samooczyszczających. – Rozmawialiśmy z panem, który prowadzi dużą agencję i w raporcie był jednym z naszych źródeł. Jego zdaniem bardzo trudno nakłonić branżę do zmian. Wiele agencji, funkcjonując pod szyldem hostessingu, zajmuje się "dostarczaniem dziewcząt". Młode kobiety wysyła się na wydarzenie z pełną świadomością, że mają umilić mężczyznom noc. Oczywiście nie można powiedzieć, że robią tak wszyscy, ale to jest realny problem, który zamiatany jest pod dywan – uważa Konrad Ciesiołkiewicz.

I dodaje: – Kiedy jedna z autorek raportu rozmawiała z dziewczętami pracującymi jako hostessy, słyszała od nich, że czują ulgę, że wreszcie mogą komuś opowiedzieć o tym, co je spotkało.

Jest wiele powodów, dla których branża hostessingowa w Polsce potrzebuje pilnych zmian. Przede wszystkim bardzo często dla tych kobiet jest to pierwsza praca. Nabierają patologicznych przekonań dotyczących relacji pracodawcy z pracownikiem i praw pracowniczych w ogóle. Wiele agencji – jak mówi szef KDS – prowadzonych jest przez byłe hostessy, które powielają niewłaściwy model zachowania względem hostess. – Te bardzo często wykonują zlecenia dla instytucji publicznych. To wszystko odbywa się za publiczne pieniądze! – alarmuje Ciesiołkiewicz.

KDS w rozwiązanie problemu i w stworzenie katalogu dobrych praktyk pracowniczych dla branży hostessingowej chce zaangażować związki zawodowe. Część rozmów już się odbyła. W następnej kolejności planuje zwrócić się do pracodawców i przeprowadzić dla nich cykl konsultacji oraz warsztatów. – Ta branża nie ma zrzeszeń ani stowarzyszeń. Dlatego chcemy przygotować kompleksowy instruktaż dla osób pracujących w hostessingu, by wiedziały, jakie mają prawa i gdzie powinny się zwrócić po pomoc w przypadku nadużycia – wyjaśnia Konrad Ciesiołkiewicz.

Jego zdaniem wszyscy musimy zmienić myślenie o branży hostessingowej. – Mamy doświadczenie z hostessami w wieku emerytalnym. Ich obecność była dużym zaskoczeniem, ale też pozytywnie zmieniła charakter spotkania. Było dużo ciepła, uśmiechów. Na tym można wiele zbudować – sumuje Ciesiołkiewicz.