Co zamiast pigułek antykoncepcyjnych?

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Wiadomo, że po zażyciu pigułki mogą pojawić się skoki ciśnienia oraz wzrasta ryzyko wystąpienia chorób naczyń krwionośnych. Związek pomiędzy tabletkami antykoncepcyjnymi a chorobami nowotworowymi (w tym rakiem piersi) również jest przedmiotem dyskusji naukowych.

Nie wiadomo też, czy nowoczesne metody antykoncepcji hormonalnej powodują takie same skutki, jak klasyczne pigułki dwuskładnikowe. Czy jest alternatywa dla tabletek? Przedstawiamy zestawienie różnych metod antykoncepcyjnych.

Błony dopochwowe są skuteczną metodą antykoncepcji, która nie ma związku z hormonami. Wykonana z cienkiej gumy lateksowej błona, której brzegi są dodatkowo wzmocnione i usztywnione, umieszczana jest w pochwie. Krawędź pierścienia powinna znajdować się za szyjką macicy. Przednią krawędź umieszcza się za spojeniem łonowym. Błona, która dodatkowo zawiera środki plemnikobójcze, stanowi barierę, która nie pozwala plemnikom na wniknięcie do macicy. Metoda jest przeznaczona dla kobiet, które nie chcą lub nie mogą stosować antykoncepcji hormonalnej. Niestety w Polsce jest mało popularna i rzadko dostępna w gabinetach ginekologicznych i aptekach.

Niehormonalna metoda antykoncepcyjna. Damska prezerwatywa wykonana jest z poliuretanu i powleczona silikonem. Pierścień zewnętrzny zapobiega wysuwaniu się jej z pochwy, a pierścień wewnętrzny przykrywa szyjkę macicy. Działa w sposób podobny do męskiego pierwowzoru, czyli uniemożliwia plemnikom dotarcie do macicy. Jednocześnie chroni przed zakażeniem wirusem HIV i niektórymi chorobami wenerycznymi. Producenci deklarują, że jedną damską prezerwatywę można używać kilkakrotnie, ale ze względów higienicznych lekarze zalecają jednorazowe stosowanie.

Środki plemnikobójcze występują w postaci pianek, galaretek, tabletek, globulek, żeli i kremów, które stosuje się dopochwowo. Metoda jest zalecana kobietom, które nie mogą stosować antykoncepcji hormonalnej. Preparaty powinny być wprowadzone do pochwy około pół godziny przed stosunkiem płciowym. Stosowanie tych środków nie powoduje żadnych istotnych działań niepożądanych i komplikacji zdrowotnych. Wyjątkiem może być uczulenie na którykolwiek ze składników. Badania kliniczne wykazały jednak, że częste używanie niektórych preparatów plemnikobójczych może zwiększać ryzyko zakażeń wirusowych, w tym również HIV.

Silikonowe kapturki naszyjkowe i sklepieniowe są niehormonalną metodą antykoncepcji. Kapturki naszyjkowe przypominają kształtem naparstki. Zakłada się je na szyjkę macicy, zapobiegając możliwości przedostania się plemników. Większe i łatwiejsze w aplikacji oraz usuwaniu są kapturki sklepieniowe, które przykrywają całą szyjkę macicy, nie przylegając do niej ściśle. Dobór odpowiedniego kapturka powinien być dokonywany przy współpracy z lekarzem, który ma za zadanie nauczyć pacjentkę jego stosowania.

Hormonalna antykoncepcja przeznaczona jest dla kobiet aktywnych seksualnie, potrzebujących stałego i skutecznego zabezpieczenia. Implanty wszczepia się pod skórę w górnej części ramienia. Uwalnianym hormonem jest progestagen. Metoda ta może być więc stosowana u pań, które nie powinny przyjmować estrogenów. Implanty mogą być wszczepiane po porodzie, nie mają bowiem wpływu na ilość pokarmu.

Aplikacja jest zabiegiem, który powinien być wykonany w gabinecie lekarskim. Można ją przeprowadzić w dowolnym dniu cyklu. Nie ma też żadnych ograniczeń dotyczących usunięcia implantów. Płodność powraca od razu po odstawieniu środka. Cykle owulacyjne pojawiają się już w ciągu miesiąca.

