Kuchnia Beskidu Sądeckiego. Łemkowskie tradycje kulinarne
Kuchnia łemkowska, z którą można bliżej zapoznać się goszcząc w Beskidzie Sądeckim, ma zdecydowanie więcej wspólnego ze wschodnimi tradycjami kulinarnymi niż z polskimi. Osoby, które lubią dania pochodzące z Ukrainy lub Rosji, z pewnością docenią więc zwyczaje kulinarne Łemków. Łemkowskie dania są zdrowe, gdyż przygotowuje się je głównie w oparciu o naturalne składniki, które zmieniają się wraz ze zmianami pór roku.
W kuchni łemkowskiej dominują wyroby mączne, wytwarzane w oparciu o owiec i żyto, siemię lniane i kaszę, a także sezonowe warzywa i owoce. Mięso nie było składnikiem popularnym w kuchni łemkowskiej, stąd też niewiele tradycyjnych potraw Beskidu Sądeckiego jest o nie opartych. Z prostych, tanich i powszechnie dostępnych w danym sezonie składników dobra pani domu była w stanie wyczarować przepyszne, oryginalne i wyraziste w smaku dania.
Tradycyjne potrawy łemkowskie. Co jadali dawni mieszkańcy Beskidu Sądeckiego?
Kuchnia łemkowska bazowała na prostocie i to właśnie w niej tkwi całe jej piękno. Mimo tego, że dania mięsne gościły na łemkowskich stołach raczej od święta, jedno z najpopularniejszych dań jest oparte właśnie o mielone mięso. Jest to kiseło – danie przygotowywane w oparciu o mięso mielone, namoczoną bułkę, jajko oraz mąkę wymieszaną z aromatycznymi ziołami. Połączone ze sobą składniki formowało się w okrągłe kotlety nieco przypominające wyglądem nasze tradycyjne mielone, a następnie smażyło na tłuszczu. Obowiązkowo kiseło podawane było z kwaśnym mlekiem.
Typowe łemkowskie śniadanie składało się natomiast z mleka wymieszanego pół na pół z wodą, z dodatkiem mąki oraz soli. Tak przygotowaną mieszankę o nazwie mastyło gotowano aż nabrała konsystencji gęstego budyni i zjadano z chlebem posmarowanym masłem. Łemkowie chętnie sięgali także po napitok – orzeźwiający, lekko kwaśny w smaku napój, który idealnie sprawdzał się w upalne dni. Według niektórych, był także świetnym remedium na wieczór spędzony przy szklaneczce czegoś mocniejszego.
W tradycyjnej kuchni Łemków nie mogło zabraknąć zup. Jedną z najpopularniejszych spośród nich była zalewajka przygotowywana na bazie grzybów, wywaru warzywnego i tłustej śmietany. Smak zupy podkreślał dodatkowo dodatek smażonej cebulki i skwarek. Popularnym daniem była również poliwka – biały żurek przygotowywany na bulionie z rydzów będących jednym z głównych przysmaków na terenie Beskidów. Nie sposób nie wspomnieć także o łemkowskiej wariacji na temat gołąbków. Nosiła ona nazwę holubcy. Zamiast mięsnego farszu wykorzystywana była w nich kasza gryczana, ziemniaki oraz warzywa.
Gdzie można skosztować tradycyjnej kuchni łemkowskiej?
Mimo tego, że Łemkowie po II wojnie światowej zostali wysiedleni z terenów Beskidu Sądeckiego, ich tradycje kulinarne są tu ciągle żywe. Na terenie Krynicy-Zdroju działają restauracje, które obok klasycznych dań serwują także wiele tradycyjnych potraw charakterystycznych dla tego regionu, w tym także dań wywodzących się z kuchni łemkowskiej.
Restauracje nie są jednak jedynymi miejscami w mieście, gdzie można się z nimi spotkać. Niepowtarzalną możliwość ich skosztowania będą mieli bowiem także turyści, którzy wybiorą nocleg w Krynicy-Zdroju z wyżywieniem w jednym z miejscowych pensjonatów lub gospodarstw agroturystycznych. Wiele tego typu obiektów hołduje bowiem dawnym tradycjom kulinarnym regionu, racząc swoich gości wieloma popularnymi potrawami z dawnych lat.
