Sprawdzone sposoby na świąteczne dania

Trudno wyobrazić sobie wigilijną kolację bez tej ryby. Nasi przodkowie wierzyli, że spożywając karpia w Wigilię, zapewniamy sobie zdrowie i szczęście. Przez dziesięciolecia kupowało się żywego karpia, który następnie pływał w wannie, do czasu, aż pan domu pozbawił go życia… Dziś wygodniej jest kupić filety z tej ryby bez ości. Na polski stół najczęściej trafia karp smażony albo w galarecie. Jeśli wybieramy pierwszy sposób, przed smażeniem dobrze jest skropić rybę sokiem z cytryny, posypać przyprawami (solą, białym pieprzem) i odstawić co najmniej na godzinę. Karp smażony na maśle klarowanym będzie mniej tłusty.

Karpia można podać też pieczonego albo gotowanego – gotujemy go np. w mleku z dodatkiem chrzanu i przypraw. Jeśli natomiast pieczemy rybę, dodajmy do niej ugotowane wcześniej warzywa, pieczarki, plasterki ziemniaków itp. Bardzo smaczny jest karp zapiekany z serem. Pamiętajmy, że tę rybę można przygotować na wiele sposobów. Doskonale smakuje w połączeniu z grzybami, piwem, koniakiem, owocami (pomarańczą, granatem) czy podana na słodko, z rodzynkami, migdałami albo pokruszonymi… piernikami.

Pierogi z kapustą i grzybami to jedno z najważniejszych wigilijnych dań. Grzybom od dawna przypisuje się magiczną moc – kojarzone są z siłami życiowymi. Dawniej wierzono również, że siłę i zdrowie zapewni rodzinie kapusta. Każda pani domu ma swój sposób na postne pierogi. Jak zrobić dobre ciasto? Sposobów jest co najmniej kilka.

Najprostszy: połącz 2,5 szklanki mąki pszennej z żółtkiem, 1/4 łyżeczki soli i szklanką gorącej wody. Można ewentualnie dodać łyżkę oliwy, by ciasto było bardziej elastyczne. Po zagnieceniu odstawiamy ciasto przykryte ściereczką na ok. 15-20 minut.

Farsz robimy z kiszonej kapusty (dobrze odciśniętej!), którą musimy rozdrobnić i gotować przez ok. 10-15 minut w wodzie z dodatkiem soli i liścia laurowego. Suszone grzyby moczymy wcześniej w wodzie z mlekiem, po czym gotujemy do miękkości i drobno siekamy. Kapustę równie dobrze można posiekać razem z grzybami.

Pierogi należy gotować w dużej ilości osolonej wody – od momentu wypłynięcia przez ok. 3-5 minut. Przed podaniem można polać je zrumienioną na oleju cebulką.

Większość polskich rodzin nie wyobraża sobie Wigilii bez czerwonego barszczu z uszkami. Buraki mają zresztą głęboką symbolikę – uważa się je za symbol długowieczności oraz urody. I trudno się dziwić, bo barszcz to zupa bardzo zdrowa – buraki to bogactwo witaminy C, kwasu foliowego, żelaza, magnezu, potasu. Tradycyjny barszcz robi się właśnie ze świeżych buraków, choć równie smaczny i zdrowy powstanie z buraków suszonych.

Wyśmienicie smakuje on w połączeniu z wywarem grzybowym. Grzyby gotujemy osobno, natomiast buraki gotuje się z włoszczyzną i przyprawami. Oba wywary trzeba następnie połączyć, ale uwaga! Z wywarem grzybowym nie można przesadzić, żeby grzyby nie zdominowały smaku barszczu. Następnie dodajemy kwas buraczany i doprawiamy (solą, pieprzem, sokiem z cytryny, cukrem). Po doprawieniu barszczu nie powinno się już go doprowadzać do zagotowania, bo straci aromat i żywy kolor (jedynie go podgrzewamy). Czerwony barszczyk podajemy z uszkami; farsz robimy z ugotowanych i drobniutko posiekanych grzybów, z dodatkiem cebulki i przypraw oraz ewentualnie kiszonej kapusty.