Metoda przeznaczona przede wszystkim dla kobiet, które ze względów zdrowotnych nie mogą przyjmować estrogenów. W zastrzykach domięśniowych aplikowane są progestageny. Iniekcję można wykonywać raz na miesiąc lub raz na trzy miesiące. Ważne jest, by zastrzyk został zrobiony w ciągu pierwszych 5 dni cyklu. W przeciwnym wypadku należy wspomagać się inną metodą antykoncepcyjną.

Zastrzyk można wykonać już 5-6 tygodni po porodzie. Stwierdzono, że hormony z zastrzyków mogą zwiększać ilość pokarmu u karmiących matek. Nie ma dowodu na ich wpływ na rozwój dzieci. Płodność powraca około 9 miesięcy od ostatniej aplikacji. Dlatego metoda ta nie jest wskazana dla kobiet, które chciałyby szybko zajść w ciążę po przerwaniu antykoncepcji.

Wkładki domaciczne występują w trzech rodzajach. Najmniej skuteczne i rzadko stosowane są wkładki obojętne. Mogą powodować krwawienia. Mniejsze skutki uboczne związane są ze stosowaniem wkładek zawierających miedź. Dostępne są również spirale hormonalne, wykonane z elastomeru, których skuteczność wynika z uwalnianego progestagenu. Wybór wkładki i jej aplikacja zależy od decyzji ginekologa. Kobiety korzystające z tej metody, powinny regularnie poddawać się wizytom kontrolnym. W ciągu pierwszych miesięcy po założeniu spirali nieco zwiększa się ryzyko zakażenia narządów miednicy mniejszej.

Zasada działania antykoncepcyjnych plastrów oparta jest na tych samych hormonach, które znajdują się w dwuskładnikowej tabletce. Istotna różnica polega na ochronie wątroby pacjentki. Plastry nakleja się na suchą skórę, pozbawioną ran i podrażnień. Miejsce aplikacji powinno zapobiegać ryzyku przypadkowego odklejenia się plastra. Kolejny plaster należy przyklejać w innym miejscu. Pomiędzy aplikacjami należy zachować siedmiodniową przerwę. Metoda nie jest wskazana dla kobiet, których waga przekracza 90 kilogramów. Zbyt duża warstwa tkanki tłuszczowej może znacznie osłabić skuteczność.

Minitabletki gestagenne oparte są na niewielkiej ilości progestagenów. Metoda jest przeznaczona dla kobiet, które są w trakcie laktacji oraz tych po ukończeniu 40. roku życia. Minipigułki mogą być alternatywą dla pań, które nie mogą używać tabletek dwuskładnikowych ze względu na obecność w nich estrogenów oraz dla kobiet palących.

Minitabletki łyka się codziennie o tej samej godzinie. Przyjmowanie należy rozpocząć pierwszego dnia miesiączki, jednak skuteczność antykoncepcyjna pojawia się po siedmiu dniach ich stosowania. Metoda nie jest zbyt popularna, dlatego nie ma wiarygodnych badań, które wykazywałyby związek minitabletek z rozwojem chorób naczyń krwionośnych czy raka.

Mechanizm działania krążków dopochwowych Nuva Ring jest taki sam, jak tabletek. Antykoncepcja opiera się na estrogenie i progestagenie. Hormony uzyskują skuteczne stężenie po około 24 godzinach od aplikacji. Pierścień umieszcza się w pochwie pierwszego dnia miesiączki.

Nie ma żadnego specyficznego miejsca aplikacji. Ważne, aby pozostawał on w kontakcie z błonami śluzowymi, poprzez które uwalniane są hormony. Po trzech tygodniach należy zrobić tydzień przerwy i można rozpocząć nowy cykl z nowym pierścieniem. Wadą metody jest konieczność regularnego sprawdzania, czy pierścień, który jest aplikatorem hormonów, znajduje się w pochwie.

eMKa/(kg), kobieta.wp.pl

* 10 rzeczy o antykoncepcji, które warto wiedzieć*

* Tabletki antykoncepcyjne Cilest są wycofywane z rynku*

* Reakcje na raka: mężczyźni wkurzeni, kobiety analizują*

* Seks oralny, którego on nigdy nie zapomni*