Uczą się seksu przez oglądanie pornografii. "Chcą wiedzieć, jak zaspokoić partnera"

– W gabinecie seksuologa młode kobiety często mówią, że pierwsze zbliżenia intymne nie były dla nich przyjemne. Chęć zdobycia doświadczenia, osiągnięcia satysfakcji z pieszczot, pobudzenia się czy poszukiwanie sposobu na orgazm prowadzi je do filmów erotycznych – mówią seksuolodzy Agata Stola i dr Robert Kowalczyk z Instytutu Psychoterapii i Terapii Seksuologicznej SPLOT w Warszawie. Czy to uzależnienia?

Anna Podlaska, WP Kobieta: O uzależnieniu od pornografii częściej mówi się w kontekście mężczyzn. Ono dotyka też kobiet. W jakim stopniu?

Dr Robert Kowalczyk: Uzależnienia dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jeżeli w związku mężczyzna jest uzależniony od filmów pornograficznych, to wpłynie to też na jego partnerkę. Może np. od niej oczekiwać określonego wyglądu, zachowania i odwrotnie. W filmach erotycznych dominuje określony wizerunek kobiety, na który składa się zachowanie i wygląd. .

Dlaczego kobiety sięgają po pornografię?

AS: To jest pytanie, na które chciałabym odpowiedzieć w perspektywie kulturowej. Pornografia pokazuje fantazje seksualne. Większość ludzi z niej korzysta, ale nie wszyscy się uzależniają. Nawiązując do ostatniego wywiadu piosenkarki Billie Eilish, w każdym kraju na świecie edukacja seksualna pozostawia wiele do życzenia. Większość filmów, publikacji mainstreamowych pokazuje seks bardzo oględnie. Ktoś, kto jest nim zaciekawiony, włącza filmy pornograficzne. Kobiety sięgają po nie między innymi dlatego, aby dowiedzieć się, jakiego seksu oczekują od nich partnerzy.

Czy mają państwo w swojej praktyce gabinetowej do czynienia z młodymi kobietami uzależnionymi od filmów erotycznych?

Agata Stola: Zdarzają się pacjentki, które przychodzą sprawdzić, czy mają problem. Podobnie dzieje się w przypadku alkoholu: jeśli codziennie piję kieliszek wina, to czy jestem już alkoholiczką?

RK: Pornografia wpływa na postawy, oczekiwania kobiet wobec seksu. Posłużę się przykładem z gabinetu. Nastolatka wyraziła dość powszechny pogląd, że "mężczyznę w związku zatrzymać można seksem". To mogłoby tłumaczyć jej silną chęć zrozumienia potrzeb seksualnych partnera czy wręcz sprostania jego wymaganiom, a podpowiedzi, jak być sprawną w łóżku, szukała w pornografii. Niestety nie było w jej otoczeniu osoby dorosłej, która zweryfikowałaby te przekonania. Nałożył się na to także brak formalnej edukacji seksualnej w szkole.

Kiedy kobiety orientują się, że potrzebna jest im pomoc?

RK: Najczęściej czują, że ich życie zaczyna się destabilizować, że ich seksualność jest zaburzona. Pojawia się cierpienie i utrata kontroli w sferze seksualnej, a to pierwszy sygnał, że możemy mieć do czynienia z uzależnieniem.

Dużo mówi się o szkodliwości pornografii. A czy jest coś pozytywnego, co za sobą niesie?

RK: Społecznie akceptujemy, że młodzi mężczyźni oglądają pornografię. "Świerszczyki" pod łóżkiem nikogo nie bulwersują. Swoją seksualność chcą również poznawać i eksplorować dziewczęta i młode kobiety. One mają do tego prawo. Tak samo jak do osiągania satysfakcji z pieszczot i orgazmu. 

AS: W okresie dojrzewania, kobiety etapami poznają ciało, obserwują, jak ono reaguje na różne bodźce. W gabinecie młode pacjentki niezwykle często mówią, że pierwsze zbliżenia intymne nie były dla nich przyjemne. To wynika z tego, że kobiety nie znają swojego ciała. Dlatego nie dziwi mnie, że sięgają po treści pornograficzne, zwłaszcza że jest wiele produktów, które są do nich dopasowane i odpowiadają na ich potrzeby.

Uczenie się seksu przez porno jest w porządku? Billie Eilish opowiedziała, że uzależnienie od oglądania pornografii odkryła już w wieku 11 lat. Po erotykach miała koszmary, brutalne treści, które oglądała, nie dawały jej spać.

RK: Uzależnienia mają bardzo wiele konsekwencji psychologicznych, społecznych i somatycznych. Nie każda osoba, która się zetknie z alkoholem, papierosami czy pornografią, uzależni się od tego. Musi być wiele czynników, które na to wpłyną. W ujęciu klinicznym uzależnienie to opowieść o nieradzeniu sobie z emocjami i poszukiwanie strategii na emocje tj. złość, lęk. Jak tracimy kontrolę i zaczynamy się bać, mówimy o problematycznym używaniu np. pornografii. Dlaczego jedne osoby są podatne, a drugie nie? Czasami odpowiedź jest w genach, czasem to czynniki środowiskowe.

Jak wygląda leczenie tego uzależnienia?

RK: Leczenie jest wieloetapowe, zarówno farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne. Istnieje cała grupa preparatów, które używane są w leczeniu uzależnień. W przypadku czynników psychologicznych i społecznych ważne jest zajęcie się emocjami, wyznaczaniem granic, praca nad asertywnością – to obszary, którymi zajmuje się psychoterapia.

AS: Jeżeli badamy problematyczne używanie pornografii, to jedno z pytań brzmi: czy pacjentki poszukują w tych filmach skryptu do seksu, czy są do oglądania zmuszane? Mam pacjenta, który np. wymaga od swojej kobiety, aby krzyczała podczas orgazmu, bo tak zachowują się kobiety na filmach. Pokazuje jej np. wideo, aby się wyedukowała. 

RK: Kobiety zaczynają kopiować też całą estetykę, która jest pokazana w porno, aby zaspokoić partnerów. Możemy wówczas mówić o współuzależnieniu.

Jak wpływa uzależnienie od pornografii na psychikę młodej kobiety i jej późniejsze życie seksualne? Jak to się ma do bycia w związku? Uzależnienia rujnują relacje czy ten rodzaj uzależnienia mocniej rzutuje na związek?

AS: Jeżeli uczę się na estetyce porno, że seks wygląda, jak w pornografii, to zaczynam postrzegać ciało i akt seksualny jako przedmiot. Taki mechanizm sprawia, że pomijam własne odczucia, własne pragnienia i potrzeby. 

Młodym ludziom, 12-13-latkom porno zabiera fantazję, bo ona od razu się materializuje.

RK: Pojawiają się oczekiwania i kobiet, i mężczyzn, aby odgrywać scenki, realizować skrypt. Zdarza się, że gdy pornografia dominuje, to ludziom zaczyna przeszkadzać obecność męża/żony, partnera/partnerki. Już sam zapach, obecność sprawia, że nie chcą być obok i wolą się masturbować niż być blisko z drugim człowiekiem. Wytworzyli nawyk – autostymulacja przy pornografii stała się podstawowym źródłem przyjemności.

AS: Są na przykład pary, które są współuzależnione i muszą np. najpierw obejrzeć porno, aby w ogóle się pobudzić.