Czosnek chroni serce? Oto 6 powodów, dlaczego warto go jeść!

Czosnek od dawna znany jest ze swoich właściwości prozdrowotnych, chociaż ze względu na swój intensywny zapach i specyficzny smak ma tylu wielbicieli, co i przeciwników. Korzyści wynikające ze spożywania czosnku znacznie jednak przewyższają jego walory smakowe.

Czosnek pospolity to jedna z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Od wieków stosowany jest do wzbogacania smaku potraw, a w medycynie tradycyjnej jako roślina lecznicza. Właściwości czosnku związane są z zawartymi w nim związkami siarki.

Zaliczamy do nich[1]:

• allicynę;
• siarczek diallilu (DAS);
• disiarczek diallilu (DADS);
• ajoen, s-allilocysteina oraz sulfotlenek S-allilocysteiny (alliina).

Powyższe związki odpowiadają m.in. za charakterystyczną woń i intensywny smak czosnku.

Z wszystkich powyższych siarczków najwięcej prozdrowotnych właściwości ma allicyna, powstająca z alliny pod wpływem zniszczenia ząbka czosnku. Dlatego najlepsze działanie ma czosnek, który został zgnieciony lub pokrojony. I to właśnie w takiej formie pachnie on najintensywniej.

Czosnek jest rośliną bogatą w wiele składników odżywczych, takich jak potas, fosfor, selen, cynk, żelazo, magnez i siarkę. Zawiera również wiele witamin (m.in. z grupy B, witaminę C i beta-karoten – czyli prowitaminę A), a oprócz tego polifenole, w tym flawonoidy, a także fitosterole oraz błonnik pokarmowy.

 Składniki zawarte w czosnku wykazują m.in. właściwości przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe[2].

Czosnek od dawna stosowany był w medycynie ludowej/ tradycyjnej jako czynnik przeciwdrobnoustrojowy, wspierający odporność. Nic więc dziwnego, że literatura naukowa obfituje w publikacje dotyczące działania czosnku i jego składników w zakresie wspomagania układu odpornościowego, m.in. stymulacji wielu komórek tego systemu czy blokowania czynników zapalnych takich jak reaktywne formy tlenu [3],[4],[5]. Inne badania sugerują, że spożywanie czosnku może sprzyjać wytwarzaniu i uwalnianiu tlenku azotu (NO), który pośrednio wpływa na walkę z chorobami wirusowymi i proliferacyjnymi[6].

Czosnek nie bez przyczyny nazywany jest naturalnym antybiotykiem. Tradycyjnie stosowany był jako remedium m.in na infekcje układu moczowego. Badania in vitro potwierdziły jego skuteczność antybakteryjną także wobec niektórych znanych szczepów, w tym antybiotykoopornych, niektórych paciorkowców, pałeczek E.coli czy gronkowca złocistego[7].

Substancje zawarte w czosnku mają również właściwości, które mogą wspierać kondycję serca, m.in. sprzyjać rozkurczowi naczyń krwionośnych oraz wspomagać działanie przeciwzakrzepowe[8]. Dlatego też warto wpleść czosnek do swojej codziennej diety, jako produkt wspierający zdrowie serca.

Ze względu na swoje właściwości, czosnek bywa również składnikiem niektórych suplementów, wspierających kondycję serca. Znajduje się m.in. w suplemencie diety Mollers Heart Complex, który dodatkowo zawiera kwasy Omega-3 DHA i EPA oraz witaminę D3.

Pomimo swoich nieocenionych właściwości prozdrowotnych, zbyt często lub w zbyt dużych ilościach spożywany czosnek może wywoływać pewne skutki uboczne.

Najbardziej popularnym z nich, choć nieszkodliwym, jest nieprzyjemna woń z ust, która pojawia się po spożyciu nawet jednego ząbka. Jednak u niektórych osób, zwłaszcza tych, mających wrażliwy układ pokarmowy, częste spożywanie świeżego czosnku może prowadzić do dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak:

• bóle brzucha;
• zgaga;
• odbijanie i wzdęcia;
• zaparcia;
• nudności i wymioty.

Osoby, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe, powinny pamiętać o tym, że związki zawarte w czosnku mogą potęgować działanie tych leków, dlatego nie powinny one jeść czosnku regularnie ani w zbyt dużych ilościach, ponieważ może ono prowadzić do zaburzeń krzepliwości krwi i wynikających z nich krwawień[9].

Czosnek to nieocenione źródło składników odżywczych, wspierających organizm. Warto wdrożyć go do swojej codziennej diety!

Bibliografia:

1. Muszyńska, Bożena. Czosnek-Allium Sativum: właściwości prozdrowotne. Wydawnictwo ZOZ Ośrodka Umea Shinoda-Kuracejo, 2014.
2. Mystkowska, I., and K. Zarzecka. "Cudowne właściwości czosnku." Poradnik Gospodarski 06 (2014).
3. Garlic immunity - Search Results - PubMed [na:] "PubMed", https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=garlic+immunity&sort=pubdate, 2014 r., dostęp 8 lutego 2024 r.
4. Singh DN, Bohra JS, Dubey TP, Shivahre PR, Singh RK, Singh T, Jaiswal DK. Common foods for boosting human immunity: A review. Food Sci Nutr. 2023 Aug 18;11(11):6761-6774. doi: 10.1002/fsn3.3628. PMID: 37970422; PMCID: PMC10630845.
5. Jiang, T. A. Health benefits of culinary herbs and spices.Journal of AOAC International,2019, 102(2), 395–411. 10.5740/jaoacint.18-0418.
6. Sultan, M. T. , Buttxs, M. S. , Qayyum, M. M. N. , & Suleria, H. A. R. (2014).Immunity: Plants as effective mediators. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 54(10), 1298–1308. 10.1080/10408398.2011.633249.
7. Abidullah M, Jadhav P, Sujan SS, Shrimanikandan AG, Reddy CR, Wasan RK. Potential Antibacterial Efficacy of Garlic Extract on Staphylococcus aureus, Escherichia coli, and Klebsiella pneumoniae: An In vitro Study. J Pharm Bioallied Sci. 2021;13(Suppl 1):S590-S594. doi:10.4103/jpbs.JPBS_681_20.
8. LIS, Ilona, BOGDAŃSKI, Paweł, et NOWAK, Gerard. Zastosowanie czosnku w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. In : Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2013. p. 210-215.
9. GRZESIK, Aleksandra et CHMIELOWSKA-BĄK, Jagna. Stymulujący wpływ metali na biosyntezę roślinnych związków chemicznych o bioaktywnym działaniu. Potępy Biochemii, 2022, vol. 68, no 3.
10. Kowalczyk, Adam, et al. "Ryzyko wystąpienia interakcji pomiędzy lekami a preparatami pochodzenia roślinnego wśrŗd pacjentŗw objętych opieką paliatywną i hospicyjną." Palliative Medicine/Medycyna Paliatywna 3 (2014).