Do wigilijnej kolacji podajemy kompot z suszu, symbol szczęścia i pomyślności. Choć w dawnej Polsce zimą serwowano go do obiadu, dziś kompot z suszu robimy zazwyczaj tylko raz w roku, dlatego tak bardzo kojarzy nam się z Bożym Narodzeniem. Jest pyszny, a przy tym reguluje trawienie, co ma niebagatelne znaczenie po obfitym świątecznym posiłku.

Przygotowujemy go z suszonych śliwek (bez pestek), suszonych jabłek i suszonych gruszek, które łączymy m.in. z rodzynkami, pokrojoną pomarańczą, goździkami, cynamonem, cytryną. Jest kilka sposobów na przygotowanie kompotu z suszu. Owoce można (oddzielnie) zalać przegotowaną wodą, moczyć do miękkości i ugotować, po czym płyny zlać do jednego naczynia – otrzymany w ten sposób napój łączymy z dodatkami (rodzynkami, cukrem) i gotujemy, do rozpuszczenia cukru. Kompotem zalewa się ugotowane wcześniej suszone owoce.

Pracę można sobie ułatwić, umieszczając w garnku suszone owoce, zalewając wodą i gotując przez ok. 30 minut (do miękkości). Podczas gotowania dodaje się pozostałe składniki – miód, rodzynki, przyprawy, cytrynę, pomarańczę. Przed podaniem kompot odstawiamy w chłodne miejsce, nawet na kilka godzin, by smaki mogły się połączyć, dzięki czemu nasz wigilijny napój będzie miał głęboki smak i intensywny aromat.

Oto jedno z najważniejszych słodkich dań szykowanych na Wigilię. Potrawa z makiem ma zapewnić nam dostatek, powodzenie i szczęście. Zgodnie z tradycją chrześcijańską mak to symbol urodzaju, spokojnego snu oraz płodności.

W województwie podkarpackim robi się makowiec sędziszowski – gospodynie przygotowują go z ciasta drożdżowego i masy makowej z dodatkiem bakalii. Ciasto drożdżowe musi porządnie wyrosnąć, dlatego po zagnieceniu odstawiamy je w suche, ciepłe miejsce bez przeciągów, by podwoiło swoją objętość. Warto zwrócić uwagę na makowiec lubartowski, dla którego charakterystyczna jest cienka warstwa ciasta, a gruba masy makowej.

Jeśli chodzi masę makową, to najlepiej zrobić ją samemu. Mak zalewamy wrzątkiem, po czym odsączamy go na sicie i mielimy dwukrotnie. Do zmielonego maku dodaje się orzechy, rodzynki, cukier, miód, cynamon, białka jajek. Makowiec podajemy polany lukrem i posypany kandyzowaną skórką pomarańczową.

Przepadają za nimi i dzieci, i dorośli. W pieczenie i dekorowanie pierniczków warto zaangażować całą rodzinę. Ale uwaga – ich przygotowania nie zostawiamy na ostatnią chwilę, bo pierniki potrzebują czasu, aby dojrzeć i zmięknąć. Tylko przygotowane z wyprzedzeniem będą smakowały wybornie, a przy tym zdążą zmięknąć do świąt. Niektóre przepisy wymagają przygotowania ciasta już na miesiąc przed Wigilią – warto wcześniej to sprawdzić. Szczególnie twarde po upieczeniu są słynne katarzynki. Jest wiele przepisów na pyszne pierniczki, które robimy z mąki, miodu, cukru, aromatycznych przypraw (goździków, cynamonu, imbiru, gałki muszkatołowej, kardamonu)
– wiele z nich nie wymaga leżakowania ciasta.

Prosty przepis na pierniczki: 40 dag mąki przesiać i połączyć z lekko podgrzanym miodem (30 dag), przyprawą do piernika, 15 dag cukru pudru, 2 jajkami i łyżeczką sody rozpuszczonej w niewielkiej ilości ciepłej wody. Ciasto zagnieść i rozwałkować na grubość ok. 1 cm. Pierniczki wykrawać foremkami. Ułożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia, posmarować rozmąconym żółtkiem. Piec w ok. 180 stopniach do zbrązowienia. By pomóc pierniczkom zmięknąć, trzymamy je w pomieszczeniu o dużej wilgotności. Pierniczki można też przechowywać w metalowej puszce z kawałkiem obranego jabłka. Jabłko wymieniamy co kilka dni. Podajemy je oblane lukrem albo kuwerturą czekoladową. Możemy je dowolnie ozdobić.